Page 38 - AWE120522
P. 38
Djárason 11 mei 2022 13
Ta parse ku porfin sientífikonan a
kuminsá komprondé `post-covid
DEN HAAG/KRALEN- doló di kabes straño. E ta tabata bira mas severo. Wak método den kual ta uza un medinan dirigí kompliká.
DIJK—Despues di 2 aña manera e sensashon di ora riba telefòn òf kòmpiuter tipo di gas (no peligroso) Sientífikonan i dòkternan
por bisa ku poko poko co- bo ta fuma i ta lanta ku un tabata bai ku hopi esfuerso ku parse oksígeno. A duna ta hasiendo tèst riba reme-
vid ta pasando pa historia, doló di kabes. Algu den e komo mi no por a soportá pashèntnan di long covid dinan eksistente pa wak
ounke te ainda no por bisa direkshon ei,” Schopman e klaridat.” E internista ta di kua riba skèn no a de- kiko por forma base pa
ku el a bai kompletamente. ta splika. Loke a straña e sigui splika ku su propio tektá nada na nan pulmon, desaroyá kisas otro reme-
Hopi ta kere tambe ku mi- onkólogo ta ku direpente koleganan a kuminsá des- inhalá e gas aki i laga pasa dinan. Pero esaki tambe ta
rando e periodo tras di lom- e tabatin difikultat pa sinta konsehá pa sinta tantu ora den MRI skèn. Durante ku tuma su tempu, i atrobe no
ba, por bisa ku gran parti di règt. Na momentu ku e buska informashon. Pero e e pashènt ta den e skèn a ta tur pashènt su kehonan ta
mundu di un òf otro mane- hasi esaki e tabata sinti un ta bisa ku tabata un frus- saka potrèt di e pulmonnan meskos.
ra a haña e vírus. Un mas sensashon no dushi den su trashon enorme mirando ku pa mira e ruta ku e gas ta- Mester bisa ku no sola-
fuerte ku otro, pero echo ta kabes i mester a bai drumi e mes ta spesialista i ke sa bata pasa den e pulmon. “ mente pa e mundu medis-
ku despues di algun siman, plat. Den promé instante Jo- kiko tabata pasando kuné Ora pone potrètnan di hen- inal post covid ta un doló di
esnan ku a hañ’e prinsipal- sephine tabata konvensí ku pero no por a disponé di e denan ku un pulmon salú kabes. Mas i mas ta sali na
mente leve por reanudá nan `mañan ta otro dia` i ku e lo informashon. i e pashènt di post-covid, kla ku entre otro doñonan
bida. Pero esaki no ta tur bin sinti su mes mihó. Pero Ellen de Visser, kende ta bo ta mira un diferensia di kompania i negoshi no
bes ta bai asina fásil mane- esaki lamentablemente no a laborá na de Volkskrant i ku enorme,” Visser ta splika. sa muchu bon ki hasi ku
ra ta parse. resultá di ta asina ta skirbi e rúbrika di kuido, E ta referí ku bo ta mira un trahadó ku ta pashènt di
Poko poko pero sigur tambe ta duna su míra riba un potrèt hel i e otro pretu. post covid. No ta solamente
ta mustra ku porfin sientí- Post Covid henter e situashon di post Den un hende su pulmon ta e impakto riba e persona su
fikonan a kuminsá kompro- Dianan a sigui pasa i covid. Riba pregunta di e tuma lugá e interkambio di salú, pero tambe e parti fi-
ndé kiko realmente `post Josephine a kuminsá pre- presentadó kuantu hende e oksígeno ku dado momento nansiero i e parti di labor.
covid` ta enserá. Mester okupá ku kisas e vírus a ta kalkulá ta sufri di post ta bai den e sanger. I ta aki- Por bisa ku gran parti di
bisa ku ta basta kos ta bai afektá su selebre. Pero ta- covid, Ellen a bisa ku e nan segun Visser, hopi kos esnan ku ta sufri di post co-
kompletamente robes den bata keda konsolá su mes kantidat ta hopi mas grandi ta bai robes ku ta aklará vid, praktikamente su bida
kurpa humano despues ku ku siguiente dia e lo ta ku hopi ta kere. “Tur kos entre otro e sensashon di ta kambia. Hopi no por
un persona a haña covid mihó.” Den e periodo ku ta sinta na definishon ku ta hanshá/sofoká. funshoná mas manera pro-
Durante di un `podcast` ami a haña covid no taba- duna na `long/post covid`. E pulmon ta djis un mé. Loke mas ta indigná
di `Ondertussen in de kos- tin muchu informashon di Ki ora por bisa eksakta- ehèmpel.E presentadó, ta e grupo aki ta espektativa
mos`, onkólogo/internista kiko post/long covid ta. Mi mente ku un hende ta sufri puntra Visser si esnan full di nan alrededor. “ Ki dia
na Leiden University Med- tabata tende si ku hendenan di e malesa. Kuantu tempu bakuna ta protehá kontra di bo ta kere bo por kuminsá
ical Center (LUMC) Jose- tabata keha kansá, doló di mester pasa pa por bisa ku post covid. Visser ta indiká traha atrobe.
phine Schopman, ta konta múskulo, sinti hanshá pero e persona tin `long covid`.” ku nan no ta protehá, pero Kaminda ku ainda mi ta
di su eksperensia komo mi no tabata tende di hen- Si mira ku entretantu nos ta e chèns pa hañ’e `fifty fifty. malu i mester kueda mustra
pashènt di covid i despues de ku tabatin síntomanan 2 aña mas leu, ta bini e pre- Esaki ta bini for di resultado mi alrededor, doño di tra-
post covid. Un kos ta sigur, manera ami di tin manera gunta si kisas awor sientí- di 15 investigashon ku a bai bou etc. ku no ta ke mi no
hopi ta balotá i kere ku bida un` neblina den selebre``. fikonan tin un mihó bista analisá esaki den profundi- ke, mi kurpa simplemente
por sigui despues manera Esaki tabata hasi e situ- di kiko long/post covid ta dat. Otro keho ku mas i mas no por,”un pashènt ta in-
nada no a pasa. Esaki no ta ashon hopi difísil pa mi enserá i kiko realmente ta ta bini dilanti di hendenan diká. Aktualmente Univer-
e kaso. pasombra mi síntomanan ta pasa den e kurpa humano. ku direpente no tin akseso sidat Erasmus na Hulanda
real, nan a bira parti di mi De Visser ta splika ku na nan telefòn pasombra ta hasiendo investigashon
Promé ku covid bida diario pero mi no por hasiendo su investigashon nan imprenta di dede a des- kuantu ta e pèrdida finan-
Josephine ta deskribí su a haña muchu informashon algun punto hopi impor- formá i konsekuentemente siero ku un pashènt di post
salú komo unu hopi bon kiko eksaktamente nan orí- tante a kuminsá haña klari- no por kita esaki for di lòk. covid tin. Un komersiante
promé ku el a haña covid. gen ta”. Josephine ta sigui dat. “ A kuminsá mira ku “ Si bo para ketu i realisá ta paga pa un aña largu
E tabata traha 40 ora pa si- splika ku un di e promé den entre otro sanger, se- kuantu daño covid por hasi salario di su trahadó. Den e
man, hasi ehersisio i prák- konsehonan ku e tabata lebre, pulmon, i sistema na bo kurpa kompletu, lo di dos aña esaki ta dependé
tika diferente hòbi. Den un haña tabata pa sosegá i pa imunológiko tin algun no straña mi ku esaki ta di e CAO i esaki por varia
palabra un hende hopi ak- wak si kisas no ta strès ta kos ta bira visibel serka konta tambe pa bo DNA,” entre 70 i 80%. Pa un em-
tivo. Pa ta mas eksakto den kousa di e síntomanan ku e pashèntnan di `post covid`. Jospehine ta agregá. presario chikí esaki sigur
luna di novèmber el a haña tabatin. Entretantu por bisa ku a re- ta kai pisá Un enkuesta di
covid i tabata nèt promé ku “Debí ku poko tabata gistrá un kantidat di 200 Konklushon sindikato FNV ta mustra ku
a kuminsá ku distribushon konosí riba e materia, Jo- tipo di keho ku ta mará na Simplemente no tin ya a pidi retiro di 40% di
di vakuna. Su síntomanan sephine tabata pasa oranan post covid. un remedi spesífiko ku trahadónan den kuido ku ta
tabata bastante leve. “ Mi buskando den e `google Un splikashon breve ta por duna pashèntnan di pashènt di post covid.
a kuminsá sinti mi gar- di medisina, pubmed` ku mustra ku por ehèmpel den post covid. Loke ta fun- Entretantu UWV a ku-
ganta. Despues tabatin un dòkter i spesialistanan ta pulmon den promé instante shoná serka un pashènt no minsá ku kùrmentu di
dia ku mi tabatin keintura uza. Pero esaki tabatin no ta mira nada i konsekue- nesesariamente ta aplikabel pashèntnan di post covid.
i mi kurpa tabata morde efekto negativo riba su re- ntemente dòkter ta manda e pa un otro. Esaki ta un di e Kuantu ta bini na remarke
straño. Den di dos pa tres kuperashon. “ Mi energia pashènt kas. Radiólogonan kosnan ku ta hasi e trayekto pa haña `onderstand` ainda
dia mi a kuminsá sinti un tabata limitá i mi kehonan britániko a hasi uzo di un pa identifiká i buska re- no ta konosí.