Page 15 - AHATA
P. 15
A2 LOCAL
Diaranson 29 october 2025
Violencia relacional ta keda un plaga riba nos isla
Den december lo trata cinco caso
E siman aki Ministerio Pu- referi na estadisticonan dis-
blico a publica cu den luna ponible di CBS Aruba to-
di december lo trata cinco cante crimennan violento,
caso di violencia relacio- cual ta mustra cu abuso y
nal den cual sospechoso- agresion ta e di 3 crimen mas
nan ta enfrenta cargonan dominante riba nos isla.
pa maltrato di nan pareha,
den algun caso varios bi- Durante e periodo di cuar-
aha y cu heridanan grave entena na 2020, e rapport a
como consecuencia. En mustra cu e sorto di crimen
conexion cu esaki, e in- aki a reduci bastante, pero
stancia tambe ta adverti pa 2021, crimen a aumenta
y ta denuncia actonan di atrobe significantemente:
violencia relacional, cual Tabatin 17 caso di homicidio
ta parce di ta un topico cu den 2020 y esaki a casi redu-
ta keda relevante den nos plica na 2021 cu 33 caso. Na
comunidad. aña 2020, tabatin 25 caso di
abuso of actonan di agresion;
E instancia ta subraya e dis- na 2021, esaki a aumenta pa
tincion entre violencia rela- 32 caso. E luna aki, Bon Dia
cional y violencia domestico, Aruba a acerca Fundacion
splicando cu e termino ‘vio- Contra Violencia Relacional,
lencia relacional’ ta reemplasa cual ta ofrece servicionan di
e esun di ‘violencia domesti- ayudo holistico pa victiman-
co’ pa mustra cu ta trata di vi- an di violencia relacional y ta
olencia den famia of pareha, haci campañanan di consci-
sin importa si e ta pasa den entisacion tocante violencia tocol standard den cual e vic-
cas of no. relacional. tima ta hiba e victima dokter,
specialmente si nan tin herida
E tipo di violencia aki por Segun un vocero a splica, ta of golpi.
ta fisico, sexual, emocional, mirando un aumento den ca-
psicologico y verbal, ademas sonan compara cu den e ul- Despues ta avis’e pa no bay
di inclui tambe persigui- timo añanan. No ta cla si es- back cas, ya cu e chance ta
mento (stalking) y menasa. aki ta conecta na un aumento grandi cu e lo sufri di abuso
Tanto hende muher, homber, den violencia of si victimanan atrobe. Tambe ta conseha
menor di edad y hende gran- ta mas dispuesto pa entrega pa nan keda na un centro di
di di edad por cay victima keho. hende muher, por ehempel e
of resulta di ta sospechoso, Fundacion Contra Violencia
manera OM a adverti. A pesar di e aumento, mester Relacional, pero te aki e hu-
nota cu esey ta solamente e risdiccion di slachtofferhulp
E topico di violencia relacio- “tip of the iceberg”, pasobra y polis ta yega: Victimanan
nal—y violencia en general— asina mes hopi caso no ta ser tin derecho pa scoge pa nan
ta un topico cu a ser cubri den registra of victimanan no ta mes, y pues no por forsa nan
pasado pa Bon Dia Aruba. entrega keho na Polis. pa no bolbe cas.
Den e ultimo añanan, violen- cia ta splica cu casonan me- secuencianan.
cia ta mustrando su cara mas De hecho, e probabilidad cu Den pasado, Cuerpo Policial nos grave ta ser trata den loke
frecuente entre e poblacion casonan di abuso relacional tabatin un limite di hurisdic- ta yama TOM-zitting, cual ta E problema principal di loke
di Aruba. Nos ta keda mira no ta drenta cerca polis ta cion ora ta trata di kehonan di referi na tratamento di e caso ta trata atendiendo violen-
incidentenan surgi sea den mas halto compara cu otro abuso domestico of violencia sin intervencion di un hues. cia relacional ta cu ainda e
medionan di comunicacion tipo di violencia pasobra en general. Den e articulo di Aunke a informa cu caso- ta un tabu den no solamente
of red social, specialmente mayoria biaha, e victima di e ‘Eenvoudige mishandeling’, nan severo ta bay sin excep- comunidad Arubano, sino
pa loke ta trata problemanan abuso ta haya nan mes den un polis no tin hurisdiccion pa cion dilanti Corte, frecuent- mundialmente. Manera a
entre pareha cu sa resulta den situacion di indoctrinacion of sigui trata un caso si e agresor emente no ta duna castigo of menciona, victimanan (may-
un confrontacion violento miedo. Pa e motibo aki, nan no wordo “op heterdaad no ta duna castigo adecua. ormente femenino) sa keda
unda frecuentemente hende ta menos dispuesto pa entre- aangehouden”. keto di nan abuso pa via di
muhernan ta haya mas daño. ga keho cerca polis. Manera Bon Dia Aruba a re- miedo of indoctrinacion, cual
Den otro palabra, si polis no porta na 2023, den mayoria ta señala un desigualdad di
Den nos investigacion na Pa loke ta encera e kehonan gara e agresor den e acto, nan caso, fiscal ta laga e agresor genero.
2023 tocante violencia riba cu si ta drenta, slachtoffer- no lo por sigui cu e keho. bay cu ‘voorwaarden aange-
nos isla, Bon Dia Aruba a hulp ta ser envolvi pa un pro- Afortunadamente, e ley aki a bonden’, kiermen cu e agresor Na Aruba, comunidad en
wordo modifica. tin cu solamente mantene na general ainda ta opera bao di
cierto rekisitonan pa un cier-
un mentalidad “machismo,”
Desde aña 2022, Ministe- to tempo. Casi nunca ta dis- cual ta promove e idea cu
rio Publico ta aplica e direc- tribui castigonan completo pa hende homber mester man-
tiva “Aanwijzing Relationeel agresornan. tene un aparencia of actitud
Geweld”, den cual ta regula tof—hopi biaha a costo di
e actuacion di Polis y Husti- Den casonan unda polis ta nan salud mental y desaroyo
cia. E directiva aki ta enfoca keda ricibi keho tocante e emocional.
riba reconoce, stop y preveni mesun persona, ta desplega
violencia relacional, y riba polis di bario pa asina papia Como resultado, hopi hende
aumenta e disposicion di e cu e famia di e agresor. Casti- homber ta keda depende riba
victima pa haci denuncia na gonan mas pisa casi nunca ta uso di agresion of disociacion
Polis. cay. Muchanan tambe ta keda pa maneha nan emocionnan,
victimanan principal den ca- cual historicamente ta resulta
Na mesun momento, ainda sonan di violencia relacional. den daño generacional—spe-
ta existi e buraco den proceso Manera OM ta splica, hopi cialmente pa hende muher y
huridico pa loke ta tratamen- biaha nan ta testigo di violen- muchanan chikito.
to di e casonan aki. E instan- cia den cas y ta sufri di e con-

