Page 15 - AHATA
P. 15

A2   LOCAL
               Diaranson 29 october 2025
              Violencia relacional ta keda un plaga riba nos isla


              Den december lo trata cinco caso

            E siman aki Ministerio Pu-   referi  na  estadisticonan  dis-
            blico a publica cu den luna  ponible  di  CBS  Aruba  to-
            di december lo trata cinco  cante  crimennan  violento,
            caso  di  violencia  relacio-  cual  ta  mustra  cu  abuso  y
            nal  den  cual  sospechoso-  agresion ta e di 3 crimen mas
            nan  ta  enfrenta  cargonan  dominante riba nos isla.
            pa maltrato di nan pareha,
            den  algun  caso  varios  bi-  Durante  e  periodo  di  cuar-
            aha  y  cu  heridanan  grave  entena  na  2020,  e  rapport  a
            como  consecuencia.  En  mustra cu e sorto di crimen
            conexion  cu  esaki,  e  in-  aki  a  reduci  bastante,  pero
            stancia  tambe  ta  adverti  pa  2021,  crimen  a  aumenta
            y  ta  denuncia  actonan  di  atrobe   significantemente:
            violencia  relacional,  cual  Tabatin 17 caso di homicidio
            ta parce di ta un topico cu  den 2020 y esaki a casi redu-
            ta keda relevante den nos  plica na 2021 cu 33 caso. Na
            comunidad.                   aña  2020,  tabatin  25  caso  di
                                         abuso of actonan di agresion;
            E  instancia  ta  subraya  e  dis-  na 2021, esaki a aumenta pa
            tincion  entre  violencia  rela-  32 caso. E luna aki, Bon Dia
            cional y violencia domestico,  Aruba  a  acerca  Fundacion
            splicando cu e termino ‘vio-  Contra Violencia Relacional,
            lencia relacional’ ta reemplasa  cual  ta  ofrece  servicionan  di
            e esun di ‘violencia domesti-  ayudo holistico pa victiman-
            co’ pa mustra cu ta trata di vi-  an di violencia relacional y ta
            olencia den famia of pareha,  haci  campañanan  di  consci-
            sin  importa  si  e  ta  pasa  den  entisacion  tocante  violencia   tocol standard den cual e vic-
            cas of no.                   relacional.                  tima ta hiba e victima dokter,
                                                                      specialmente si nan tin herida
            E  tipo  di  violencia  aki  por  Segun un vocero a splica, ta   of golpi.
            ta  fisico,  sexual,  emocional,  mirando un aumento den ca-
            psicologico  y  verbal,  ademas  sonan compara cu den e ul-  Despues  ta  avis’e  pa  no  bay
            di  inclui  tambe  persigui-  timo añanan. No ta cla si es-  back  cas,  ya  cu  e  chance  ta
            mento  (stalking)  y  menasa.  aki ta conecta na un aumento   grandi cu e lo sufri di abuso
            Tanto hende muher, homber,  den violencia of si victimanan   atrobe.  Tambe  ta  conseha
            menor di edad y hende gran-  ta  mas  dispuesto  pa  entrega   pa nan keda na un centro di
            di  di  edad  por  cay  victima  keho.                    hende muher, por ehempel e
            of  resulta  di  ta  sospechoso,                          Fundacion  Contra  Violencia
            manera OM a adverti.         A pesar di e aumento, mester   Relacional, pero te aki e hu-
                                         nota  cu  esey  ta  solamente  e   risdiccion  di  slachtofferhulp
            E topico di violencia relacio-  “tip  of  the  iceberg”,  pasobra   y  polis  ta  yega:  Victimanan
            nal—y violencia en general—  asina mes hopi caso no ta ser   tin derecho pa scoge pa nan
            ta un topico cu a ser cubri den  registra  of  victimanan  no  ta   mes, y pues no por forsa nan
            pasado  pa  Bon  Dia  Aruba.  entrega keho na Polis.      pa no bolbe cas.
            Den e ultimo añanan, violen-                                                           cia ta splica cu casonan  me-  secuencianan.
            cia ta mustrando su cara mas  De hecho, e probabilidad cu   Den pasado, Cuerpo Policial   nos grave ta ser trata den loke
            frecuente  entre  e  poblacion  casonan  di  abuso  relacional   tabatin un limite di hurisdic-  ta yama TOM-zitting, cual ta  E problema principal di loke
            di  Aruba.  Nos  ta  keda  mira  no  ta  drenta  cerca  polis  ta   cion ora ta trata di kehonan di   referi na tratamento di e caso  ta  trata  atendiendo  violen-
            incidentenan  surgi  sea  den  mas  halto  compara  cu  otro   abuso domestico of violencia   sin intervencion di un hues.  cia  relacional  ta  cu  ainda  e
            medionan  di  comunicacion  tipo  di  violencia  pasobra   en general. Den e articulo di   Aunke  a  informa  cu  caso-  ta un tabu den no solamente
            of  red  social,  specialmente  mayoria biaha, e victima di e   ‘Eenvoudige  mishandeling’,   nan severo ta bay sin excep-  comunidad  Arubano,  sino
            pa loke ta trata problemanan  abuso ta haya nan mes den un   polis  no  tin  hurisdiccion  pa   cion dilanti Corte, frecuent-  mundialmente.  Manera  a
            entre pareha cu sa resulta den  situacion di indoctrinacion of   sigui trata un caso si e agresor   emente no ta duna castigo of  menciona, victimanan (may-
            un  confrontacion  violento  miedo. Pa e motibo aki, nan   no  wordo  “op  heterdaad   no ta duna castigo adecua.   ormente  femenino)  sa  keda
            unda  frecuentemente  hende  ta menos dispuesto pa entre-  aangehouden”.                                            keto  di  nan  abuso  pa  via  di
            muhernan ta haya mas daño.   ga keho cerca polis.                                      Manera Bon Dia Aruba a re-   miedo of indoctrinacion, cual
                                                                      Den otro palabra, si polis no   porta  na  2023,  den  mayoria  ta  señala  un  desigualdad  di
            Den  nos  investigacion  na  Pa loke ta encera e kehonan   gara e agresor den e acto, nan   caso,  fiscal  ta  laga  e  agresor  genero.
            2023  tocante  violencia  riba  cu  si  ta  drenta,  slachtoffer-  no  lo  por  sigui  cu  e  keho.   bay  cu  ‘voorwaarden  aange-
            nos  isla,  Bon  Dia  Aruba  a  hulp ta ser envolvi pa un pro-  Afortunadamente, e ley aki a   bonden’, kiermen cu e agresor  Na  Aruba,  comunidad  en
                                                                      wordo modifica.              tin cu solamente mantene na  general ainda ta opera bao di
                                                                                                   cierto rekisitonan pa un cier-
                                                                                                                                un  mentalidad  “machismo,”
                                                                      Desde  aña  2022,  Ministe-  to tempo. Casi nunca ta dis-  cual  ta  promove  e  idea  cu
                                                                      rio Publico ta aplica e direc-  tribui castigonan completo pa  hende  homber  mester  man-
                                                                      tiva  “Aanwijzing  Relationeel   agresornan.              tene  un  aparencia  of  actitud
                                                                      Geweld”,  den  cual  ta  regula                           tof—hopi  biaha  a  costo  di
                                                                      e actuacion di Polis y Husti-  Den  casonan  unda  polis  ta  nan salud mental y desaroyo
                                                                      cia. E directiva aki ta enfoca   keda  ricibi  keho  tocante  e  emocional.
                                                                      riba reconoce, stop y preveni   mesun  persona,  ta  desplega
                                                                      violencia  relacional,  y  riba   polis  di  bario  pa  asina  papia  Como resultado, hopi hende
                                                                      aumenta  e  disposicion  di  e   cu e famia di e agresor. Casti-  homber ta keda depende riba
                                                                      victima  pa  haci  denuncia  na   gonan mas pisa casi nunca ta  uso di agresion of disociacion
                                                                      Polis.                       cay. Muchanan tambe ta keda  pa maneha nan emocionnan,
                                                                                                   victimanan principal den ca-  cual historicamente ta resulta
                                                                      Na  mesun  momento,  ainda   sonan di violencia relacional.  den daño generacional—spe-
                                                                      ta existi e buraco den proceso   Manera  OM  ta  splica,  hopi  cialmente pa hende muher y
                                                                      huridico pa loke ta tratamen-  biaha nan ta testigo di violen-  muchanan chikito.
                                                                      to di e casonan aki. E instan-  cia den cas y ta sufri di e con-
   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20