Page 11 - bon-dia-aruba-20200611
P. 11

A11
                                                                                                      opinion Diahuebs 11 Juni 2020
            Tienda di Ley:

                   ‘Kico ta posicion huridico di un minister na Aruba & ken e ta sirbi?’


            ORANJESTAD - A raiz di  pa gobierno y ministerraad ta  pa  medio  di  un  mocion  di  firma cu e posicion di partido  esun  indica  pa  husga  si  in-
            ultimo acontecimentonan  esun di homogenidad. Segun  desconfiansa.                     politico no ta regla tampoco  teres  general  of  particular  ta
            politico unda cu un parti-   e regla aki gobierno lo mester  E regla di confiansa por wor-  hancra  cu  un  posicion  fiho  wordo sirbi. Loke ta fastioso
            do politico kier deshaci di  papia cu un solo stem. Loke  do lesa den art. II inciso 2 di  den  constitucion.  Un  punto  den nos constitucion ta cu
            un  minister  su  encargo  y  a wordo dicidi den minister-  nos  Staatsregeling.  Den  un  di  discusion  riba  nivel  aca-
            pidi su retiro, nos di PHP  raad ta e liña cora cu mester  scenario  cu  tin  mal  maneho  demico  pero  tambe  arena  Parlamento  tambe  ta  liga  na
            kier a contribui cu un re-   wordo sigui door di cada un  of  decisionnan  cuestionabel  politico relaciona cu nos de-  un  Partido  politico  y  tin  bi-
            lato  educativo  tocante  e  di e ministernan. Si un min-  tuma  door  di  e  minister  cu  mocracia  parlamentario  ta  aha  esaki  lo  por  resulta  den
            posicion  huridico  di  un  ister  desvia  di  e  regla  aki  e  consecuencianan  grandi  pa  e  influencia  di  partido(nan)  preferencia metanan particu-
            minister for di e perspec-   lo  ta  perhudicando  henter  e  pais  of  e  ministerio  e  min-  politico riba e funcionamen-  lar. Na momento un minister
            tiva  constitucional.  Den  gabinete.  Pero  relevante  pa  ister  en  cuestion  por  wordo  to  di  nos  organo  ehecutivo  tin un agenda personal of ta
            pueblo ta surgi e pregunta  menciona  ta  e  hecho  cu  e  pidi pa responsabilisa su mes  esta gobierno. Ora cu nos ta  sirbi loyalmente bienestar di
            si  un  partido  politico  lo  regla no skirbi aki no conoce  den  parlamento.  Basa  riba  e  papia di un organo ehecutivo  e partido cual e ta pertenece
            por  haci  esey  of  si  por  si  un sancion pa cu e minister.  deficiencia den maneho e in-  nos ta referi por ehempel na  ta duidelijk cu e no ta contri-
            acaso  ministerraad  por                                  strumento di e ‘regla di con-  un  minister  responsabel  pa  bui na desaroyo di su pais, e
            manda  un  minister  cas?  4) Responsabilidad minis-      fiansa’  por  wordo  aplica  pa  implementa y ehecuta mane-  ta neglishando asina e biene-
            Otro  pregunta  relevante  terial & vertrouwensregel      manda un minister cas. Pero  ho relaciona cu su ministerio.  star general di su pais. Unico
            ta cual ta e organo cu se-   Responsabilidad  ministerial  ta  importante  pa  enfatisa  cu  E minister su tarea principal  organo  segun  nos  constitu-
            gun  nos  constitucion  por  &  vertrouwensregel  ta  dos  den literatura profesornan di  ta sirbi e bienestar general di  cion cu ta competente pa ac-
            manda  un  minister  cas.  regla  hancra  den  nos  con-  ley ta yama e instrumento aki  e  pueblo  pa  cual  e  la  hura-  tua  den  un  scenario  manera
            Na  final  di  e  articulo  in-  stitucion  hopi  importante.  uno di poder!           mente  pe.  Por  papia  di  sirbi  menciona  ta  Parlamento.  E
            formativo  e  lo  ta  posibel  Door di e motibo ey e topico  E  motibo  dicon  e  ta  wordo  bienestar general na momen-  miembro  nan  di  parlamen-
            tambe  pa  bo  por  saca  e  aki lo bay elabora extensiva-  yama  un  instrumento  di  to  cu  temanan  riba  tereno  to  tin  e  tendencia  di  sos-
            conclusion riba e pregun-    mente den un otro articulo y  poder ta pasobra e por wordo  economico,  social,  hudicial,  tene  e  maneho  delinea  pa  e
            ta  si  un  minister  ta  mara  den  esun  aki  hopi  cortico.  aplica  den  parlamento  hasta  of  financiero  wordo  depoli-  minister(nan) cu ta pertenece
            na bienestar di un partido  Nos  constitucion  ta  hinca  si  e  minister  en  cuestion  ta  tisa  y  atendi  na  un  manera  na  mesun  partido  politico.
            si  of  no?  Tuma  nota  cu  e  den  un  forma  cu  e  minister  haciendo  su  trabou  manera  obhetivo, pragmatico y alabes  Locual nos a menciona ante-
            meta di e articulo aki ta pa  tin cu duna cuenta na pueblo.  debe ser y tur cos ta canando  cu bista riba necesidad y de-  rior  por  crea  un  precedente
            exclusivamente educa nos  Esaki  ta  nifica  cu  e  mester  bon.  Cu  otro  palabra  Parla-  saroyo  di  un  pais  pa  futuro.  peligroso  pa  un  pais  si  esaki
            pueblo y no pa wordo saca  responsabilisa  su  mes  pa  su  mento por manda un minis-  Un minister ta pertenece na  continua.  Esaki  por  conduci
            for di proporcion cu tilda-  maneho y decisionnan tuma  ter cas sin tin necesariamente  un  partido  politico,  cu  con-  cu un minister por sirbi bien-
            mento politico.              den  Parlamento  di  Aruba.  E  un motibo valido.         secuencia cu partido politico  estar di un partido of grupo
                                         responsabilidad   ministerial                             nan a bira dominante den nos  di persona hasta cu e propio
            2.  Prome  minister  versus  aki ta codifica den art. II in-  5)  Bienestar  particular  of  democracia   parlamentario.  aprobacion  legitimo  (‘bless-
            otro ministernan             ciso  3  di  nos  Staatsregeling.  bienestar general?     Den principio ta interes gen-  ing’)  di  Parlamento.  Pa  por
            E  prome  minister  y  su  co-  Den  mesun  rosea  ta  impor-  Na prome luga ta importante  eral mester wordo sirbi cual  sigura cu bienestar general ta
            leganan  ta  wordo  nombra  y  tante pa menciona e vertrou-  pa remarca cu un partido po-  ta  logico  tambe.  Un  tema  wordo  sirbi,  ta  necesario  pa
            retira den consulta cu Parla-  wensregel.  Na  papiamento  litico  ta  un  instrumento  cu  manera por ehempel esun di  Parlamento  funciona  na  un
            mento di Aruba pa medio di  los  no  yama  esaki  ‘  e  regla  den  nos  estado  di  derecho  fondonan  publico  aloca  pa  manera  autonomo,  critico  y
            un landsbesluit, esaki ta loke  di  confiansa’.  Si  Parlamento  democratico  ta  wordo  usa  un meta specifico ta algo cu  alabes responsabel pa cu e co-
            art. II 2 Staatsregeling ta in-  no tin confiansa mas den un  pa  yega  na  representantenan  mester duna cuenta di dje na  munidad cual e ta representa.
            dica.  Remarcabel  ta  e  hecho  minister  e  por  mand’e  cas  di pueblo. Literatura ta con-  Parlamento.  Parlamento  ta
            cu nos sistema constitucional
            no conoce un formato unda
            cu un minister lo ta e hefe di
            e gobierno. Den e caso di un
            formato asina su persona lo ta
            esun  cu  mas  competencia  y
            of mas autoridad cu cualkier
            di  su  otro  colega  minister-
            nan den e Gabinete. E prome
            minister  den  e  constelacion
            di  gobierno  di  Aruba  den
            literatura  ta  wordo  describi
            como  'primus  interpares'.  E
            nificacion di esaki ta cu e ta e
            prome entre esnan igual cune
            (esnan=otroministernan).
            Su  derechonan  como  min-
            ister y tareanan ta similar cu
            otro coleganan cu ta igual na
            dje pero e tin un rol represen-
            tativo  den  e  Gabinete.  Esaki
            ta nifica tambe cu nos prome
            minister no por y no tin un
            competencia  pa  manda  un
            minister cas. Otro punto im-
            portante ta cu si den un caso
            cu un minister retira riba su
            propio cuenta esaki lo no tin
            ningun tipo di consecuencia
            pa  e  existencia  di  e  gabinete
            den su totalidad.

            3) Regla di homogenidad
            Un regla constitucional cu no
            ta skirbi pero si cu ta vigente
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16