Page 7 - AHATA
P. 7

2      LOCAL                                                  AWEMainta                                                   Diasabra, 5 Juli 2025





                                                  Nos rifnan, nos responsabilidad:

        Tempo pa monitoreo marino den tempo real na Aruba













































       E awanan turquoise iconico di Aruba ta mas cu un simpel                    Monitoreo den tempo real ta permiti esnan cu ta tuma deci-

       bista di postkaart—nan ta central den bida riba nos isla. For              sion reacciona mas lihe, ahusta politica basa riba impacto
       di turismo y biodiversidad te na proteccion di costa y orguyo              real, y duna prioridad na e zonanan mas vulnerabel.
       cultural, lama ta carga pasado, presente, y futuro di Aruba.
       Y aunke Aruba a haci progreso  importante den proteha                      Pero  tecnologia  so  no  ta  suficiente.  Loke  Aruba  mester

       su ecosistemanan marino, ta cla cu mester di accion mas                    tambe ta un comprension publico di ki ora y na unda activ-
       enfoca y basa riba dato—specialmente den e areanan bou                     idad humano mester ser limita. Nos no por spera pa hende
       di mas presion.                                                            sigui regla cu nan no ta compronde. Un zonificacion marino
                                                                                  cla, miho señalisacion na e sitio, y campañanan educativo

       Esfuersonan  manera Areanan  Marino  Proteha (AMPs),                       mester traha hunto pa siña local  y bishitantenan  con  pa
       proyectonan  di restauracion  di coral,  y  limpiesa  di playa             disfruta di lama na un manera responsabel.
       tur  a haci  un  diferencia. Gruponan comunitario,  organ-
       isacionnan ambiental (NGOs), y programanan di gobierno                     Proteha rif no ta nifica cera accesibilidad di nos awanan pa

       a mustra compromiso pa salvaguardia nos awanan. Pero e                     hende. E ta nifica crea un sistema unda hende por disfruta
       berdad ta cu e pasonan aki—aunke valioso—no ta sufici-                     di lama sin dañ’e—y  sa cua luga mester di un descanso.
       ente pa enfrenta e retonan ambiental creciente y e impacto                 Acceso pa temporada, restriccionnan basa riba ora, y alerta
       humano cu ta aumenta.                                                      nan den tempo real por yuda cambia comportacion na un

                                                                                  manera suave pero efectivo.
       Cierto zonanan, manera Mangel Halto, Baby Beach, y partinan
       di e costa nortwest, ta areanan di uzo halto unda naturalesa               E bon noticia ta cu Aruba ya caba tin e talento, interes comu-
       y recreacion ta choca. Esakinan ta e “hot zones” marino di                 nitario, y  e momentum  pa haci e  cambio aki. E siguiente

       Aruba,  cu  ta  mira  trafico  pisa  di  snorkelers,  buceadonan,          paso ta boluntad politico—y inversion den miho herment y
       botonan di tour, y landadonan. Como resultado, e ecosiste-                 control.
       manan aki ta bou di stress continuo—y nan ta mustrando
       señal di esaki.                                                            Esaki no ta trata di haci algo radical. E ta trata di haci loke

                                                                                  ta necesario, inteligente, y husto pa tanto naturalesa como
       Ta aki unda monitoreo marino na tempo real ta bira crucial.                pa hende. Lama ta un di e regalonan mas grandi di Aruba—
       Aruba no por depende mas riba evaluacionnan ocasional of                   pero e ta tambe un di nos responsabilidadnan mas grandi.
       reportahenan anecdotico. Pa proteha nos rifnan di berdad,

       nos  mester di dato en bibo riba calidad di awa, salud di                  Laga nos cuid’e, no djis cu bon intencion, sino cu e urgencia
       coral, actividad  humano, y cambionan den e ecosistema.                    y e precision cu e ta rekeri awo.
   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12