Page 7 - AHATA
P. 7
2 LOCAL AWEMainta Diasabra, 5 Juli 2025
Nos rifnan, nos responsabilidad:
Tempo pa monitoreo marino den tempo real na Aruba
E awanan turquoise iconico di Aruba ta mas cu un simpel Monitoreo den tempo real ta permiti esnan cu ta tuma deci-
bista di postkaart—nan ta central den bida riba nos isla. For sion reacciona mas lihe, ahusta politica basa riba impacto
di turismo y biodiversidad te na proteccion di costa y orguyo real, y duna prioridad na e zonanan mas vulnerabel.
cultural, lama ta carga pasado, presente, y futuro di Aruba.
Y aunke Aruba a haci progreso importante den proteha Pero tecnologia so no ta suficiente. Loke Aruba mester
su ecosistemanan marino, ta cla cu mester di accion mas tambe ta un comprension publico di ki ora y na unda activ-
enfoca y basa riba dato—specialmente den e areanan bou idad humano mester ser limita. Nos no por spera pa hende
di mas presion. sigui regla cu nan no ta compronde. Un zonificacion marino
cla, miho señalisacion na e sitio, y campañanan educativo
Esfuersonan manera Areanan Marino Proteha (AMPs), mester traha hunto pa siña local y bishitantenan con pa
proyectonan di restauracion di coral, y limpiesa di playa disfruta di lama na un manera responsabel.
tur a haci un diferencia. Gruponan comunitario, organ-
isacionnan ambiental (NGOs), y programanan di gobierno Proteha rif no ta nifica cera accesibilidad di nos awanan pa
a mustra compromiso pa salvaguardia nos awanan. Pero e hende. E ta nifica crea un sistema unda hende por disfruta
berdad ta cu e pasonan aki—aunke valioso—no ta sufici- di lama sin dañ’e—y sa cua luga mester di un descanso.
ente pa enfrenta e retonan ambiental creciente y e impacto Acceso pa temporada, restriccionnan basa riba ora, y alerta
humano cu ta aumenta. nan den tempo real por yuda cambia comportacion na un
manera suave pero efectivo.
Cierto zonanan, manera Mangel Halto, Baby Beach, y partinan
di e costa nortwest, ta areanan di uzo halto unda naturalesa E bon noticia ta cu Aruba ya caba tin e talento, interes comu-
y recreacion ta choca. Esakinan ta e “hot zones” marino di nitario, y e momentum pa haci e cambio aki. E siguiente
Aruba, cu ta mira trafico pisa di snorkelers, buceadonan, paso ta boluntad politico—y inversion den miho herment y
botonan di tour, y landadonan. Como resultado, e ecosiste- control.
manan aki ta bou di stress continuo—y nan ta mustrando
señal di esaki. Esaki no ta trata di haci algo radical. E ta trata di haci loke
ta necesario, inteligente, y husto pa tanto naturalesa como
Ta aki unda monitoreo marino na tempo real ta bira crucial. pa hende. Lama ta un di e regalonan mas grandi di Aruba—
Aruba no por depende mas riba evaluacionnan ocasional of pero e ta tambe un di nos responsabilidadnan mas grandi.
reportahenan anecdotico. Pa proteha nos rifnan di berdad,
nos mester di dato en bibo riba calidad di awa, salud di Laga nos cuid’e, no djis cu bon intencion, sino cu e urgencia
coral, actividad humano, y cambionan den e ecosistema. y e precision cu e ta rekeri awo.

