Page 5 - HOH
P. 5

Diahuebs, 7 Augustus 2025                                      AWEMainta                                                  SALUD            11




                                                         Cultivando forsa interior:

       Hayando loke ta bon den un mundo compleho





                                                                                  tiva y promove bienestar. Investigacion den Psicologia Positivo
                                                                                  ta sugeri cu practica gratitud ta mehora humor, fortalece rela-
                                                                                  cionnan y hasta ta mehora salud fisico. Sinembargo, aprecio no

                                                                                  por co-existi cu culpa, sintimento di culpa of desprecio.


                                                                                  Desprecio, specialmente, ta destructivo. Hopi biaha alimenta pa

                                                                                  autocritica scondi, desprecio ta distorsiona realidad y ta caba cu
                                                                                  propio balor. Inteligencia emocional ta rekeri pa distingui entre
                                                                                  emocionnan autentico y reaccionnan impulsa pa percepcionnan
                                                                                  distorsiona of suposicionnan no examina.
       DEN un mundo cada bes mas forma pa polarisacion, reactividad

       emocional y exceso di informacion, ta esencial pa keda ancra den           Empoderamento personal via enfoke intencional
       nos balornan y mantene un perspectiva amplio pa nos bienestar              Bienestar tambe ta depende di unda nos ta enfoca nos atencion.
       mental. Investigacion y practica clinico ta mustra consistente-            Tres principio guia ta sostene un bida mas empodera:

       mente cu esnan cu ta desaroya autoconsciencia reflexivo, flexi-            1. Enfoca riba loke bo por influencia. Esaki ta minimalisa sinti-
       bilidad emocional y un aprecio genuino pa bida ta miho ekipa pa            mentonan di impotencia y ta construi confiansa.
       nabega stress, relacionnan y contratiemponan personal.                     2. Keda ancra den presente y planea pa futuro. Keda pensa riba
                                                                                  pasado ta gasta energia mental y ta reduci motivacion.
       E poder di perspectiva                                                     3. Priorisa bo preocupacionnan. Puntra si e preocupacionnan

       Pensamento limita y rigido ta un causa principal di hopi reto              actual lo tin importancia ainda aki un luna, un aña, of riba bo
       emocional  y relacional.  Segun e American Psychological                   cama di morto.
       Association, patronchinan di pensamento inflexibel ta conecta cu

       ansiedad, depresion y mal resolucion di conflicto. Tendencianan            Pa biba cu proposito y claridad, nos mester conecta derecho cu
       pa husga, sea dirigi pa paden of pa pafo, ta isola nos di empatia          responsabilidad, berdad cu matiz, y emocion cu perspectiva.
       y ta haci crecemento personal mas dificil.


       Un mentalidad reflexivo—marca pa curiosidad en bes di husga—               Fuentenan:

       ta yuda amplia nos comprension di  tanto nos mes como di                   • American Psychological Association
       otronan. E investigacion di psicologo Carol Dweck riba “growth             • Positive Psychology Center (University of Pennsylvania)
       mindset” ta alinea cu esaki, enfatisando e balor di mira retonan           • Carol Dweck, Mindset

       como oportunidadnan pa siña y mehora, en bes di menasa pa nos              • Daniel Siegel, The Mindful Brain
       propio balor.


       “autopilot” vs. Reflexion
       Mayoria hende ta opera riba “autopilot” den bida diario—reaccio-

       nando basa riba suposicionnan, huesgamento habitual, of prehu-
       icionan emocional. E cerebro reflexivo, na contrario, ta tuma un
       pausa pa rasona, reformula y aprecia. Descubrimentonan neuro-

       cientifico (p.e., for di e trabou di Daniel Siegel riba mindfulness
       y e cerebro) ta mustra cu e capacidad reflexivo aki ta clave pa
       regulacion emocional y cambio di comportacion a largo plaso.


       Un ehempel: despues di un dolor emocional, e reaccion instintivo

       hopi biaha ta culpa. Toch, berdadero sanacion ta rekeri pa laga
       culpa bay y brasa un identidad di sanacion—enfoca riba resil-
       iencia, balornan personal y crecemento en bes di victimismo.



       E rol di aprecio
       Aprecio genuino—no djis  compliment—ta  habri  nos perspec-
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10