Page 15 - HOH FEB 26 2022
P. 15

A6    LOCAL
                 Diasabra 26 Februari 2022

            Minister di cultura ta informa:

                 Reunion cu stakeholdersnan pa e parada

             nacional di luz a tuma luga den bon ambiente



                                                                 E  ultimo  preparacionnan    ta
                                                                 tumando luga pa e Parada Na-
                                                                 cional di luz di diasabra awor.
                                                                                                        Nos ta crece cu palabra nobo...
                                                                 Den  cuadro  di  esaki  ayera  Min-
                                                                 ister  di  Cultura  hunto  cu  Rep-
                                                                 resentantenan  di  Comision  Cel-   Recientemente, dia – di februari, tabata Dia Inter-
                                                                 ebracion Dianan Nacional a reuni    nacional di Lenga Materno, institui pa Nacionnan
                                                                 cu  e  diferente  stakeholdersnan   Uni. A inicia esaki pa subraya importancia di idioma
                                                                 pa  e  parada  nacional  di  luz.  Na   materno den desaroyo y educacion di e persona in-
                                                                 e  reunion  importante  aki  tabata   dividual. Un fecha cu a celebra aki tambe di dife-
                                                                 presente  e  representantenan  di   rente angulo y cu ta mustra riba e importancia cu e
                                                                 Cuerpo  Policial,  IMSAN,  Cruz     tema aki mester haya. Sin embargo, ora ta trata di e
                                                                 Cora,  Departamento  di  Obranan    tema di ki papel e lenga materno mester por hunga
                                                                 Publico y Serlimar.                 den enseñanza, ta drenta di biaha den e debate ey,
                                                                                                     cu tin decadas andando. No osolamente cerca nos,
                                                                 E reunion a bay den bon ambiente    sino den hopi pais unda tin un sinfin di idioma in-
                                                                 caminda a informa tur stakehold-    digena, hopi di nan menaza pa extincion pasobra e
                                                                 ersnan di e reglanan y a duna in-   gruponan cu ta usa e idioma ta asimila den e resto di
                                                                 formacion riba tur pregunta rela-   poblacion y ta pasa pa papia exclusivamente e idi-
                                                                 ciona cu e parada nacional di luz.  oma dominante. Pa e paisnan coloniza den pasado
                                                                                                     esaki ta mas tanto e idioma di e pais colonizador,
                                                                 E cayanan lo wordo cera pa 6pm      manera  e  Spaño,  Portugues,  Ingles,  Frances  y  Hu-
                                                                 y lo tin 125 polis trahando, Serli-  landes riba e continente aki.
                                                                 mar lo pone bari riba full e ruta y
                                                                 nan ta recomenda pa uza cupnan      A pesar cu Papiamento no ta un idioma liga na un pueblo
                                                                 di plastic duro pa asina tin menos   cu tabata aki promer cu yegada di e podernan Europeo,
                                                                 desperdicio.                        manera e diversidad di idioma indigena cu ta existi ainda,
                                                                 Minister  di  Cultura  Xiomara      pero ta undi e poconan cu a nace den e ultimo siglonan a
                                                                 Maduro  a  keda  hopi  satisfecho   traves di e encuentro di e gruponan di diferente continente
                                                                 cu  e  reunion  y  a  gradici  e  stake-  cu a yega aki. Su sobrevivencia no ta garantiza automatica-
                                                                 holdersnan pa nan presencia y nan   mente, pero ta posible sigur. Esey debi entre otro na e flex-
                                                                 cooperacion pa e parada nacional    ibilidad grandi di e idioma pa adapta y adopta, y sigui crece
                                                                 di luz.                             a base di esey. Ta papia y discuti hopi tocante e influencia
                                                                                                     grandi di Ingles riba nos idioma, pero esey no ta un aspecto
                                                                                                     unico di nos, sino cu nos ta comparti cu resto di mundo.
             Minister Dangui Oduber                                                                  Nos idioma a sobrevivi y sali reforza for di e encuentro cu

                 Inspectie Volks Gezondheid ta hunga un rol                                          diferente idioma den pasado (reciente), entre nan Ingles,y
                                                                                                     nos lo por atrobe.
             instrumental den e mehoracion di cuido medico                                           Loke nos ta desea di subraya aki ta cu, pa un idioma lo-
                                                                                                     cal, cu un poblacion chikito, yega na hunga un papel di
                                                                                                     importancia, por ehemplo den enseñanza di e propio pais,
             Den  cuadro  di  e  maneho  ta forma un peliger grandi pa  trola,  garantisa  y  promove   lo mester haci lo maximo pa aumenta influencia di e idi-
             di  AruBIG,  Minister  di  e cuido di salud aki na Aruba.  e  calidad  di  cuido  cu  ta  ser   oma aki, na un manera positivo, pa e tin un espacio opti-
             Salud  Publico  Sr.  Dan-   Esaki  ta  pa  motibo  cu  nan  duna  na  e  pueblo  di  Aruba.   mal banda di e otro idiomanan cu tin presencia fuerte den
             gui Oduber ta anuncia cu  no  a  wordo  examina  na  co-  E inspeccion cu ta ser haci ta   nos comunidad. Esaki ta exigi un trabao permanente, entre
             recientemente  tur  dok-    mienso  pa  verifica  si  nan  ta  relaciona  cu  e  transparencia   otro di desaroyo di un vocabulario mas grandi y diversifica,
             ter,  dentista,  boticario,  cumpli  cu  tur  e  rekisitonan  y  e  principio  general  di  un   cu no por depende solamente di voluntario. Un ehemplo
             fisioterapista  y  partera  pa por duna cuido na Aruba.  bon  administracion  segun  e   di esaki ta e Vocabulario di Papiamento, cu ta existi pa basta
             di  profesion  mester  ta  Minister  Oduber  ta  adverti  polisa di IVA. Minister Odu-  tempo caba, tambe como Spellcheck, pero no conoce un
             registra  den  e  registro  di  cu e multa administrativo cu  ber ta aprecia e trabao cu IVA   update regular, asina leu cu nos informacion ta yega. Ta di
             AruBIG. Esaki ta segun e  lo ser duna pa incumplimen-    ta bin ta haciendo y tambe e   spera cu un instituto linguistico por ocupa su mes cu e tipo
             maneho  di  “onbevoegde”  to por ta te na un maximo di  bon cooperacion cu tin entre    di tarea aki deb futuro cercano.
             cu ta bay wordo controla  500 mil florin pa individuo.   Ministerio di Salud Publico y
             door  di  Inspectie  Volks-                              IVA.                           Pa loke ta e Vocabulario, tin hopi palabra cu den e ultimo
             gezondheid  Aruba  (IVA).  Minister Oduber su maneho                                    añanan a bira di uso comun, sin cu a actualiza e lista pa in-
             Esaki ta pa mantene y el-   ta basa riba e mehoracion di                                corpora e palabranan aki. Un bon ehemplo ta e palabra ‘re-
             eva e calidad di cuido cu  e calidad di cuido, den esaki                                siliente’ (‘resiliencia’), cu sigur den tempo di e pandemia a
             ta wordo duna na Aruba.     IVA  ta  hunga  un  rol  instru-                            bira algo cu nos por a scucha diariamente, ora ta comenta
                                         mental pa e calidad di cuido                                cu economia di Aruba mester bira mas fuerte y resistente,
             Minister Oduber a trece di-  cu nos tur kier mira na Aru-                               pa por resisti y sobrevivi un siguiente calamidad di magni-
             lanti  cu  solamente  e  profe-  ba. Den esaki IVA tin e her-                           tud global. E palabra ‘resiliente’, adopta di Ingles, ta yena
             sionalnan  (dokter,  dentista,  mentnan necesario conforme                              un bashi unda e posible sinonimonan no ta satisface: resis-
             boticario,  fisioterapista  y  diferente ley pa percura pa tin                          tencia, fortaleza, invulnerabilidad, nan no ta representa e
             partera)  cu  ta  registra  den  e  un nivel di cuido halto mane-                       cualidad di forza di resistencia plus forza pa ‘bounce back’.
             registro  di  AruBIG  ta  auto-  ra minister Oduber ta desea                            Den e sentido ey por ehemplo idioma Hulandes conoce un
             risa pa traha den nan profe-  na  Aruba.  Minister  Oduber                              palabra propio excelente pa resiliencia, esta ‘veerkracht’:
             sion aki na Aruba. A base di  semper  a  boga  pa  mira  mas                            e capacidad pa resisti y bolbe cu forza. Asina mes, mas y
             e  maneho  di  “onbevoegde”  control  y  supervision  riba  e                           mas nos ta topa cu e palabra original Ingles ‘resilience’ den
             IVA ta autorisa pa duna multa  calidad di cuido y riba e ke-                            textonan Hulandes. A proposito, e palabra ‘resiliente/re-
             na esnan cu no ta cumpli cu  honan cu ta wordo haci.                                    siliencia’ a haya su caminda pa idioma Spaño y varios mas
             e rekisitonan. Dunadornan di                                                            tambe. Den Papiamento, nos no a keda atras.
             cuido cu no ta den e registro  E  trabao  di  IVA  ta  pa  con-
   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20