Page 22 - BNDIA ARUBA
P. 22

A22    bistA politico
               Dialuna 14 augustus 2017

            Jerehm Campbell(MEP):
             ‘Problemanan di salud mental y adiccion y su solucionnan’(parti 2)



            ORANJESTAD - Pa resolve e problemanan di                                                        Cambionan  cu  MEP  kier  trece  pa  garantisa  un
            salud mental y adiccion na e pais aki mester                                                    miho servicio di salud mental y adiccion na Aruba,
            tene varios punto na cuenta manera:                                                             ta pa via di:
             -   Salud mental y adicion na droga mester ta un                                                •  Implementa e Aru-Big;
                 prioridad  den  e  programanan  di  gobierno.                                               •  Implementacion  di  un  sistema  pa  registra  y
                 Mester tene na cuenta cu Aruba pa motibo di                                                     balota tur aña nos profesional- y institutonan
                 su diversidad di poblacion, cultura, situacion                                                  di cuido mental y cuido di adiccion na Aruba;
                 geografico y turismo cu ta sigui crece, ta haci                                             •  Bin cu un punto di registro central consistien-
                 Aruba un pais cu risico grandi pa uzo di droga                                                  do di profesionalnan cu lo evalua na unda e
                 y  tambe  pa  problemanan  relaciona  cu  salud                                                 pashent lo haya e miho cuido y lo referi nan na
                 mental.                                                                                         dicho departamento/instituto;
                                                                                                             •  Baha e lista di espera via di bin cu mas psikiatra
             -   E scarsedad di profesional den e ramonan aki,                                                   den servicio. Saliendo di e normanan interna-
                 tambe ta un problema cu ta afecta e calidad di                                                  cional pa cada 10.000 habitante mester tin 1
                 atencion y ayudo pa e trastornonan aki.                                                         psikiatra, esey kiermen cu Aruba mester mi-
                                                                                                                 rando e poblacion di Aruba, 13 psikiatra;
             -   Tin falta di instituto pa rehabilitacion y cura-                                            •  Amplia e cantidad di enfermero y persona cu
                 cion di e problemanan aki.                      ciona cu salud mental y adiccion ta hopi mas    ta traha den e area di cuido, brinda nan condi-
                                                                 beneficioso pa e economia y pa e propio pueb-   cionnan di trabou atractivo, preferibel yiunan
             -   Tin falta di luganan adecua pa duna atencion    lo, cu curacion y rehabilitacion.               di tera cu conoce e cultura, norma y balornan
                 na hobennan cu ta pidi yudansa, pa motibo cu                                                    y idioma di nos pais;
                 nan ta sufri di salud mental y/of adiccion.  -   Mirando cu actualmente e promedio di bida di
                                                                 un ser humano ta surpasa 75 aña, ta necesario   •  Amplia  e  servicio  ambulatorio  (Flexibility
             -   No tin guia dirigi na ayudo pa salud mental y   cu na Aruba dedica atencion special na e per-   Assertive  Community  Treatment    FACT-
                                                                                                                 Team) 24 ora riba e tereno di cuido mental y
                 mal uzo di droga. Ademas tin falta di clinica   sonanan di tercera edad cu cada dia ta mas. Na   adiccion.  FACT-Team  lo  wordo  implementa
                 ambulatorio pa por evalua e pashent adicto y    Aruba no tin un structura pa e problematica     pa intervencion di crisis, guia na cas y cuido
                 cu ta sufri di problemanan mental.              aki.                                            posterior.  FACT-team  lo  preveni  admision

             -   Ta  indispensabel  pa  crea  programa  dirigi  pa   -   Como un pais den desaroyo ta hopi importante   den un instituto, cual lo ta mas barata cu cuido
                 yuda e famianan di e personanan cu ta sufri di   pa crea scolnan pa forma personanan capacita   clinico;
                 e problemanan mental y/of adiccion.             pa por maneha y yuda cu e diferente problem-  •  Introduci  den  e  barionan  di  San  Nicolas,
                                                                 anan di salud mental y adicion na droga.        Oranjestad,  Santa  Cruz,  Paradera  y  Noord
             -   Adiccion  y  trastorno  mental  menor,  mester                                                  oficina  di Consultorio pa Asuntonan di Adic-
                 por considera nan como enfermedad di invali-  -   Riba e cayanan di Aruba tin hopi hende su-    cion;
                 dez cu ta afecta e desaroyo, economia y e bon   friendo  di  trastorno  mental  y  adicion  na   •  Amplia  PAAZ  cu  e  siguiente  departamen-
                 funcionamento  di  un  pais  caminda  cu  gobi-  droga(double  trouble).  E  personanan  aki  no   tonan:  kinder/jeugd  psychiatrie,  forensische
                 erno mester por presta su debido atencion.      tin luga unda pa biba y nan famia no ta respon-  psychiatrie y geronto psychiatrie.  E servicio-
                                                                 sabel mas pa nan. Nan ta forma un problema      nan riba dicho departamentonan lo no ta sola-
             -   Ta  hopi  importante  pa  e  gobernantenan  re-  grandi  pa  nos  comunidad.  Gobierno  mester   mente pa Aruba, pero tambe pa e otro islanan
                 sponsabel cu salud y economia di e pais com-    busca un solucion pa e problematica aki.        den Caribe (turismo medico). Esaki lo genera
                 pronde cu prevencion di e problemanan rela-                                                     financia y lo mehora e economia pa Aruba.


            Michella Steenvoorde Lacle(POR):
             ‘Start up homes pa e hoben y reenforsa nos mercado laboral

                           a base di un plan strategico ta un prioridad’


            ORANJESTAD - Desde mi añan-         tonan di hogarnan “Start-up” pa nos  spira nos hendenan pa transcende tur
            an  di  estudio  y  combersando  cu  hobennan  adulto  en  busca  di  nan  limitacionnan economico sigur por!
            masha hopi studiantenan mescos  propio  hogar.  Procesonan  husto  pa
            cu mi cu ta studia den exterior y  por yega na un vivienda sostenibel y  Pa loke ta nos hobennan cu pa un of
            ta mira nos Isla di un otro angulo.  digno sigur POR!                   otro motibo ta cay den un abismo y ta
                                                                                    busca e solucion, tambe ta premira e
            Como studiante den exterior, e prob-  Progreso pa un y tur cu kier traha, cu  solucion. Tur ser humano tin e dere-
            lematica  di  mas  grandi  tabata  y  ta  kier  progresa  y  ta  sinti  su  mes  pega  cho di rehabilita y haya e oportunidad
            con nos ta reintroduci nos mes den  pero kier un solucion, mester POR!  di bay bek riba e bon caminda. Cre-
            e campo di labor y logra asina cumpli  Un plan pragmatico a wordo diseña  ando un vang net pa personanan cu a
            cu nos soñonan. Parti di e soño ta pa  pa keda ehecuta y asina garantisa cu  pay den mal caminda y ofrece nan e
            ta independiente y ta poseedo di nos  nos hobennan ta bolbe nos Isla y ta  oportunidad di rehabilitacion pa me-
            propio cas, nos propio hogar mientras  disminui  e  “Braindrain”  cu  ta  asota  dio di enseñansa, nos lo trata e  prob-
            cu nos tur ta cana cu un debe gigan-  nos Isla.                         lemanan di criminalidad y adiccion na  continuo di nos custumbernan y her-
            tesco di studio cu no ta duna nos e                                     su raiz. Dignidad y humanidad sigur  encianan  cultural,  lo  sirbi  como  ex-
            forsa  pa  inicia  un  negoshi  y  ta  dis-  Aruba, ta un isla bendiciona y riba un  lo ta un di e prioridadnan di mi per-  tension pa inclui nan den e programa
            minui e forsa di compra of inversion.  planeta di desaroyonan rapido y avan-  sona y e plataforma POR!       di integracion digno di Aruba su cus-
                                                sa.  Cu  e  fenomeno  di  digitalisacion                                 tumbernan y historia. Un Aruba uni
            Con pa cuminsa na Aruba, si nos ta  y robotisacion, mi persona hunto cu  Mi ta boga pa un enfoke fuerte riba  riba e mes un principionan y identi-
            custumbra na algo sumamente dife-   Partido POR, ta para pa un maneho  desaroyo  tecnologico  den  enseñansa  dad sigur por!
            rente.  E  promesa  di  tin  bo  mes  un  di enseñansa di calidad pa adultonan  cu un mira pa un futuro automatisa y
            hogar mester keda vigente y ningun  cu ta inclui recapacitacion pa esunnan  digitalisa, un futuro na unda e talento  Cu  bo  aporte,  bo  sosten,  mi  lo  por
            hende por keda desampara. Den for-  cu mester di entrenamento y cualifi-  y capacidad di nos hendenan mester  logra realisa e plannan cu ya mi a pre-
            ma imparcial, cada hoben adulto tin e  cacionnan necesario.             wordo utilisa den formanan innova-   senta na varios instancia, na hobennan
            derecho di forma su famia y su hogar.                                   tivo.                                cu ta hunto cu mi pa nan ehecucion,
                                                Miho oportunidad pa haya un miho                                         ya como hobennan cu e amor pa haci
            P’esey ta importante pa inicia proyec-  trabao  y  oportunidadnan  cu  por  in-  Cu programanan di conscientisacion  di nos isla algo miho, nos tur lo POR.
   17   18   19   20   21   22   23   24   25   26   27