Page 13 - DESPA
P. 13
Kico e praktijkondersteuner ta bay haci? E ta e man drechi di e dokter di cas. En
bes di bay na e dokter di cas y no ta bay duna splicacion manera cu e
Praktijkondersteuner. Awor aki ta asina cu ora cu bay na e dokter di cas, nan ta
sospecha cu bo tin sucu, e dokter di cas ta papia cubo, ta laga haci test di
sanger y bin conclui cu bo tin sucu, e ora eynan e siguiente cita cu bo tin ta cu e
praktijkondersteuner cu ta bay sinta 45 minuut pa 1 ora cubo, haci un intake pa
wak si bo mayornan tabata tin sucu, su bo bisawela tabata tin sucu, si bo casa,
etc. Asina aki ta bay wak ki mas problema cu bo por tin cu bo salud. Eynan e
praktijkondersteuner ta bay coach bo. E ta bay stimula bo. E ta bay check bo
sucu, check bo presion, check bo peso. Loke ta pasa ta cu tur siman e ta bay
ponebo bin. Si bo ta un persona cu bo sucu no ta regla, e ta ponebo bin tur
siman, bin pisa, bin midi sucu y tambe den e caso aki, dunabo e guia
profesional y dunabo un guia di cuminda tambe.
Tin ora nos mes mester cuida nos mes pasobra si nos no cuida nos curpa, ta
nos mes ta haya nos cu problema. Goeloe ta sigui splica cu awendia ta
importante pa tin hende pa yuda e dokternan, pasobra e casonan di diabetes ta
bastante. Por a ripara cu tin mucha, den e caso aki, tambe ta haya sucu. Tin
mucha ta nace cu sucu. Esey ta wordo yama tipo 1. Tin mucha cu 10 of 11 aña,
door di sobrepeso, nan ta haya sucu. Nan ta yam’e tipo 2. Nan ta uza pildo, etc.
Esey tambe tin, cu tin cu bay wak esey hopi di cerca, cu por guia e muchanan
aki tambe.
Esey ta depende con e mama a cuida su curpa durante embaraso y tambe
depende e storia familiar. E factor familiar ta hunga un rol segun Goeloe. Si bo
mama of tata ta un diabetico, bo tin sigur un 50% cu bo por bira un diabetico.
Esey semper a bisa cu un persona cu su mama of tata ta diabetico, e ora bo tin
50%. Pesey ora nan sali na estado, bo tin cu wak extra bo intake di sucu, salo,
tur eseynan. Pero e sucu ta mas principal.
Pa loke ta e cursistanan, Goeloe a splica cu ora cu a cuminsa cu 6, awor aki ta
13, y lo bay haya 8 mas. E malesa cronico na Aruba, diabetes, ta grandi.
Dokternan di cas tambe tin mester di e ayudo pa nan por sostene e pashentnan
aki y pa por duna e guia profesional. Den e sentido cu ta pisa nan, ta coy sucu,
presion y ta coach e pashent pa e hiba un bida saludabel tambe. E ondersteuner
ta bira un coach pa e pashent. Si duna e pashent su atencion, si coach’e, si bis’e