Page 33 - AM201005
P. 33
12 Djasabra 3 òktober 2020
Simia Literario BONERIANO
Kuantu lo dura pa yega e tempu ku ta niun hende no ta skirbi PLAKA
mas?
Un di e personahenan interesante ku tabata den e programa Herensia algun Un hudiu a yega di
tempu pasá ta Philip (Fifi) Rademaker. Un artista kompletu, dominando dife- bisa
rente disiplina di arte. E ta eskritor. Aki ta sigui un artíkulo interesante skirbí pa Nan di ku plaka
Fifi tokante skirbimentu. ‘n ta nada
pero ta plaka
Fifi ta palabra: I ora mi bisa akí ‘skirbi’, mi no ke men ekspresá pensamentu
por eskrito, sino loke nos tabata yama ‘skirbi na man’, forma lèter ku pèn òf pòt- mes ta hende
lot (òf un stylus) riba papel (òf un pantaya). si bo tin plaka
bo ta pone
Buki di poesia
Lagami ta franko. Den nos tempu kaminda progreso di siensia ta eksponen- buriku papia
sial i eksihensha pa rapides di komunikashon ta dia pa dia mas urgente, no tin ‘kuminda pa tem- i makaku balia
tempu mas pa kai sinta i ku pasenshi i dedikashon skirbi bunita. I skirbimentu su pu‛, Cicilia Everts
funshon primario ta pa den un forma gráfiko registrá idea, asina ta ku ta natural a dedik‛é na su Mi no ta kere ku ta
pa uza e forma mas efektivo, ku ta esun digital. bèrdat
mama
Ma ei mes, “If you don’t use it, you lose it”. Pa ami, no tin ehèmpel mas kla Frederika Gre- Un poëta famoso
ku deterioro di mi mes letra. Kasi henter mi bida m’a skirbi na man. Den mi goria Goeloe nasé a yeg’i skirbi
estudio, tempu ku ainda tabata kere ku ta na man lo sigui skirbi semper, nos
tabata asta haña lès di skirbi “normschrift” pa siña mucha na skol komuniká ku na Boneiru 23 di mi po ‘ lag’e
letra kla i fásilmente legibel. Ma ta hopi aña kaba ku ta ku teklado mi ta traha, mart 1880 i a fayesé gusta plaka
pasobra esei ta muchu mas práktiko, rápido, ku posibilidat di korehí sin mòrs i 20 di yüli 1977. mi por lag’e
ku ta resultá den teksto limpi ku por a lesa bèk i adaptá sin raya i pasa den e Cicilia Everts a ador’é
proseso fèrfelu di skirbi di nobo. Anto e konsekuensha ta, ku awendia ora de si despues
bes en kuando mi ke, òf mester, skirbi na man, ta resultá ku e man ei poko poko skirbi e buki aki na di Dios
a kuminsá pèrdè práktika i lubidá e komandonan ku e mente ta manda p’é. aña 1978. ta kiko tin mas
balor kuné?
Awor mi ta pensa; e generashon ku la lanta akí, nan ta siña kon tene un pèn
i forma un lèter? M’a komprondé ku te na sierto altura nan tin ku siña praktiká SU YU Ta parse ku ta bèrdat
e arte, asta mester uza pèn ku enk di bèrdat. Ma mañan ku nan kaba òf kita
fo’i skol, nan lo sigui hasié? Anto ei mes mi ta kontestá; ki nodi nan tin. Nan tin Un pachi tambe
laptòp, tablet i telefòn, i otro siman djosá kua invento ainda mas práktiko. I ora E yu di su alma
poko dia ei durante un nochi literario m’a mira un hoben deklamá un poema ku su yu chiki’ a bisa
el a skirbi lesando for di pantaya di su telefòn, m’a pensa, “E tin tur rason. Palu, k’a krese Mihó bo kaba
ta bo mes a bira bieu!” a bir’un kriminal laga plaka
I no plaka kaba
Klaro ku lo mi sigui skirbi na man, maske ta de bes en kuando, i kunsumí E mundu laga bo
ora e dede no ke forma e lo huzg’é
kurva ku ‘a mand’é mar- P’esei mi tambe
ka, i klaro tambe ku lo un kastigu ta bisa algu
sigui tin hende ku lo keda ta sper’é
praktiká e arte di kaligra- ki un dolor Na ora ku bo
fia, ounke por yama esei tin mester di dje
mas pintamentu di lèter Ta su yu e ta
ku skirbimentu pasobra Awor mas t ‘e ora bo ta sinti
den kaligrafia ta e resul- ku nunka su balor
tado visual ta importante i ki ora ku bo hañ’é
no e kontenido. Ma porfin, E ta stim’é ward’é pa ora
mester konsiderá e pèr- di mesté
dida general ínevitabel di I lo bolbe resoná
e abilidat pa skirbi na man E frasenan pero promé
komo algu di lamentá? tan konosí kòrdá paga
Frankamente, mi no ta Kriminal o matadó bo debe
kere. Pa komuniká grá- Pero ta mi i gast’é sobra
fikamente, ku tabata su yu e ta. na moda bon.
promé tarea, tin sistema
muchu mas avansá ku ta
Philip (Fifi) Rademaker. tumando su lugá. *** ***