Page 2 - MIN SJA 15 MAART 2016

AMIGOE 5DINSDAG

15 MAART 2016

1986 – 2016: Aruba 30 jaar land in het Koninkrijk ‘Oorlog en
terpentijn’ wint
Arubaanse economie Inktaap
toont veerkracht en toenemende stabiliteit
ROTTERDAM — 1400
Aruba viert dezer dagen 30 jaar Status Aparte. Op ver- als de echte pijler van de Visie, durf en trouw jongeren lazen de afge-
zoek van het Genootschap Nederland-Aruba schreef Arubaanse welvaart. Na de Dit alles is in volle gang als lopen maanden geno-
Henk Timmer een verhandeling over de economische overheid is Lago immers de op 1 januari 1986 Aruba mineerde jeugdboeken
stand van zaken na 30 jaar Status Aparte. Timmer woon- grootste en meest gewilde transformeert van eiland- om uiteindelijk de win-
de en werkte van 1948 tot 1987 op Aruba en is medeop- werkgever. gebied naar Land Aruba. naar te kiezen van de
richter, erelid en oud-bestuurder van het Genootschap In 1985 is de sluiting een Tegenslagen worden geïn- Inktaap 2016. Dit jaar
Nederland-Aruba. Deze essay wordt met toestemming feit en als gevolg daarvan casseerd en vol vertrouwen is dat ‘Oorlog en ter-
van Timmer en het Genootschap in delen gepubliceerd krimpt de economie met 25 wordt de Status Aparte pentijn’ geworden van
in Amigoe. Vandaag deel 1. procent; van de overheids- vorm gegeven. De overgang de Belgische schrijver
inkomsten van Aruba valt naar de eigen munt ver- Stefan Hertmans. An-
ORANJESTAD — Bezoekende economen en politici in één klap 40 procent weg. loopt zonder problemen. dere genomineerden
uit Nederland benadrukken vaak de uiterst kwetsba- Een derde deel van de be- Deviezenproblemen blijven waren ‘Orgelman’ (Mark
re en eenzijdige economie van Aruba. Terecht, want volking komt zonder werk uit. Ondanks inlevering van Schaevers), de Caribi-
eenzijdig en kwetsbaar is de Arubaanse economie en inkomen. Op advies van inkomen en de zware druk sche nominatie ‘Vervoe-
nog steeds. Vervolgens zien zij met bewondering en het IMF komt Nederland van de solidariteitsbelas- ring’ (Shatie Singh, en
waardering hoe dit kleine eiland, zonder natuurlijke snel over de brug met 100 ting is er voor de Arubaan ‘Ik kom terug’ (Adriaan
hulpbronnen en met een economie zonder primaire miljoen gulden begrotings- geen echt alternatief voor van Dis). Ook scholieren
(landbouw en veeteelt) en secundaire (industrie) sec- steun, verdeeld over de pe- dushi Aruba. Massale emi- van Colegio Arubano
tor van enige betekenis, kans ziet de tertiaire sector riode 1985 -1987. Doel is om gratie blijft uit. In goede en deden mee aan het pro-
(commerciële dienstverlening) te ontwikkelen tot de in 1988 weer begrotings- slechte tijden blijven Aru- ject, waarbij zij jaar-
hoofdpijler van de economie. Al sinds de jaren negen- evenwicht te bereiken. Dat banen hun eiland trouw. lijks vier boeken lezen.
tig haalt het Land Aruba daarmee een hoog welvaarts- lukt en gaat ook gepaard Met energie gaat Aruba De prijs en het daarbij
peil, hoger dan alle eilanden en landen in de regio. met een gezonde deviezen- aan het werk om het toe- behorende jury-project
positie en een teruglopende risme versneld te ontwik- strekt zich uit over alle
door Henk Timmer nomische stabiliteit. De bin- wind en prachtige stranden schikken. Na een vliegende werkloosheid. kelen. Ondernemer Edu- gebieden waar Neder-
Deskundigen uit de Ver- ding van Aruba met de ster- worden niet vaak tot de na- start in de eerste tien jaar De Nederlandse begrotings- ardo de Veer neemt met lands wordt gesproken,
enigde Staten zien die ke en stabiele economie van tuurlijke hulpbronnen ge- en daarna wisselvallige ja- hulp droeg slechts voor on- visie en durf het voortouw dus ook Vlaanderen,
kwetsbaarheid veel minder. de VS wordt daarom gezien rekend, maar zijn dat voor ren met lagere groei en af geveer een derde deel bij met de bouw van wat nu Curaçao, Aruba en Suri-
In hun land staat Aruba be- als een teken van stabiliteit Aruba wel degelijk. Als sta- en toe lichte krimp, volgde aan het wegwerken van het het Renaissance Hotel is. name. In ‘Oorlog en ter-
kend als één van de meest en succes. De koppeling van biele basis voor succesvol rampjaar 2008 met de we- enorme gat in de begroting. Bekende buitenlandse ho- pentijn’ schetst Stefan
gewilde vakantieoorden de Arubaanse florin aan de toerisme, maar inmiddels reldwijde financieel-econo- Tweederde kwam als inko- telketens volgen zijn voor- Hertmans het verhaal
met de mooiste stranden, US dollar en de vooruitge- ook belangrijk als duurza- mische crisis, die ook aan menskorting en lastenver- beeld. De belangstelling van zijn grootvader die
prima hotels en restau- schoven Amerikaanse im- me energiebron. Aruba niet voorbij is ge- zwaring op de schouders is groot en mede dank zij als 17-jarige militair in
rants, gegarandeerd goed migratie- en douanepost op Economische veerkracht gaan. Een terugblik. van de bevolking. Door be- financieringsgaranties de Eerste Wereldoorlog
weer en in weinig vlieguren de Arubaanse luchthaven, Aruba is nu dertig jaar een In het najaar van 1984 lastingverhogingen op alle stromen nieuwe projectont- terechtkomt.
te bereiken. De Amerikaan die directe vluchten van en zelfstandig land binnen het maakt Exxon bekend dat fronten en afroming van wikkelaars toe. Sommigen
kiest Aruba ook omdat hij naar alle luchthavens in de Koninkrijk. Het land is er de Lago raffinaderij per alle inkomens met een 8,2 zijn niet solvabel en enkele
zich op het eiland veilig VS mogelijk maakt, beves- in die jaren in geslaagd om 1 april 1985 gaat sluiten. procent solidariteitsbelas- projecten lijden daardoor
voelt en er gastvrij wordt tigen die band. tweemaal een zware econo- Dat bericht slaat in als een ting, levert bijna iedereen schipbreuk.
onthaald. Daarom is juist Exploiteerbare bodem- mische crisis te doorstaan. bom. Het toerisme is dan al een derde aan koopkracht De overheid draait als ga-
Aruba voor velen een home schatten als olie, gas, goud Daarmee heeft Aruba dui- wel belangrijk, maar over- in. Alleen inkomens tot rant op voor de kosten,
away from home geworden, of koper heeft Aruba (nog) delijk getoond over econo- heid en Arubaan zien de 600 florin per maand wor- maar met de hulp van Ne-
wat duidelijk blijkt uit het niet, maar het eiland heeft mische veerkracht te be- Lago raffinaderij nog altijd den ontzien. Het siert de derland komt er voor elk
aantal steeds opnieuw te- wel degelijk natuurlijke Arubaan dat deze koop- van de projecten alsnog een
rugkerende toeristen, een hulpbronnen. Onuitput- krachtvermindering zonder goede oplossing en blijft de
belangrijke factor voor eco- telijke zelfs. Klimaat, zon, morren als onvermijdelijk schade beperkt.
wordt geaccepteerd. Deel 2 van dit verhaal mor-
gen in Amigoe Aruba.

COLUMN ZEE LEEST Cadeautje voor verzorgingshuis

Boeken en Bratwurst ORANJESTAD — Geen
Aruba Doet, maar wel
Elke week neemt Nico vrijwilligerswerk. Zo’n
van der Zee de lezer mee 200 medewerkers van het
in zijn leesavonturen. Re- Amerikaanse bedrijf Au-
acties zijn welkom: nico- totrader waren gisteren
vanderzee@gmail.com. samen met hun partners
actief bij het San Pe-
Het is weer Nederlandse dro di Verona Paviljoen,
Boekenweek en daar moet ik een verzorgingshuis van
natuurlijk aandacht aan be- stichting Algemene Be-
steden. Enthousiast ging ik jaardenzorg (Saba) in
dus zaterdag naar de boek- Oranjestad.
handel, zocht een leuk boek
uit en verwachtte daarbij nemers iets vertellen dat tuig dat overvloog hem doen de bank wisselde ik guldens De medewerkers en hun zowel de Saba-cliënten, de voor pastechi’s en water.
het gratis boekje te krijgen, met het boekenweekthema verstijven. Rampen op de voor marken. Met spanning partners kregen van hun staf en de vrijwilligers te High Performance spon-
het traditionele cadeau in te maken had. 500 is niet televisie leidden steevast tot had ik uitgekeken naar de werkgever de trip naar kunnen voorzien. De mede- sorde de dj en Palm Tours
de Boekenweek. Dit jaar is veel, maar het mocht maar nachtmerries en slapeloze grenscontrole, maar de be- Aruba aangeboden als zoge- werkers verrasten de bewo- zorgde voor het transport.
het geschreven door Esther ‘eine Zigarette dauern’. Vol- nachten. Nachten waarin hij ambte die de bus doorliep, noemde incentive, een sti- ners ook nog eens met een De medewerkers kwamen
Gerritsen en van die schrijf- gens mij was er maar één weer zag hoe zijn kameraden keek teleurstellend vluch- muleringsmaatregel. Maar cadeautje dat ze zelf had- afgelopen weekend aan en
ster had ik al een boek gele- Arubaanse inzending, name- omkwamen, hoe ledematen tig naar onze papieren. De daar hoort dus ook vrijwil- den aangeschaft. Het be- zijn niet alleen maar aan
zen dat naar meer smaakte. lijk die van mij. ‘Nederland bij elkaar geraapt werden. meeste herinneringen zijn lige inzet bij, onder andere drijf werd bijgestaan door het werk, tot donderdag
Helaas, we moeten op Aruba houdt niet van Aruba,’ zei Ik ben van na de oorlog, vervaagd, de fotootjes die ik verven en tuinieren. Het lokale sponsors. Zo zorgde hebben ze nog de tijd om
nog even wachten, de boe- iemand tegen mij. Hij krijgt maar mijn opvoeders waren maakte met de Click-camera bedrijf investeerde inclusief hotel Ritz Carlton, waar het eiland te verkennen.
ken zijn onderweg, maar het bevestiging: we haalden niet nog lang niet uitgepraat over zijn allang verdwenen. Het materiaal een totaalbedrag de vrijwilligers verblijven,
duurt nog een week of vijf eens de eerste selectie van die oorlog. Het was de meest landschap is me bijgebleven van 40.000 florin in het
voordat ze aankomen. ‘Als 50 verhalen en liepen dus ingrijpende gebeurtenis in met de uitgestrekte bossen, paviljoen. Zo is er bijvoor-
ze er zijn, dan zetten we een alle prijzen mis. De win- hun leven en dat moesten de heuvels, de rotsformaties, beeld nieuw bedlinnen aan-
advertentie in de Amigoe,’ nende verhalen kunt u lezen we weten. We kregen onop- alles zo anders dan mijn geschaft. Daarnaast wer-
beloofde de boekhandelaar. op www.nederland-schrijft. houdelijk de verhalen te ho- Friese platteland. En toen den tenten, stoelen, tafels
Even geduld dan maar. nl. Gelukkig heeft een mooi ren over het verzet, de verra- was er het hoogtepunt, het en een cateraar ingehuurd
De Boekenweek heeft dit verhaal gewonnen, dus kan ders, de honger, de Joden, de Hermannsdenkmal, een gi- om de inwendige mens van
jaar ‘Duitsland’ als thema; ik vrede hebben met mijn invasie en de bevrijding. De gantisch standbeeld, 50 me-
ik weet niet waarom. Het nederlaag. Duitsers waren de boosdoe- ter hoog, midden in het bos Arubaanse militie helpt in Arikok
Boekenweekgeschenk heeft Geen Boekenweekgeschenk ners, al werd menig verhaal op de plaats waar ooit de
niets met Duitsland te ma- voorlopig, maar u kunt toch afgesloten met de opmerking Germaanse leider Hermann ORANJESTAD — Over de zandduinen in nationaal park Arikok rijden is verboden, maar
ken, voor zover ik weet. Er de Boekenweek een beetje dat we niet moesten verge- de Romeinen verslagen zou gebeurt toch veel. Om dat te voorkomen, heeft het park in het kader van Aruba Doet leden
is ook nog een essay ver- vieren. Op de Nederlandse ten dat er ook goede Duit- hebben. Vreselijke kitsch, van de Arubaanse militie ingeschakeld om obstakels op te werpen. Zoals bij Moro, ook wel
schenen van David van tv is deze week ruime aan- sers waren. historisch fout, maar fasci- bekend als de duinen van Boca Keto en Boca Fluit. Daar sleepten zij grote stukken drijfhout
Reybrouck dat u voor een dacht voor boeken, vanavond Het Duitsland van mijn va- nerend in de ogen van een over het zand en bouwden daarmee een natuurlijk hekwerk. Het is nu onmogelijk om daar
prikje kunt kopen en dat is er een lezing over Boelie der is niet mijn Duitsland. twaalfjarige jongen. Die fan- met terreinwagens overheen of langs te gaan. Daardoor wordt het natuurgebied beschermd.
heeft wel een relatie met van Leeuwen in onze eigen Mijn Duitsland is het land taserende ogen zagen hoe Niet alleen wordt door off road rijden het terrein beschadigd, maar ook zorgt het ervoor dat
het thema. Het gaat over universiteit en ik laat u nu van Günter Grass en Fass- heldhaftige Germanen daar schildpadden niet ongestoord kunnen broeden. Naast de Arubaanse militie die met man-
een ministaatje dat 100 jaar toch maar even mijn inzen- binder, van Nina en Nena. in het bos gehakt maakten kracht en trucks hielp, waren ook personeelsleden van ArubaBank, Directie Natuur en Milieu
lang bestaan heeft ten zui- ding voor de schrijfwedstrijd Het land van Rippchen in van de oorlogszuchtige bin- en Stichting Monumentenfonds Aruba opgetrommeld om een helpende hand te bieden.
den van Limburg, Neutraal lezen, want ik vind het zelf Knoblauchsauce in een Ber- nendringers. Ik kocht voor
Moresnet. Het stukje grond nog steeds een aardig ver- lijns studentencafé, fietsva- mijn vader een asbak met
werd betwist door België en haal. kanties en de Dokumenta een afbeelding van de Ger-
Duitsland en uiteindelijk Hermannsdenkmal in Kassel. Mijn Duitsland is maanse veldheer die strijd-
werd besloten er maar een ‘Adenauer was een goede een boeiend, gastvrij Duits- vaardig een zwaard de lucht
apart landje van te maken. Duitser’, vond mijn vader, land. Misschien waren de in stak.
De oorzaak van die ruzie ‘en Willy Brandt’. Ook de gruwelverhalen van mijn op- Thuis vertelde ik enthou-
was de aanwezigheid van Oost-Duitse leider Walter voeders wel te veel voor een siast over de nieuwe erva-
een zinkmijn die in die tijd Ulbricht paste in dat rijtje, kind, hun wereld was niet ringen. De asbak werd in
nogal belangrijk was. Het maar dat was omdat die net mijn wereld, hun verleden dank aanvaard en kreeg een
bekende drielandenpunt als hij meubelmaker was niet mijn toekomst. Een tijd plaatsje in de huiskamer. In
in Vaals, waar Nederland, geweest. Daarmee was de lang heb ik de televisie in de asbak ontmoetten onze
Duitsland en België aan el- opsomming wel compleet, mei uitgezet om aan de oor- Duitslanden elkaar. We heb-
kaar grenzen, was een eeuw Duitsland had hem alleen logsverhalen te ontkomen. ben er nooit over gesproken,
lang een vierlandenpunt, maar verschrikkingen ge- Mijn Duitsland begon met maar ongetwijfeld heeft mijn
want ook Moresnet grensde bracht. Hij was in de oorlog een schoolreis in het zeven- vader af en toe met genoegen
daar aan Nederland. Uit- tewerkgesteld bij Junkers de leerjaar, een reis naar het een peuk op Hermann uitge-
eindelijk werd Moresnet Flugzeugwerk en had de Teutoburgerwoud. Er moest drukt.
Belgisch. geallieerde bommen op zich een toeristenkaart komen,
Nederlandse bibliotheken af zien komen. Zijn hele le- het was de eerste keer dat ik
doen wel hun best om aan te ven lang heeft ieder vlieg- naar het buitenland ging, bij
sluiten bij het thema. Ik zag
een Bieb Bier und Bratwurst
Quiz voorbijkomen en lezin-
gen over Duitse schrijvers.
Ook was er een schrijfwed-
strijd georganiseerd. In 500
woorden moesten de deel-