Page 29 - RDA
P. 29

PAGINA 12                                                      DIARIO                                                          DIALUNA 24 OCTOBER 2016

 Casi 100 aña di refineria na Aruba

Oro preto a bin pa keda

Mientras cu e entradanan di     hamber pa Aruba, mundial-      al. E era prome cu petroleo     troleo a wordo descubri pa      duci e proceso di “cracking”
oro, fosfaat y aloe tabata ye-  mente petroleo – oro preto     na Aruba, tabata uno unico      e conkistadonan Spaño na        pa refina petroleo y esaki ta e
gando na su fin na comienso     – tabata birando un di e in-   riba su mes, cu elementonan     Cuba, Mexico, Bolivia, Ec-      momento cu a marca historia
di añanan 1900, treciendo       dustrianan cu mas tabata cre-  cu tabata necesario pa sobre-   uador y Peru. E Inglesnan a     den e mundo di refina miran-
cune decadanan di pobresa y     ciendo den e economia glob-                                    haya abastecimentonan simi-     do cu uzando e sistema aki
                                                               vivencia economico den e        lar na Trinidad mientras cu e   por a saca hopi mas producto
                                                                                               Hulandesnan a descubri nan      for di azeta crudo cu prome,
                                                                                               na Java y Sumatra ( Indone-     e.o., kerosin, gasolin, naph-
                                                                                               sia).
                                                                                                                               tha y azetanan lubricante. E
                                                                                               Na comienso di añanan 1800,     proceso aki a cambia e pan-
                                                                                               iluminacion tabata bin di bela  orama completamente y a
                                                                                               of lampinan uzando azeta di     aumenta e cantidad di gaso-
                                                                                               bayena, pero un declinacion     lin cu por a wordo obteni
                                                                                                                               di petroleo for di 15 bari cu
                                                                                               den e cantidad di bayena a      45%. Na 1927 por a saca dos
                                                                                               haci cu mester a busca otro     biaha mas gasolin for di un
                                                                                               formanan pa crea ilumina-       bari compara cu na 1917.
                                                                                               cion. Un di esakinan tabata
                                                                                               azeta di kool (saca for di      Na comienso di siglo 20,
                                                                                               kool) y despues kerosin saca    dos compania grandi tabata
                                                                                                                               domina e mundo di oro pre-
                                                                                               for di petroleo. E revolucion   to, Standard Oil Company y
                                                                                               industrial a causa un deman-    Royal Dutch Shell. E deman-
                                                                                               da mas grandi riba azeta pa     da pa crudo a aumenta den
                                                                                               ilumina como tambe azeta        forma significante pa motibo
                                                                                               pa lubrica. Esaki a conduci     di avancenan industrial, cau-
                                                                                               na e fase di bora di e prome    sa primordialmente door di
                                                                                               pos cu e intencion di adkiri    e desaroyo di e industria di
                                                                                               e prome azeta. Esaki a pasa     auto como tambe e Guerra
                                                                                               den e parti West di Pennsyl-    Mundial I (1914-1918).
                                                                                               vania na aña 1859.

E palabra peroleum ta bin di e palabra Griego ‘petra’, cu nifica piedra of baranca y e palabra Latin ‘oleum’, nificando azeta. Petroleo ta wordo forma di organ-
ismonan cu a muri miyones di aña pasa. E retaso a keda den e fondo di oceannan, lagonan y “swamps” y a keda pega den sedimentonan hunto cu particulanan
di lodo y otro materialnan. Esaki tabata un proceso continuo cu a conduci na laagnan di sedimento durante miyones di aña. E partinan mas abao di e sedimento
tabata dera hopi abao y tabata suheto na temperatura nan hopi halto combina cu presion y asina formando barancanan sedimentario. Segun tempo a pasa, e
barancanan a pasa door di procesonan kimico resultando den un substancia yama kerogen. Ora esaki wordo keinta riba temperatura nan riba 100 grado Celsius,
e kerogen ta separa y bira azeta likido y gas natural.

                                                               tempo. Mayoria di e activi-     Masha poco ta uza petroleo
                                                               dadnan aki a bin y bay sin      of azeta crudo den su forma
                                                               laga mucho rasgonan atras       original y mester wordo
                                                               manera cu e era di oro preto    procesa den un variante di
                                                               lo haci.                        producto. E ta componi di
                                                                                               hidrocarbono, variando di
                                                               E uzo di petroleo ta data       combinacionnan di carbon y
                                                               mas di 5000 mil aña pasa.       atomononan di hidrogeno y
                                                               E Babyloneanan a uza pe-        e dos tareanan di refina ta pa
                                                               troleo vapora den nan edifi-    separa nan den productonan
                                                               cionan como tambe pa seya       uzabel y converti e hidrocar-
                                                               nan barconan y pa caminda.      bononan menos desea den
                                                               E Chines- cu Egipcionan y       productonan mas desea.
                                                               hopi mas despues, e Indjan-
                                                               nan Mericano, a uza petroleo    Prome cu 1900 e parti mas
                                                               como medicina. E petroleo       grandi di petroleo crudo ta-
                                                               uza den e tempo ey tabata       bata wordo refina den kero-
                                                               bin for di leknan butominoso    sin cu tabata wordo uza den
                                                               y pa e Arabenan como tambe      lampinan di kerosin. Gasolin
                                                               na Persia e interes den petro-  den añanan 1880 tabata un
                                                               leo tabata destilacion pa ilu-  producto secundario no desea
                                                               minacion. E idea aki a wordo    cu companianan tabata pasa
                                                               treci na Europa casi sigur      trabao pa deshaci di dje.
                                                               como resultado di e invasion
                                                               di Arabenan na Spaña.           Na 1913, un kimico di Stan-
                                                                                               dard Oil di Indiana a intro-
                                                               Abastecimentonan di pe-
   24   25   26   27   28   29   30   31   32   33   34