Page 12 - HOH
P. 12

DIABIERNA 7 JANUARI 2022                                          DIARIO                                                        PAGINA 15
                                                                          Articulo di Siman
                 Abo sa grita bo yiu? Ki efecto esaki tin riba dje?




                       Tur   mucha     sa
                haci cosnan cu ta irita su
                mayor.  No  scucha,  duna
                contesta  “fresco”,  ignora
                y  mustra  mal  actitud…
                ta  cosnan  cu  tur  mucha
                lo  haci  tin  biaha.  Algun
                ta  haci’e  masha  poco
                mientras  otronan  ta  hacie
                diariamente.  Mescos  cu
                mayornan,  mucha  tambe
                tin nan dia bon y nan dia   y causa daño riba termino  Uza  rabia  pa  motibonan
                malo.  Por  yama  esaki     largo,  manera  baha  su  apropia:  uza  bo  grito  pa
                comportacion  comun  di     auto  estima,  crea  falta  di  situacionnan  di  peliger.
                mucha pasobra tur mucha     control propio, haci’e bira  Si  bo  uza  rabia  pa  forsa
                na  mundo  sa  mustra       impulsivo,  lihe  pa  rabia,  mucha  pa  haci  loke  abo
                comportacion  indesea  na   perde  pasenshi  facil  y  kier, nan ta bay imita bo.
                un momento of otro. Pero    desaroya un temperamento  Duna direccion: na luga di
                tambe  tin  comportacion    “explosivo”.     Ademas,  grita cu bo no gusta loke e
                mas  serio  cu  no  por     mayornan  cu  ta  grita,  ta  ta haciendo, laga e mucha
                clasifica  como  comun.      siña  nan  yiu  pa  grita  bek  sa  kico  bo  kier  y  loke  ta
                Nan  ta  comportacionnan    y  haci  mescos  ora  nan  aceptabel.
                negativo  cu  un  mucha     bira  mayor.  E  mucha  no  Duna hopi cariño: Mucha
                ta   siña   durante    su   ta  siña  bon  comportacion  gusta  agrada  nan  mayor.
                crecemento. Por ehempel:    pa  motibo  cu  e  ta  haya  Bisa bo yiu cu bo stim’e y
                gaña,  basha’bou,  tenta,   un  grito  na  luga  di  haya  bo lo ripara cu e lo duna bo   nan resolve e problema cu  si kier pinta, ta pinta riba
                yama nomber, dal etc.       un  splicacion  dicon  su  menos motibo pa grit’e.       palabra y evita dalmento y  papel y lag’e yudabo haci
                       E comportacionnan    comportacion       mester                                gritamento den futuro.      e muraya limpi.
                aki  por  ta  hopi  frustrante   cambia.  Ora  bo  grita  bo  Kico por haci na luga di   Splica:  mucha  no  sa  con  Aparta:  si  e  problema  ta
                pa trata y por haci cu hopi   yiu,  bo  ta  siñando  e  cu  grita bo yiu?            e  mundo  ta  funciona  of  asina grandi cu bo ta sinti
                mayor  ta  uza  gritamento   gritamento  ta  un  manera        Tur  mayor  conoce    con hende grandi ta pensa.  pa  grita,  miho  aparta  bo
                como forma di disciplina.   pa    resolve   problema.  e  momento  cu  na  “fuse     Splica  bo  yiu  e  dicon  di  mes for di bo yiu un rato.
                Por  ehempel:  e  mucha  ta   Mayoria mayor cu ta grita  bula”.  Maske  tin  biaha   cosnan  na  luga  di  djis  Bisa bo yiu pa duna bo un
                dal  su  ruman  y  e  mayor   nan  yiu,  tambe  a  haya  e  e  por  parce  inevitabel,   bis’e.  Splicacion  ta  duna  momento pa calma y pensa
                ta  grita:  “Stop  di  dal  bo   mes  trato  tempo  cu  nan  gritamento  ta  crea  mas   bo yiu informacion cu e por  con  bo  ta  bay  reacciona
                ruman!”  of  e  mucha  ta   tabata  mucha.  Kiermen,  problema  cu  e  ta  resolve.   uza  ora  otro  situacionnan  riba  su  comportacion.
                duna  un  contesta  fresco   gritamento  ta  un  habito  Aki ta sigui algun paso cu   presenta.  Splicacion  ta  Pidi’e bay den su camber
                y  e  mayor  ta  grita:  “No   negativo cu mester stop cu  ta mas productivo cu grita   evita  hopi  problema  y  un  rato  y  pensa  tocante
                contesta   mi     asina!”,   ne.                        bo  yiu  ora  e  comporta    malcomprondemento.          su  comportacion.  Ora
                pensando cu e gritamento                                malo:                        Disciplina:  Si  bo  ta  uza  bo  calma,  yama  bo  yiu  y
                lo  caba  cu  comportacion   Prome  cu  por  stop  cu  Scucha:  puntra  bo  yiu      gritamento    como     un  scucha-splica-disciplina.
                indesea.  Den  algun  caso,   gritamento:               pakico  e  ta  haci  e  cos  cu   forma di disciplina, bo yiu
                un grito por stop e mucha          Reconoce        cu  ta irita bo. Keda puntra te   pronto  lo  cuminsa  ignora        Gritamento     por
                di haci loke e ta haciendo   frustracion ta parti di bida.  ora e mucha bisa dicon e   bo  gritamento  y  sigui  cu  parce e solucion mas facil
                pero gritamento continuo ta   Tin hopi motibo pa perde  ta  comporta  asina.  Hopi   su  mal  comportacion.  y  lihe  pero  e  pasonan
                siña mucha ignora e mayor.   pasenshi y bo no ta un mal  biaha bo ta yega na e raiz   Miho  uza  otro  formanan  menciona ta yuda establece
                Gritamento no ta un forma   hende  si  bo  sa  grita  bo  di  e  problema.  Scucha  ta   di disciplina manera “time  un  relacion  mas  calmo  y
                di disciplina sino un estilo   yiu. Ta djis cu gritamento  kita  e  atencion  di  e  mal   out/in” (pone bo yiu tuma  productivo cu bo yiu, cu lo
                di  comunica.  Disciplina   ta causa mas daño cu e ta  comportacion y fih’e riba e    un  break,  y  papia  cune  yuda boso compronde otro
                no  ta  encera  gritamento,   haci bon.                 motibo pa e comportacion.    tocante su comportacion),  miho y preveni frustracion
                sino un guia calmo, dirigi   Purba  ripara  loke  ta  haci  Por ehempel: bo yiunan ta   kita  un  co’i  hunga  of  innecesario den futuro.
                na  siña  e  mucha  pakico   bo “fuse bula”. Cansansio?  pleita y un ta dal e otro. Ora   privilegio  preferi  (paga  e
                su  comportacion  no  ta    Tristesa?  Preocupacion?  bo puntra e pakico ela haci    television,  tablet,  of  co’i  Fuente:       Website
                aceptabel.                  Unabes  cu  bo  sa,  bo  por  esey, e ta bisa cu su ruman   hunga)  of  dun’e  un  tarea  Parenting:  “Stop  yelling
                                            ta mas alerto y busca otro  no  kier  dune  e  “remote   cu  ta  distrae,  dune  un  at kids” y www.livestrong.

                Ki efecto gritamento tin    manera pa reacciona.        control”.  Kita  e  remote   consequencia  cu  ta  lag’e  com “Effects of yelling at
                riba mucha?                 Papia  cu  un  amigo:  baha  fe  nan,  paga  e  television   carga e responsabilidad di  kids”.
                       Gritamento ta haci   frustracion riba mucha no  y pidi nan pa yega na un      su accion. Por ehempel: Si  Pa informacion of pregunta
                mucha bira nervioso, sinti   ta  husto.  Desahoga  cu  un  acuerdo  cua  programa  ta   e la pinta riba e muraya, no  por acerca Fundacion Pa
                berguensa y menosprecia.    adulto of bay keiro un rato  bay wak. Ora bo sa pakico   grit’e cu e no mag pinta riba  Nos Muchanan - Cumana
                Grita  bo  yiu  por  spant’e   pa “saca steam” y relaha.    nan ta pleita, bo por yuda   muraya. Splic’e e regla, cu  2
   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17