Page 14 - AHATA
P. 14

A3
                                                                                                           LOCAL Diasabra 23 september 2023

                        Colaboracion di negoshinan tabata e reto mas grandi di Censo

                                                                    Economico 2023


            Cu e meta di haya sa cu-
            anto actividad economico
            Aruba tin, 14 di april ulti-
            mo Central Bureau of Sta-
            tistics Aruba (CBS) a tene
            un  conferencia  di  prensa
            pa informa cu hasta fin di
            juni  encuestadonan  mes-
            ter a bay bishita diferente
            compania  pa  haya  da-
            tonan relaciona cu nan ac-
            tividad  economico,  pero
            esaki a haya algun incon-
            veniente na caminda.

            Jonathan Upegui, ken ta fun-
            gi como hefe di departamen-
            to  di  National  Accounts  di
            CBS, a splica cu den e reto-
            nan mas grandi cu nan ta bin
            enfrentando  pa  por  culmina
            cu e encuesta aki tabata e falta
            di  colaboracion  di  negoshi-
            nan,  na  unda  tabatin  varios
            negoshi cu tabata haci un tiki
            dificil pa coopera cu esaki.
            Entre  e  motibonan  di  esaki,
            el  a  menciona  cu  doñonan
            di negoshi tabata bisa cu nan
            no  tin  tempo,  cu  nan  no  ta
            mira e importancia di esaki y
            ademas nan tabata para riba e   cu sea a nenga of nunca taba-  mentonan  aki  nan  ta  den  e  e entrevista, pa procesa e data  segun el a sigura, sea si tin un
            hecho cu no ta obligatorio pa   ta disponibel pa haci e censo.  proceso  pa  verifica  cuanto  y pa publica e resultadonan”,  empleado of mil empleado ta
            nan.                         Un  ehempel  di  esaki  ta  ne-  compania a contesta e censo  Upegui a menciona.       traha na dje, “tin esnan cu ta
            “E Censo Economico a cera    goshinan  cu  continuamente  por completo. Esey ta inclui  Pa  loke  ta  trata  e  pregun-  online  y  nos  tin  algun  luna
            fin  di  augustus  di  e  aña  aki.   tabata cambia e fecha pa haci e  e grupo cu na prome instante  tanan,  nan  a  puntra  e  enti-  caba  ta  haciendo  un  inves-
            Loke falta awo ta algun com-  censo. E ora ey tecnicamente  no kier a coopera. E proceso  dadnan pa datonan relaciona  tigacion riba medionan social
            pania cu a keda di duna nos   nan no a nenga pero tampoco  aki por tarda pasobra cada un  na  empleo  manera,  cantidad  online pa wak si nos ta haya
            cierto  informacion  ainda.   nan  no  a  coopera.  E  ora  ey  negoshi ta haya un link indi-  di  empleadonan,  suma  total  algun  negoshi  cu  nan  adres
            Pero  ya  nan  ta  wordo  con-  nan ta cay den e categoria cu  vidual pa nan. Pero si en caso  di  salario  paga  y  vacaturan-  cu no ta aparece den nos lista
            sidera como conta caba.      nunca tabata disponibel.” El a  nan a nenga na prome instan-  an  disponibel.  Tambe  a  bay  y nan ta agreg’e.”
            Nos a pasa riba tur e lista ini-  informa.                te y despues a haci e censo e  puntra  nan  tocante  digitali-  Tambe  Upegui  a  menciona
            cial cu nos a cuminsa cune y a   Den esaki, el a sigura cu nan  ora ta posibel cu nan a yena  sacion (si ta haci propaganda  cu na october y november di
            bishita tur negoshi riba e lista   a purba di varios manera cu e  esaki den un link nobo. Dus  y/ of bende productonan via  aña pasa nan a pasa full Aruba
            y tambe negoshinan cu no ta-  grupo aki pa bolbe yama nan  tin cu haci e matching aki.  website of social media). En-  pa  wak  cuanto  negoshi  tin.
            bata aparece riba e lista (posi-  y duna nan opcion pa haci e  “Despues nos ta bay over den  tidadnan den e sector di ag-  Den total, e lista a sali cu un
            bel negoshi nobo).” Upegui a   censo  via  telefon,  via  e-mail  procesa  e  data  y  pa  despues  ricultura, pesca y cria a haya  tiki menos cu 6.000 negoshi
            señala.                      of  traha  un  link  digital  pa  traha estadisticonan. Ora nos  preguntanan extra mirando e  cu  encuestadonan  ta  bay
            Ademas  el  a  menciona  cu   nan yena esaki. Y por bisa cu  traha  esaki  nan  nos  ta  bay  importancia duna na e sector  bishita,  pero  for  di  novem-
            “nos tin hopi compania cu a   nan tabata tin success pa toch  analisa  nan  prome  interna-  aki.                   ber te cu awor, tin posibilidad
            coopera,  cual  nos  ta  suma-  convence e grupo cu a nenga/  mente pa despues duna e re-  Cu  e  datonan  obteni,  e  de-  cu negoshinan nobo a habri,
            mente  agradecido  pa  esaki   no disponibel pa coopera.  sultadonan. Dus e ta un pro-  partamento  di  National  Ac-  cera of muda y den e casonan
            pero nos tin tambe un grupo   Jauregui  a  bisa  cu  na  e  mo-  ceso largo toch pa yega di haci  counts  di  CBS  por  cumpli  ey e lista por ta mas grandi.
                                                                                                   tambe  cu  standardnan  in-  Nan a solicita na cada empre-
                                                                                                   ternacional  di  National  Ac-  sa  of  instancia  nan  coopera-
                                                                                                   counts  cual  ta  bay  actualisa  cion  pa  e  entrevistado,  pero
                                                                                                   den  e  manual  nobo  “SNA  manera  el  a  menciona  esey
                                                                                                   2025”  di  United  Nations.  E  tabata  e  reto  di  mas  grandi
                                                                                                   encuesta aki ta di importancia  unda  nan  tambe  a  bisa  na
                                                                                                   tambe pa por compila e “Sup-  doñonan di negoshi cu CBS
                                                                                                   ply  and  Use  Table  (SUT)”  ta  traha  basa  den  confiden-
                                                                                                   nobo  pa  asina  por  keda  cal-  cialidad y cu esey ta parti di
                                                                                                   cula e GDP na e forma mas  nan legislacion unda nan no
                                                                                                   adecua  y  actualisa.  Banda  di  por comparti e data cu nan ta
                                                                                                   e metanan aki, e Censo Eco-  ricibi cu otro autoridad. Esaki
                                                                                                   nomico  ta  haci  posibel  pa  ta  utilisa  solamente  pa  traha
                                                                                                   CBS  raporta  datonan  eco-  estadistica.
                                                                                                   nomico  na  organisacionnan  Pa  loke  tabata  trata  e  sector
                                                                                                   internacional (manera World  primario,  Santa  Rosa  tambe
                                                                                                   Bank y United Nations), se-  a  participa  y  a  bishita  algun
                                                                                                   gun e standardnan rekeri in-  persona  den  area  aki  nan  pa
                                                                                                   ternacionalmente.            puntr’e  tocante  nan  tereno,
                                                                                                   Di esaki, el a sigura cu ta bay  grandura, pakico e ta bay ser
                                                                                                   tuma un aña of mas pa saca  usa, si ta pa cria of pa agricul-
                                                                                                   tur  e  resultado  y  actualisa  e  tura, pa asina ey nan por tin
                                                                                                   manual. Den caso aki nan ta  un  bista  mas  amplio  di  loke
                                                                                                   midi tur negoshi cu ta visibel  sector primario ta.
   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19