Page 15 - DIARIO 7 JANUARI 2022 COMPLETO.indd
P. 15

DIABIERNA 7 JANUARI 2022                                          DIARIO                                                        PAGINA 15
                                                            Articulo di Siman
  Abo sa grita bo yiu? Ki efecto esaki tin riba dje?




        Tur    mucha    sa
 haci cosnan cu ta irita su
 mayor.  No  scucha,  duna
 contesta  “fresco”,  ignora
 y  mustra  mal  actitud…
 ta  cosnan  cu  tur  mucha
 lo  haci  tin  biaha.  Algun
 ta  haci’e  masha  poco
 mientras  otronan  ta  hacie
 diariamente.  Mescos  cu
 mayornan,  mucha  tambe
 tin nan dia bon y nan dia   y causa daño riba termino  Uza  rabia  pa  motibonan
 malo.  Por  yama  esaki     largo,  manera  baha  su  apropia:  uza  bo  grito  pa
 comportacion  comun  di     auto  estima,  crea  falta  di  situacionnan  di  peliger.
 mucha pasobra tur mucha     control propio, haci’e bira  Si  bo  uza  rabia  pa  forsa
 na  mundo  sa  mustra       impulsivo,  lihe  pa  rabia,  mucha  pa  haci  loke  abo
 comportacion  indesea  na   perde  pasenshi  facil  y  kier, nan ta bay imita bo.
 un momento of otro. Pero    desaroya un temperamento  Duna direccion: na luga di
 tambe  tin  comportacion    “explosivo”.     Ademas,  grita cu bo no gusta loke e
 mas  serio  cu  no  por     mayornan  cu  ta  grita,  ta  ta haciendo, laga e mucha
 clasifica  como  comun.      siña  nan  yiu  pa  grita  bek  sa  kico  bo  kier  y  loke  ta
 Nan  ta  comportacionnan    y  haci  mescos  ora  nan  aceptabel.
 negativo  cu  un  mucha     bira  mayor.  E  mucha  no  Duna hopi cariño: Mucha
 ta   siña   durante    su   ta  siña  bon  comportacion  gusta  agrada  nan  mayor.
 crecemento. Por ehempel:    pa  motibo  cu  e  ta  haya  Bisa bo yiu cu bo stim’e y
 gaña,  basha’bou,  tenta,   un  grito  na  luga  di  haya  bo lo ripara cu e lo duna bo   nan resolve e problema cu  si kier pinta, ta pinta riba
 yama nomber, dal etc.       un  splicacion  dicon  su  menos motibo pa grit’e.       palabra y evita dalmento y  papel y lag’e yudabo haci
        E comportacionnan    comportacion       mester                                gritamento den futuro.      e muraya limpi.
 aki  por  ta  hopi  frustrante   cambia.  Ora  bo  grita  bo  Kico por haci na luga di   Splica:  mucha  no  sa  con  Aparta:  si  e  problema  ta
 pa trata y por haci cu hopi   yiu,  bo  ta  siñando  e  cu  grita bo yiu?            e  mundo  ta  funciona  of  asina grandi cu bo ta sinti
 mayor  ta  uza  gritamento   gritamento  ta  un  manera        Tur  mayor  conoce    con hende grandi ta pensa.  pa  grita,  miho  aparta  bo
 como forma di disciplina.   pa    resolve   problema.  e  momento  cu  na  “fuse     Splica  bo  yiu  e  dicon  di  mes for di bo yiu un rato.
 Por  ehempel:  e  mucha  ta   Mayoria mayor cu ta grita  bula”.  Maske  tin  biaha   cosnan  na  luga  di  djis  Bisa bo yiu pa duna bo un
 dal  su  ruman  y  e  mayor   nan  yiu,  tambe  a  haya  e  e  por  parce  inevitabel,   bis’e.  Splicacion  ta  duna  momento pa calma y pensa
 ta  grita:  “Stop  di  dal  bo   mes  trato  tempo  cu  nan  gritamento  ta  crea  mas   bo yiu informacion cu e por  con  bo  ta  bay  reacciona
 ruman!”  of  e  mucha  ta   tabata  mucha.  Kiermen,  problema  cu  e  ta  resolve.   uza  ora  otro  situacionnan  riba  su  comportacion.
 duna  un  contesta  fresco   gritamento  ta  un  habito  Aki ta sigui algun paso cu   presenta.  Splicacion  ta  Pidi’e bay den su camber
 y  e  mayor  ta  grita:  “No   negativo cu mester stop cu  ta mas productivo cu grita   evita  hopi  problema  y  un  rato  y  pensa  tocante
 contesta   mi     asina!”,   ne.                        bo  yiu  ora  e  comporta    malcomprondemento.          su  comportacion.  Ora
 pensando cu e gritamento                                malo:                        Disciplina:  Si  bo  ta  uza  bo  calma,  yama  bo  yiu  y
 lo  caba  cu  comportacion   Prome  cu  por  stop  cu  Scucha:  puntra  bo  yiu      gritamento    como     un  scucha-splica-disciplina.
 indesea.  Den  algun  caso,   gritamento:               pakico  e  ta  haci  e  cos  cu   forma di disciplina, bo yiu
 un grito por stop e mucha          Reconoce         cu  ta irita bo. Keda puntra te   pronto  lo  cuminsa  ignora       Gritamento     por
 di haci loke e ta haciendo   frustracion ta parti di bida.  ora e mucha bisa dicon e   bo  gritamento  y  sigui  cu  parce e solucion mas facil
 pero gritamento continuo ta   Tin hopi motibo pa perde  ta  comporta  asina.  Hopi   su  mal  comportacion.  y  lihe  pero  e  pasonan
 siña mucha ignora e mayor.   pasenshi y bo no ta un mal  biaha bo ta yega na e raiz   Miho  uza  otro  formanan  menciona ta yuda establece
 Gritamento no ta un forma   hende  si  bo  sa  grita  bo  di  e  problema.  Scucha  ta   di disciplina manera “time  un  relacion  mas  calmo  y
 di disciplina sino un estilo   yiu. Ta djis cu gritamento  kita  e  atencion  di  e  mal   out/in” (pone bo yiu tuma  productivo cu bo yiu, cu lo
 di  comunica.  Disciplina   ta causa mas daño cu e ta  comportacion y fih’e riba e    un  break,  y  papia  cune  yuda boso compronde otro
 no  ta  encera  gritamento,   haci bon.                 motibo pa e comportacion.    tocante su comportacion),  miho y preveni frustracion
 sino un guia calmo, dirigi   Purba  ripara  loke  ta  haci  Por ehempel: bo yiunan ta   kita  un  co’i  hunga  of  innecesario den futuro.
 na  siña  e  mucha  pakico   bo “fuse bula”. Cansansio?  pleita y un ta dal e otro. Ora   privilegio  preferi  (paga  e
 su  comportacion  no  ta    Tristesa?  Preocupacion?  bo puntra e pakico ela haci    television,  tablet,  of  co’i  Fuente:       Website
 aceptabel.                  Unabes  cu  bo  sa,  bo  por  esey, e ta bisa cu su ruman   hunga)  of  dun’e  un  tarea  Parenting:  “Stop  yelling
                             ta mas alerto y busca otro  no  kier  dune  e  “remote   cu  ta  distrae,  dune  un  at kids” y www.livestrong.

 Ki efecto gritamento tin    manera pa reacciona.        control”.  Kita  e  remote   consequencia  cu  ta  lag’e  com “Effects of yelling at
 riba mucha?                 Papia  cu  un  amigo:  baha  fe  nan,  paga  e  television   carga e responsabilidad di  kids”.
        Gritamento ta haci   frustracion riba mucha no  y pidi nan pa yega na un      su accion. Por ehempel: Si  Pa informacion of pregunta
 mucha bira nervioso, sinti   ta  husto.  Desahoga  cu  un  acuerdo  cua  programa  ta   e la pinta riba e muraya, no  por acerca Fundacion Pa
 berguensa y menosprecia.    adulto of bay keiro un rato  bay wak. Ora bo sa pakico   grit’e cu e no mag pinta riba  Nos Muchanan - Cumana
 Grita  bo  yiu  por  spant’e   pa “saca steam” y relaha.    nan ta pleita, bo por yuda   muraya. Splic’e e regla, cu  2
   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20