Page 3 - HOH
P. 3
A3
LOCAL Diasabra 26 OctOber 2024
Studiantenan di Universidad di Aruba ta haciendo encuesta tocante
malesanan infeccioso
Ayera mainta, Universi- partamento di Salubridad
dad di Aruba—specifica- Publico, pero e parti di esaki
mente Facultad di Hos- ta cu nan kier haya con e con-
pitalidad y Turismo—a ocemento ta den comunidad
anuncia cu ta colaborando di Ariba over esaki.
cu Wageningen University
y Departamento di Salub- “Hopi di esaki ta den man
ridad Publico (DVG) den di comunidad. Ora awa ta
un proyecto cu ta trata un yobe nos no por cambia, pero
encuesta nacional tocante si ta den nos man kico nos
malesanan infeccioso y su por haci pa wak rond di nos,
factornan di riesgo. den nos cura pa preveni, por
ehemplo, criadero di sangura
Malesanan infeccioso ta surgi pero tambe con nos ta deal
pa medio di diferente micro cu e sushi y higiena di nos
organismo manera bacte- cuminda, di laba man tur dia.
ria, virus, schimmels y para- Esakinan ta den man di co-
sito. Esaki por ser transmiti munidad, si nos no sa kico
di hende pa hende, bestia ta e problema actualmente di
pa hende, mordi di un in- conocemento na comunidad
secto, pero tambe via cum- di Aruba, nos no lo por takel
inda, mata of awa contamina. e problema mas miho. P’esey
Ehempelnan di malesanan e informacion aki ta suma-
infeccioso ta dengue, chi- mente importante pa nos,”
kungunya pero tambe rabia, Dr. Greaux a sigura.
swineflu, y birdflu.
Ademas, a bin dilanti e reci-
Dr. Kimberly Greaux ken ta
docente na Universidad di mente importante pa nan por Page di Universidad di Aruba
Aruba a splica cu nan ta pi- haya sa kico comunidad ta (University of Aruba) den
diendo colaboracion di co- pensa di esaki, ki ta e cono- tres idioma, Papiamento, In-
munidad di Aruba pa haci un cemento cu e comunidad tin gles y Spaño. E ta importante
encuesta nacional cu nan ta over kico ta e malesanan cu pa por haya hende cu ta rep-
realisando na e momentonan lo por tin, pero tambe ki ta resenta diferente barionan na
aki pa asina colecta infor- e factornan di riesgo cu por Aruba, genero y edad. Tambe
macion di kico comunidad conduci na esakinan. e encuesta ta anonimo segun
ta pensa tocante malesanan loke Dr.Greaux a indica y
infeccioso na Aruba y tambe “Nos por pensa atrobe riba mester yen’e completamente
kico ta e factornan di riesgo. higiena di laba man, higiena unda hendenan lo tin opor-
cu nos cuminda cu nos ta tunidad di gana diferente
E malesanan cu na Aruba cushina, con nos ta trata cu premio.
actualmente ta mas popular nos bestianan na cas, pero
ta dengue y chikunguya cu tambe si nos ta wak rond di Di su parti, e studiante di
vooral aworaki na temporada nos con nos ta haci limpi nos prome aña di FHTMS na
di yobida lo por haya un brote cura, den barionan con nos ta Universidad di Aruba, Edyli-
mas grandi di esaki. deshaci di nos sushi, e hen- anne Figaroa, a elabora cu mester di dje.
denan cu tin cabrito, burico y esaki ta nan prome investiga- ente rapport di Steps unda ta
“Nos tin cu corda cu Aruba asina tin hopi otro factor po- cion cu nan a haya for di scol Cada studiante tin un mini- señala cu 78% di poblacion di
ta un pais cu nos tin hopi di tencial cu lo por ta riesgoso e cual ta hopi importante pa mo di 20 cas pa bishita y nan Aruba tin sobrepeso y di esaki
nos cuminda ta ser importa, den e casonan asina,” el a bisa. nan como studiantenan di ta un grupo di 28 studiante, Dr. Greaux a comenta cu e
matanan, pero tambe tin im- turismo pa e encuesta aki lo si nan por bishita mas cas po- encuesta cu nan ta haciendo
portacion di bestia, nos tin un Pa e motibo aki, ta suma- ser haci pa den futuro ora nan sibel lo ta hopi mas miho se- ta bay un tiki mas leu y ta wak
fluho hopi grandi di turismo, mente importante pa haya sa bira e lidernan nan lo mester gun Figaroa a indica. tambe e factornan di riesgo
cu ta pone tambe cu nos por kico e comunidad su conoce- ta presente den comunidad. pa asina nan por investiga
ta mas vulnerabel pa esaki- mento ta di esaki. Di Wageningen Univer- miho y duna mas recomen-
nan,” Dr. Greaux a bisa. “Ya nos a wak con Covid sity tin Natalie Vinkeles dacionnan specifico.
Comunidad por yuda door a causa efecto na Aruba y Melchers-Martinez, PhD y
Ademas a señala cu ta suma- di yena e encuesta aki cu ta aworaki nos mester wak den Ingrid de Boer, Msc, ken ta “E bedoeling ta cu despues
disponibel den e Facebook futuro con nos por preveni di nos caba di recolecta tur
esaki, esaki ta e prome stap cu esunnan cu ta yuda studian- data y analisa, e recomenda-
tenan pa bin cu encuesta y
nos ta tumando cu e encuesta cionnan ta bay ser comparti
pa nos por haya palabra for investigacion pa studiantenan cu tur stakeholders pa asina
yuda traduci, tin tur esaki den
di comunidad, y despues nos nan por wak, por ehemplo,
por mehora pa stapnan bay- diferente idioma y yuda nan kico a mi como stakeholder
despues cu e conclusion pa
endo dilanti,” Figaroa a se- por contribui na dje,” el a
ñala. por yuda comunidad. bisa.
Malesanan infeccioso ta un
Na e momentonan aki, stu- topico di interes di Wagenin- Esaki ta ser conhuntamente
diantenan ta bayendo comu- cu Departamento di Salud
nidad y ta canando rond den gen University pero na Aruba Publico y Ministerio di Salud
tambe ta un topico cu ta im-
diferente barionan, pa e mo- tambe ta esun cu a duna e luz
tibo ey nan ta pidi ayudo di portante caminda nan sa cu berde pa continua cu esaki
tin data caba cu a ser colecta
pueblo pa habri porta na stu- “pasobra data ta importante
diantenan cu tin uniforme di di entre otro, personanan cu y nos ta bin ta realisa cu ta
a ser diagnostica cu dengue
Universidad di Aruba y asina missing un tiki na Aruba y
tambe yena encuesta y nan of chikunguya y nan sa cu ta cu nos mester di djele,” el a
data cu ta monitoria pa De-
por haya e datonan cu nan tin finalisa.