Page 41 - AWE1006_merged-1
P. 41

9
                        Djaweps 9 yüni 2022


                       WOWO I OREA PA PAPIAMENTU

                                                                              +

                                                                                                                                    Pa: Bòi Antoin


          Mi t’ei atrobe. Fèrfelu manera semper. Ki-   for di ‘puberteit’ na hulandes. E no ta malu.  na – Chichi a kue su bònchi (bòndu) di paña
       sas iritante, fastioso, molestioso. Mi sa ku e  Pero mi ta haña e palabra ‘adolesensia’ mas  pa hiba lòndri.
       rúbrika aki ta un sumpiña den wowo di sierto  bunita. Mi ta enkurashá nan pa usa e wèp-
       hendenan ku ta skirbi. Kòrda ku mi no t’ei pa  sait vertaal.nu. Mi a hasié ku ‘puberteit’. A                           ***
       pretendé di ta sabelotodo den Papiamentu.  sali: Nederlands adolescentie, puberteit –              Un par di dia pasá den Mòru Bondia nan
       Al kontrario.  Tur dia mi ta siña.  Tin biaha  Spaans Adolescencia. Na papiamentu pues  tabata papia tokante e deporte pinpòn, pero
       tambe tin hende ku ta mustra mi riba fout-      adolesensia (ortografia adaptá).                 kada bes tabata papia tambe di ‘tafeltennis’.
       nan ku mi ta kometé. Mi ta atrapá mi mes                                                         Pakiko? No ta nesesario. Nos tin kaba e pa-
       tambe di kometé sierto eror. Tin biaha mi ta                           ***                       labra pinpòn pa e deporte aki. Tin tènis i tin
       kometé fayo intenshonal, kontra regla. Mi a        No ta bèrgwensa ta usa dikshonario, wèp-      pinpòn. Malu malu por usa tènis den mesa
       splika kaba, si mi no ta kiboká, mi problema  saitnan di tradukshon, pa yega na deskrip-         komo sinónimo.
       ku ‘aki’ i ‘akí’, refiriendo na ‘dit’ i ‘hier’. Pero  shon di kos. Uso di bokabulario ta yuda am-
       mi ta trata di kombertí pa por kumpli ku un  plia bo bokabulario. E bon di vertaal.nu ta ku                            ***
       regla ku kua mi no ta di akuerdo.               bo pa kompará tradukshon di palabra den            Reunionnan di Konsehero Insular tambe
                                                       otro idioma tambe. Mi mes ta hasié tin biaha  ta yen di disparati. Ta papia di ‘vragenuurtje’.
                              ***                      ku portugues i italiano. Bo ta yega na resul-    Makakeria. Usa simplemente ‘ora pa pre-
          Mi ta ripará ku e ‘ekspertonan’ di Papia-    tadonan sorprendente.                            gunta’, ‘espasio pa pregunta’, ‘ora di pun-
       mentu, lingwistanan di salon, ta yega na si-                                                     tra’. Pasobra na Hulanda nan ta usa ‘vra-
       erto desishonnan sin investigá bon. Manera                             ***                       genuurtje’, nos tambe mester kopia. Asina
       e palabra ‘departamento’ ku ta rekonosé            Ya ku e palabra sorprendente a kai. Hopi  tambe ku e ekspreshon ‘insprekers’. Ki nodi
       komo bon awor na lugá di departamentu.  biaha por mira òf tende hende usa ‘sorpresá’,  tin? No por usa simplemente por ehèmpel
       A investigá pa tende ken ta bisa ‘departa-      siendo ku korekto ta ‘sorprendé’. Meskos  ‘ora  di  papia’,  ‘pueblo  na  palabra’?  Asina
       mento’ i ken ta pronunsiá esaki komo ‘de-       ku uso di ‘kompositá’ na lugá di ‘komponé’.  tin mas variante. Otro barbaridat den Pa-
       partamentu’. Ami personalmente nunka ta  Paga tinu riba e dos palabranan aki. Keda  piamentu: ‘Puntra pregunta’ na lugá di ‘hasi
       bisa ‘departamento’.                            kòrda nan bon. No ta difísil pa kòrda. E sus-    pregunta’. Dikon no djis usa: puntra. Asina
                                                       tantivonan ta: sorpresa i komposishon.           ta evitá di papia kos robes.
                              ***
          Ta meskos ku nèshi – neishi, pèshi-pei-                             ***                                             ***
       shi, leshi-leishi..  Mi a atendé  esaki kaba.      Mayoria di hende ku ken mi papia ta tira        Awendia kada bes ta topa ku e abre-
       STCB ta saka komunikado kada bes skir-          falta riba e kantidat di aksènt ku tin den nos  viashon CEO. E ta zona interesante kisas,
       biendo di nèshi di turtuga. E siman aki mi a  palabranan na Papiamentu. Tin aksènt skèr-         pero mi ta sigur ku mayoria di hende no sa
       yama 10 fuente hende grandi pa puntra kiko  pi i aksènt grave. Ehèmpel di aksènt skèrpi:  kiko CEO ta nifiká. Mi tampoko no tabata sa.
       nan ta bisa i kiko nan a lanta tende. Tur ta  kumindá. Ku aksènt e ta saludá. Sin e ak-          Pero mi a bai buska riba Internèt (google)
       bisa ku ta neishi, peishi, leishi etc. Nèshi,  sènt aki e ta ‘kuminda’, ku ta ko’i kome. E  añanan pasá i a komprondé ku e término
       pèshi etc. Ta di Kòrsou. Nos ta tuma tur kos  aksènt aki ta kambia nifikashon di e palabra  CEO ta para pa Chief Executive Officer, pro-
       ‘klakkeloos’ (sòri pa e hulandes).              kompletamente. Un otro ehèmpel ta ‘salu’ i  sedente di ingles. E kontenido konkreto di e
                                                       ‘salú’. Ehèmpel: kome hopi salu no ta salú.      término aki no ta establesé. CEO ta simple-
                              ***                                                                       mente ‘direktor general’ di un kompania. Di-
          Mi ta trata di ta krítiko. Tambe den nos                            ***                       ripiente a kuminsá papia di CEO i manera
       mes seno redakshonal. Mi ta trata na instruí       Aksènt grave ta otro. E ta kambia sonido  semper nos a gara e palabra aki tene.
       i splika, si ta nesesario korigí, nos miembro-  di un palabra. Un ehèmpel: e outo e bèk –          Pa hunga interesante. Esei ta mi opinion.
       nan di redakshon. Mi mes tambe inkluso.  nan a bek e muraya. Òf asta tambe: Buchi  Kisas no bo opinion.
       Por ehèmpel un di nos miembronan di re-         a bek (bùk) kue un piedra na suela. Otro
       dakshon a skirbi tokante ‘pubertat’, derivá  ehèmpel: Chichi ta kushiná bonchi tur djalu-                              ***




                                                                                                                  KOLOFÓN
                                                                                                                 Editor Bonaire
                                                                                                                 Communication
                                                                                                                  Services N.V.
           Ta  hopi  radio  FM  mes  tin  na     Awèl sí. Ata m’a lesa ku asta tin un                           Kaya Irlanda 12,
           Boneiru  Tonchi.  Anto  nan  ta       FM ta hiba Castro hues.                                          Tel. 717-8482
                                                                                                                     E-mail:
           brabu.                                                                                             extrabon@gmail.com
                                                                                                                    Wèpsait:
                                                                                                             www.extraboneiru.com
                                                                                                Direktor                     Edson Pietersz
                                                                                                Shirley Martis               Ibi Piar (deporte)
                                                                                                785-3824                     Partner na Aruba
                                                                                                796-3824                     Awe Mainta
                                                                                                Hefe di redakshon            Partner na Kòrsou
                                                                                                Bòi Antoin                   Extra
                                                                                                786-6818                     Layout
                                                                                                Redakshon                    Davienuska Janga
                                                                                                Armand 'Papi' Antoin         Gairo Frans
                                                                                                Davienuska Janga
                                                                                                Velli Gijsbertha             Aviso
                                                                                                Nathaly Evertsz              avisobon@gmail.com
   36   37   38   39   40   41   42   43   44   45   46