Page 4 - bon-dia-aruba-20220105
P. 4

A4   LOCAL
                  Diaranson 5 Januari 2022

                                             Aña 2022: E reto grandi di salud mental



            Salud  Mental  ta  bin  su-                                                                                         mento, cu hasta algun tempo
            friendo  un  carencia  im-                                                                                          tabata  scondi  pa  miedo  di
            portante di recurso for di                                                                                          stigmatisacion.
            algun  añanan  caba,  pero
            pandemia  a  haci’e  mas                                                                                            E  transformacion  di  politi-
            evidente.  Pa  aña  2022,  e                                                                                        conan mester ta sincero y cu
            aparicion  di  otro  olanan                                                                                         poco duda di con mester ta:
            di Covid-19 lo por pone e                                                                                           mester duna mas recursonan
            situacion mas pio ainda.                                                                                            pa atencion sanitario y social
                                                                                                                                pa loke ta trata salud mental.
            E poblacion a ser ilusiona cu                                                                                       Probablemente,  nan  lo  tin
            e  supuesto  buelta  na  ‘nor-                                                                                      cu  saca  e  fondonan  for  di
            malidad’ y awor ta padece un                                                                                        otro  fondonan  pero  esaki  ta
            periodo di desilusion depre-                                                                                        e  momento  di  demostra  cu
            sivo y cu angustia, e desaroyo                                                                                      realmente nan ta interesa pa
            psicologico  di  muchanan  y                                                                                        salud mental y cu esey no ta
            adolescente por wordo altera                                                                                        wordo usa como un recurso
            cu paso di tempo, na unda ta                                                                                        populista, asumi cu pashent-
            traduci den mas trastorno di                                                                                        nan  lo  por  tin  un  trato  mas
            conducta  y  di  auto-control,                                                                                      humano  si  profesionalnan
            hende  grandi  por  sufri  mas                                                                                      por dedica mas tempo na dje.
            di  depresion  y  e  recurso-                                                                                       Cu  e  deficit  no  ta  den  acti-
            nan sanitario cu tabata existi                                                                                      tud  di  e  profesionalnan  den
            pa  pashentnan  cu  trastorno                                                                                       area  di  salud  mental,  sino
            mental lo por wordo collapse,                                                                                       den condicionnan pa falta di
            loke por aumenta ainda mas                                sconde  nan  depresion  y  nan  via di un malesa mental, pero   recursonan  tanto  di  material
            e frustracion y molestia di e   Un prome transformacion ta  ansiedad.                  e  paso  definitivo  lo  duna  e   como humano cu por wordo
            poblacion.                   e parti social, e sociedad den  E  sociedad  ta  acepta  otro  soledad di e pashent, resulta-  destina na otro cosnan menos
                                         general  no  ta  acepta  bon  e  malesanan,  como  esunnan  do di e no conocemento y no   importante.
            E reto di aña 2022 ta implica   malesanan  mental  ni  e  per-  di  curason  of  neurologico  comprension di e malesanan   Politiconan  tambe  por  fo-
            pa wak salud mental di e hen-  sonanan  cu  ta  sufri  di  dje,  y  ta  compronde  nan,  pero  aki di parti di esunnan cu ta   menta  educacion  di  hoben-
            denan di manera directo y cu   empresarionan  ta  preferi  di  un malesa mental ta implica  rond di e persona.      nan  pa  cuidado  di  salud
            compromiso.                  no  duna  nan  trabao,  com-  miedo  y  rechaso,  un  miedo  Ta p’esey cu sociedad mester   mental, normalisa e trastorno
                                         pañero di trabao ta mira nan  cu ta evita tambe loke un per-  siña cu malesanan mental ta   mental y elimina su discrimi-
            Mester  enfrent  di  forma  se-  diferente, bisiñanan ta wak cu  sona tin paden, un temor yen  existi y lo sigui existi, cu nan   nacion, e relacion entre male-
            rio, e reto autentico pa loke ta   miedo y studiantenan ta haci  di rumor y desinformacion.  no ta un reaccion pa cu stress   sa mental cu termento (bul-
            trata salud mental: normalisa   ‘bullying’.                                            di e bida ni pa un malestar, cu   lying) escolar ta preocupante,
            y acepta causanan y efectonan                             Sinembargo,  pa  via  di  un  mester sa con pa detecta nan   ta un berguensa social cu no
            cu tin rond di dje, loke na fi-  Algun  medionan  di  comu-  caso  famoso  ta  keda  conoci  y trata nan manera mester ta.   lo bira miho si lo wordo cel-
            nal di dia lo por traduci e fin   nicacion na nivel mundial ta  cu  un  hende  miyonario  of  Pa e motibo ey algun person-  ebra dia di salud mental pa un
            di discriminacion social y lo   corda riba nan ora un delin-  simpatico  por  mata  su  mes,  anan famoso a cuminsa duna   dia so si no cu mester di mas
            aporta recursonan cu e trata-  cuente tin un malesa mental,  psikiatranan  ta  indica  cu  e  nan  ehemplo  y  trece  dilanti   educacion.
            mentonan cu tin mester.      ta  p’esey  cu  personanan  ta  prome paso pa suicidio ta pa  nan  patologia  y  nan  trata-
                                                                                                                                Mester promove informacion
                                                                                                                                na e sociedad riba existencia
                                                                                                                                di malesanan mental y vooral
                                                                                                                                riba e discriminacion social y
                                                                                                                                laboral, aunke esey no ta ni-
                                                                                                                                fica hopi mester diferencia e
                                                                                                                                personanan cu ta sufri di dje
                                                                                                                                di esunnan cu tin otro prob-
                                                                                                                                lemanan  social  como  stress
                                                                                                                                laboral of violencia di genero,
                                                                                                                                aunke  algun  biaha  ta  existi
                                                                                                                                ambos condicion.
                                                                                                                                Acceso  pa  salud  mental  na
                                                                                                                                aña 2022 den pleno epoca di
                                                                                                                                pandemia tin dos caminda, e
                                                                                                                                prome ta pa bira un sociedad
                                                                                                                                cu ta asumi malesanan mental
                                                                                                                                y cu ta enfrenta incertidum-
                                                                                                                                bre  y  angustia  mediante  co-
                                                                                                                                municacion  cu  su  mesun
                                                                                                                                hende y consulta cu person-
                                                                                                                                anan experto den e tema, cu e
                                                                                                                                virus aki por bira e bida di tur
                                                                                                                                hende y di dos caminda ta pa
                                                                                                                                aumenta recursonan sanitario
                                                                                                                                y social cu ta wordo dedica na
                                                                                                                                salud mental.

                                                                                                                                Segun  datonan  di  Organisa-
                                                                                                                                cion Mundial di Salud di aña
                                                                                                                                2021,  un  di  cada  100  morto
                                                                                                                                ta suicidio, loke ta representa
                                                                                                                                un di e causanan principal di
                                                                                                                                morto na henter mundo.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9