Page 9 - AHATA
P. 9

A6   LOCAL
                Diahuebs 14 augustus 2025
                  RAIZ: A yega ora pa redefini kico progreso kiermen pa Aruba y nos

                                                                          hendenan


            E  sentimento  general  cu
            ta  biba  den  nos  comu-
            nidad  pa  loke  ta  sobre-
            desaroyo  y  sobre-turismo
            dificilmente    por   sigui
            wordo  ignora.  Locual  un
            tempo tabata un fluho di
            bishitante  manehabel  pa
            Aruba  su  habitantenan,
            ultimamente  a  bira  un
            fluho  di  bishitante  cu  ya
            no ta sostenibel mas y cu
            ta menasa e mesun fabrica
            di e isla; su naturalesa, su
            cultura, y e calidad di bida
            cu ta hiba na Aruba.

            Mas y mas, nos ta mira e co-
            munidad di Aruba lanta con-
            tra e desaroyo di mas hotel y
            mas acomodacion alternativo
            na Aruba paso ya no por sos-
            tene  e  fluho  di  bishitante.
            Mientras ta gaba cu Aruba a
            surpasa  expectativa  di  bishi-
            tante  of  cu  Aruba  a  wordo   ta  Arubiano?  Y  mas  impor-  economico. Un bida unda cu  e ta toch haci uso di dje pero  eficia  no  solamente  inver-
            corona e mas busca pa bishita   tante  ainda,  pa  ken  e  crece-  dignidad  financiero  ta  reina,  cumpliendo cu regulacion di  sionista  of  desaroyador,  sino
            den  Caribe,  Arubianonan  ta   mento  akinan  berdadera-  pa logra un sociedad unda tur  edificionan cu ta den relacion  e mester yega na duna sosten
            puntra nan mes e pregunta ‘a   mente ta?                  ciudadano  tin  e  posibilidad  cu naturalesa y segun condi-  pa  un  bida  mihor  pa  Aru-
            costo di kico’?                                           pa biba independiente, desa-  cionnan mas sostenibel.     bianonan. Tuma por ehempel
                                         Mas y mas nos ta wak e co-   roya nan habilidad y creando                              e Tourism Product Enhance-
            Patras  di  numbernan  cu  ta   munidad di Aruba pusha bek  oportunidad  pa  bienestar,  Pone  un  paro  na  benta  di  ment  Fund  (TPEF).  A  bin
            kibra  record  y  cu  ta  zona   contra  desaroyo.  Na  Eagle  harmonia  y  prosperidad  pa  casnan cu stranhero cu tin e  ta boga pa kita e atencion di
            impresionante  ta  crece  un   Beach,  Palm  Beach,  Baby  tur  ciudadano.    RAIZ  kier  proposito di negoshi manera  e producto. Hende mester ta
            desconexion  entre  locual  ta   Beach,  na  costa  di  Aruba  y  mira  un  modelo  di  turismo  AirBnB.  E  situacion  aki  ta  central  den  e  inversionnan
            wordo  mira  como  exito  y  e   mucho mas. E no ta un pro-  nobo pa Aruba unda cu ta bay  contradictorio na nos leynan  akinan.  RAIZ  kier  mira  un
            experiencia  cu  e  comunidad   testa contra turismo, e comu-  na maneha  turismo y no pro-  actual di economia. Den esa-  Tourism  People  Enhance-
            ta biba tur dia. Pa algun, es-  nidad ta defende nan calidad  move mas turismo – ni cu ta  ki un stranhero no por habri  ment Fund.
            aki ta nifica progreso, mien-  di bida, acceso na lama cu ta  mercado nobo of no.      un negoshi na Aruba sin pidi  Comunidad  su  bos  mester
            tras  cu  pa  mayoria,  esaki  ta   di cada un Arubiano, y un fu-                      un  vestigingsvergunning  na  por  resona  den  decisionan.
            un preocupacion grandi. Cu   turo sostenibel pa nan yiunan  RAIZ ta propone riba ter-  Departamento  di  Economia.  Ta importante pa e comuni-
            mas di 4,000 camber di hotel   y e proximo generacion.            mino corto           Pero  den  caso  di  casnan  si  dad ta wordo poni na altura y
            y  acomodacion  alternativo                               Aplica  e  ley  di  “Build  with  esaki ta parce di ta posibel sin  ta envolvi den decisionnan cu
            den  desaroyo,  hopi  den  nos   Pero en bes di scucha, ta wak  Nature” e maneho aki ta stip-  ningun regulacion of control.  lo impacta nan bida. Proyec-

            comunidad  ta  pone  man  na   cu  ta    promove  un  storia  di  ula den ley desde 2019 pero no                    tonan  di  embeyecemento  ta
            curason paso no sa con ta bay   exito  cu  ta  mara  na  number  ta wordo aplica debidamente.  Proteccion  di  berdad  pa  na-  wordo dicidi di un banda, sin
            maneha e fluho di bishitante   y popularidad, manera canti-  Aplicando  esaki  pa  e  “op-  turalesa  di  Aruba  y  no  sola-  consulta  cu  Arubianonan  di
            ni  tampoco  e  impacto  mas   dad di yegada di turista, por-  tienan”  (proyectonan  nobo)  mente  den  areanan  protehi  con di berdad nan kier mira

            grandi cu ya caba ta sinti den   centahe di cambernan ocupa,  di  construccion  pa  hotelnan  caba.  Mester  tin  un  modelo  nan isla.
            bida diario.                 mientras  ta  faya  pa  adresa  e  nobo, lo haci e construccion  di desaroyo unda cu ta con-
                                         impacto  mas  grandi  cu  tur-  di edificio por ehemplo door  tribui  na  un  Aruba  unda  cu  Aruba ta mas cu un destina-
            Con e infrastructura di Aruba   ismo ta causando.         di usa criteria di LEED, hopi  naturalesa ta central (Nature  cion. Aruba ta un hogar. Un
            cu ya caba ta bou impacto lo   RAIZ  ta  para  pa  un  bida  mas caro pa desaroyadornan.  Inclusive)  pero  unda  cu  na-  hogar cu tin su limite (fisico).
            por  sostene  e  crecemento?   digno  pa  cada  ciudadano  di  E  consecuencia  directo  lo  ta  turalesa  tambe  tin  su  bos.  E  Un lugar cu tin su hendenan,
            Kico lo keda di Aruba su na-  Aruba creando  harmonia en-  cu  sea  e  desaroyador  no  ta  ley  di  ROP  y  ROPV  tin  cu  di cual nan dignidad y biene-
            turalesa, cultura, y esencia di   tre  naturalesa  y  crecemento  haci uso mas di su “optie” of  wordo  renoba  den  2026  y  star merece di wordo protegi.
                                                                                                   esaki ta crea un momento pa  A  yega  ora  pa  redefini  kico
                                                                                                   actua y involucra nos hende-  progreso  kiermen  pa  Aruba,
                                                                                                   nan. Ademas e ley di “Rigths  pa  e  comunidad  di  Aruba  y
                                                                                                   of Nature” a ser laga den fase  no solamente pa e bishitante.
                                                                                                   final pa asina duna naturalesa
                                                                                                   un bos di berdad. Ta boga pa
                                                                                                   sigui cu e finalisacion y man-
                                                                                                   da esaki Raad van Advies.

                                                                                                     Riba termino medio y
                                                                                                    largo mester atencion na
                                                                                                          lo siguiente
                                                                                                   Desaroyo mester alinea cu e
                                                                                                   capacidad  di  carga  di  Aruba.
                                                                                                   Nos sa cu nos a surpasa esaki
                                                                                                   masha  tempo  caba.  Con  ta
                                                                                                   bay purba na yega bek na un
                                                                                                   balans?

                                                                                                   Turismo  como  e  pilar  eco-
                                                                                                   nomico di Aruba mester ben-
   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14