Page 16 - bon-dia-aruba-20220510
P. 16

a16    ciencia & tecnologia
                        Diamars 10 mei 2022

                      Blue Marine Foundation ta lansa un colaboracion nobo cu Dutch

                                                          Caribbean Nature Alliance




            Ocean Charity ta haci un                                                               cu  ta  causa  sedimentacion  region aki ta. Buceando den
            donacion inicial di $90,000                                                            na  e  rifnan  y  e  especienan  e awanan di Saba, mi a mira
            na e parkenan marino riba                                                              invasor,  incluyendo  lionfish  Tarpon  enorme  ta  landa  en-
            e  seis  islanan  di  Caribe                                                           y  enfermedadnan  di  coral.  tre scol di blue tang y tortuga
            Hulandes.  E  donacion  lo                                                             Tambe  nan  ta  core  riesgo  di  caret  alimentando  nan  mes
            financia  proyecto,  entre                                                             sobrepesca, cambio di clima,  cu yerba di lama. Tambe mi a
            otro  proteccion  di  coral                                                            desaroyo  di  costa,  erosion  y  mira e desafionan cu e islanan
            y  capacitacion  di  marine                                                            acumulacion  di  alga  dañino  aki ta enfrenta, desde malesa
            ranger hoben.                                                                          causa pa awa residual.       di coral te problema cu desar-
                                                                                                   E islanan di Caribe Hulandes  oyo di costa. Ta un oportuni-
            E organisacion di caridad pa                                                           tambe  ta  habitat  importante  dad  emocionante  traha  den
            conservacion  di  ocean  Blue                                                          di  "carbon  blauw":  ecosiste-  Caribe  Hulandes,  aportando
            Marine  Foundation  a  anun-                                                           ma di ocean manera yerba di  experiencia  y  fondo  di  Blue
            cia cu e ta otorga $90,000 den                                                         lama, mangel y otro mata di  Marine pa uni cu e rikesa di
            fondo pa apoya conservacion                                                            lama cu ta absorba y mantene  conocemento  cu  ya  tin  na  e
            di lama den Caribe Hulandes.                                                           carbon di e atmosfera di tera.  islanan aki, pa traha hunto pa
            Un cantidad di proyecto cu ta  exitoso di e parkenan di con-  Corsou:  a  establece  un  pro-  E  yerbanan  di  lama  ta  asina  proteha e bida marino impor-
            wordo  ehecuta  door  di  or-  servacion marino den Caribe  grama  di  educacion  marino  eficiente  den  esaki  cu  nan  tante rond di e islanan aki.”.
            ganisacionnan  di  maneho  di  Hulandes.  E  organisacion  di  transporte  den  autobus  y  por captura y warda dioxido
            area proteha na e seis islanan  di  caridad  situa  den  Reino  un programa di marine rang-  di carbon hasta 35 biaha mas  Tadzio Bervoets, Director di
            lo ricibi cada un un donacion  Unido  a  establece  un  fondo  er  hoben,  conhuntamente  rapido  cu  selvanan  tropical.  e  DNCA  a  comenta:  “Ca-
            di  $15,000.  E  financiamento  di subsidio chikito pa brinda  cu  Caribbean  Research  and  E maneho y proteccion di e  ribe  Hulandes  ta  consisti  di
            ta e prome paso den un aso-  acceso  rapido  pa  sosten  pa  Management  of  Biodiversity  habitatnan di carbon blauw ta  e Islanan bou di biento di St.
            ciacion a largo plazo pa sos-  proyecto  di  conservacion  di  (CARMABI)               vital den e lucha contra cam-  Maarten, Saba y St. Eustatius
            tene  e  islanan  y  yuda  sigura  naturalesa den situacion criti-  Saba: donacion di un sala di  bio di clima.     y e Islanan riba biento Aruba,
            financiamento  sostenibel  via  co di parkenan marino.    control di clima pa e stacion  E  medidanan  actual  pa  con-  Boneiro  y  Corsou.  E  natu-
            Dutch Caribbean Nature Al-                                nobo  di  campo  marina,  den  servacion  di  lama  na  e  isla-  ralesa di Caribe Hulandes ta
            liance (DCNA) Trustfonds.    E  proyectonan  individual  colaboracion  cu    Saba  Con-  nan ta inclui un santuario di  contene e biodiversidad mas
            Pa mehora maneho di ocean,  y nan socionan local ta:      servation Foundation (SCF).   mamifero y tribon di 25.390  rico di Reino di Hulanda. E
            Blue  Marine  ta  haci  uzo  di  Aruba:  monitoreo  di  e  cali-  Sint Eustatius: evaluacion di  km cuadra, santuario di Yara-  diverso  ecosistemanan  ta  un
            un combinacion di interven-  dad di awa den  Area Marina  salud di e coralnan, abundan-  ri,  den  e  Zona  Economico  magnet pa turismo y, na mes
            cion  top-down  y  entrega  di  Proteha (AMP) y moerasnan,  cia di pisca y diversidad di e  Exclusivo di Boneiro, Saba y  momento, e fuente di ingreso
            proyecto bottom-up pa yuda  conhuntamente  cu  Funda-     rifnan,  conhuntamente  cu  Sint Eustatius. E seis islanan  mas importante pa e residen-
            e  comunidadnan  local  den  cion  Parke  Nacional  Aruba  St.  Eustatius  National  Parks  tin  Area  di  lama  Proteha  di  tenan di Caribe Hulandes. E
            frontline  di  conservacion  di  (FPNA)                   Foundation (STENAPA)         costa cu ta varia den tamaño  naturalesa di e islanan ta uni-
            naturalesa. Lo traha hunto cu  Boneiro: evaluacion di e per-  St  Maarten:  monitoreo  di  di 10 pa 60 kilometer cuadra.  co y importante, pero tambe
            DCNA  pa  yuda  e  organisa-  dida di coral di piedra (Acro-  habitat  marino,  conhunta-                           fragil. Otro siman nos lo ta na
            cionnan di parke marino pro-  porido,  por  ehempel,  coral  mente cu Nature Foundation  Jude Brown, Gerente Senior  Hulanda pa presenta un Plan
            teha e biodiversidad unico y  cacho  di  bina  y  coral  cacho  St. Maarten (NFSXM)    di Proyecto di Blue Marine, a  di Accion di Clima pa Caribe
            menasa di Caribe Hulandes.   di elk) y su posibel recupera-                            comenta: “                   Hulandes pa enfatisa e nece-
                                         cion  den  futuro,  hunto  cu  Ecosistemanan unico na e is-  Despues  di  a  bishita  dos  di  sidad urgente pa un futuro di
            E asociacion nobo ta un desa-  Stichting  Nationale  Parken  lanan ta vulnerabel pa menasa  e  islanan  recientemente,  mi  clima inteligente pa nos isla-
            royo importante den maneho  Bonaire (STINAPA Bonaire)     manera bestia di cria salvahe  tabata testigo di con special e  nan”


                    Un cientifico y un musico ta uni pa trece mas enfoke riba e mundo

                                                acuatico cu ta luchando pa sobrevivi


            (AP) - Ser humano no sa  gennan  tremendo,  unda  cu  di lapso di tempo, coral cu ta  pak cu e tema di coral.       tecnologia. Nos ta un combi-
            di kico nan ta perde bao di  por mira imagennan di cerca  briya den scuridad y proyec-                              nacion,” Colin Foord a bisa,
            e superficie di e “capital di  di e creaturanan bao awa riba  ta esaki riba edificionan y te  “Nos tur no ta arte. Nos tur  ken no ta representa e fisico
            crusero di e mundo.” Bao  rednan  social,  cu  videonan  hasta bende un linea di bad-  no ta ciencia. Nos tur no ta  tipico di un cientifico. Con-
            di tur e barco nan masivo,                                                                                          huntamente  cu  su  partner
            un  camara  bao  di  awa  ta                                                                                        J.D McKay, el a sinta cu The
            transmiti  imagennan  live                                                                                          Associated  Press  pa  mustra
            di  un  otro  mundo,  unda                                                                                          e trabao cu nan a haci te cu
            cu por mira e bida marino                                                                                           awo.
            cu ta luchando pa resisti e                                                                                         Un di nan proyecto mas pop-
            calentamento global.                                                                                                ular ta e Coral City Camera,
                                                                                                                                cual recientemente a surpasa
            E camara na Miami su Gov-                                                                                           2 miyon bista, y usualmente
            ernment  Cut  ta  solamente                                                                                         tin 100 usuario online ta mira
            un di e varios luganan cu un                                                                                        e imagennan live na cualkier
            biologo marino y un musico                                                                                          momento di e dia.
            ta  bishita,  kendenan  ta  riba
            un mision di 15 aña pa trece                                                                                        “Nos lo por documenta mas
            enfoke riba e coralnan cu ta                                                                                        o menos 1 aña di crecimento
            muriendo pa medio di com-                                                                                           di un coral, cual nunca antes
            bina  ciencia  y  arte  pa  asina                                                                                   a ser haci cu un coral, y esaki
            trece un bida marino dentro                                                                                         ta posibel solamente paso nos
            di e cultura pop.                                                                                                   tin  e  conexion  tecnologico
                                                                                                                                aki na e waf di Miami cu ta
            Nan  compania,  Coral  Mor-                                                                                         permiti nos tin electricidad y
            phologic,  ta  treciendo  ima-                                                                                      internet,” Foord a bisa.
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21