Page 10 - bon-dia-aruba-20230712
P. 10

a10   regional
                     Diaranson 12 Juli 2023
                   Ecuador y Peru ta aumenta nan alerta debi na menasa di fenomeno

                                                                            El Niño



            (CNN) – Na Sur America,  El  Niño  costero  cu  ta  bay  di  El  Niño  na  costanan  di
            particularmente na Ecua-     sucede na largo di e costa di  Ecuador y Peru pa ultimo tri-
            dor  y  Peru,  gobiernonan  America di Sur, specialmente  mester di e aña aki, cu e po-
            ta enfrenta pronosticonan  na Ecuador y nort di Peru.     sibilidad cu por extende te e
            climatico  compleho  debi                                 prome lunanan di 2024.
            na menasa di fenomeno El  Segun  Instituto  de  Meteo-
            Niño.                        rologia  di  Ecuador  (Inamhi)  Igualmente  a  informa  cu  e
                                         ubica na Quito ta existi dife-  fenomeno  aki  no  ta  bay  bin
            E  aumento  significativo  di  rente  mapa  di  pronostico  den  condicionnan  habitual,
            temperatura  na  Ocean  Paci-  cu ta alimenta di datonan di  expertonan  ta  coincidi  cu
            fico  ta  preocupa  e  diferente  varios servicio meteorologico  calentamento  global  y  cam-
            sector di e dos pais y calenta-  na scala mundial. E mapanan  bio  climatico  por  influencia
            mento global ta bin back den  ta refleha cu color cora e tem-  di su comportamento.
            un escenario cu te ainda no ta  peratura di e ocean na costan-                         kibra  recordnan  di  tempera-  y di Dina Boluarte di Peru, a
            precies.                     an di Ecuador y Peru esun di  Secretario general di Organi-  tura  y  por  experimenta  un  anuncia  plannan  di  preven-
                                         mas  cayente  cu  relacion  na  sacion  Meteorologico  Mun-  calor  mas  extremo  na  hopi  cion,  disminucion,  prepara-
            Organisacion  Meteorologico  otro paisnan di sur America,  dial,  Petteri  Taalas,  a  adverti  parti di mundo y oceannan.  cion, respuesta y reconstruc-
            Mundial a informa cu a esta-  cu ta mantene nan costa den  dia 4 di juli ultimo cu El Niño                          cion  den  caso  cu  e  fenom-
            blece condicionnan pa un ep-  color geel.                 ta bay aumenta considerable-  Pa  esaki,  Gobiernonan  di  eno El Niño por yega na su
            isodio cu nan a califica como  Nan  ta  pronostica  e  yegada  mente e probabilidad cu por  Guillermo  Lasso  di  Ecuador  costanan.

               Honduras: Militarnan a hiba na prison di siguridad maximo 1.628 gang


            (EFE)  –  Autoridadnan  di                                                                                          funcionarionan  di  Gobierno
            Honduras  ayera  diamars                                                                                            ta reconoce.
            a  hiba  mas  di  1.600  preso                                                                                      Segun  rapportnan  oficial,  e
            di  peligrosidad  halto  na                                                                                         presonan peligroso, gangnan,
            dos  prison  di  “siguridad                                                                                         narcotraficante y sicario, en-
            maximo”, esaki den marco                                                                                            tre otro, a ordena crimen for
            di operacion “Fe y Speran-                                                                                          di basta tempo caba y incluso
            sa”  di  e  cual  Gobierno  ta                                                                                      recientemente for di interior
            haci impulso despues di e                                                                                           di e prisonnan di ciudadnan
            matansa di 46 hende muhe                                                                                            como Tegucigalpa, San Pedro
            dia  20  di  juni  ultimo  den                                                                                      Sula    y  otronan  mas  impor-
            un prison.                                                                                                          tante di e pais.

            Polis  Militar  di  Orden  Pu-                                                                                      Prisonnan di Honduras tam-
            blico (PMOP) “den dia aki ta                                                                                        be  ta  escenario  di  mortonan
            hiba  esnan  priva  di  libertad,   Penitenciario  (INP),  802  Tambe  a  hiba  826  gang  narcotraficante y hefenan di e   di  presonan,  unda  nan  tam-
            sin  descanso,  desintegrando   preso di e gang Barrio 18 a ser  perteneciente  na  “Mara  Sal-  gangnan.           be a yega di mata nan mes y
            scolnan  di  crimen  organisa   hiba  “bao  fuerte  medidanan  vatrucha”  for  di  La  Tolva  te                    ademas  a  comete  asesinato
            y  tumando  back  e  control  y   di siguridad” for di e prison  El Pozo.              E presonan peligroso y esun   manera e tragedia cu a sucede
            siguridad di e centro penal,”   di  Ilama,  departamento  di  Gobierno  Hondureño  tin  cu tin mas placa ta e autori-  dia 20 di juni na Centro Fe-
            e  minister  di  Defensa,  Jose   Santa  Barbara,  conoci  como  planea construi un prison di  dad real den interior di pris-  menino di Adaptacion Social
            Manuel Zelaya a bisa.        “El Pozo”, na “La Tolva” ubi-  siguridad maximo na islanan  onnan y durante hopi tempo,   (Cefas)  cerca  di  Tegucigalpa
                                         ca  na  municipio  Moroceli,  Cisne,  ubica  den  Caribe  di  nan a constitui e unico ley cu   na unda 46 preso femenino a
            Segun  Instituto  Nacional   departamento di El Paraiso.  e pais, pa aisla e coruptonan,  a  permanece,  loke  e  mesun   muri.


                   Obesidad den muchanan na Latino America ta bay ta dobel si no ta

                                                                    actua na tempo


            (Infobae)  -  “Tin  un  au-                                                            unda  obesidad  ta  prevalece  implementa  leynan  pa  re-
            mento di obesidad infantil                                                             den  muchanan  hende  muhe  stringi  e  cumindanan  aki  na
            na Latino America” segun                                                               como hende homber y ado-     scolnan,  Uruguay na 2013  a
            loke  Jose  Antonio  Casta-                                                            lescentenan  cu  ta  bay  bira  implementa e Ley di Promo-
            ñeda,  un  ciruhano  spe-                                                              dobel na nivel regional pa aña  cion di Alimentacion Saluda-
            cialisa den esaki a afirma                                                             2030, segun un estudio di In-  bel na Centronan Educativo,
            y  a  confirma  cu  Organi-                                                            ternational  Action  Teens,  cu  e norma aki ta prohibi e benta
            sacion Mundial di Salud y                                                              tin  como  obhetivo  mustra  e  di  cuminda  no  saludabel  na
            Organisacion  Panameri-                                                                actitudnan,  comportacion  y  scolnan  publico  y  priva  di  e
            cano  di  Salud  tin  e  ten-                                                          obstaculo pa e tratamento di  pais.
            dencia cu na nivel global e                                                            e problema aki.
            indice di muchanan obeso                                                                                            E riesgonan por ta ainda mas
            a multiplica di 4% pa 18%.                                                             E  consecuencianan  ta  bay  pio  cu  malesanan  relaciona
                                                                                                   provoca  malesanan  cronico  cu  obesidad,  debi  cu  ta  facil
            Awe, e problema aki ta afecta                                                          severo,  si  no  ta  enfoca  den  pa tin un alimentacion malo
            33.6% di e poblacion di cinco                                                          esaki,  50%  di  e  personanan  y  tin  falta  di  asesoria  di  un
            pa 19 aña den region aki.                                                              naci  for  di  2010  lo  por  biba  nutricionista,  e  resultadonan
            “Nos  ta  bay  experiencia  un   Argentina ta lider den e lista  a bira tripel den ultimo añan-  cu cancer y diabetes den nan  ta  causa  hipertension  y  ta
            pandemia nobo,” e specialista   cu 36.4%, despues ta bin Ba-  an,” Castañeda a sigura.  edad adulto.                aumenta na nivelnan halto e
            cu  tin  mas  di  20  aña  di  ex-  hamas (36%) Chile (35.5%),                         Debi  na  presencia  di  fast  colesterol  den  cualkier  per-
            perticio den area aki a señala   “mi ta sorprendi di e avance  E  tendencia  ta  continua  di   food,  den  algun  paisnan  di  sona sin importa su edad.
            den termino di porcentahe cu   acelera di obesidad infantil cu  manera   preocupante,   na   Latino  America  a  cuminsa
   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15