Page 9 - AB
P. 9
Diaranson, 27 Augustus 2025 AWEMainta LOCAL 7
cu nan tabata contene. Den chat di di Facebook, hopi biaha tin mas tendencia pa kere loke nan ta mira riba nan
famia y debatenan di bario, hendenan pantaya.
tabata discuti riba puntonan cu nunca
tabata real for di comienso. Algun a Preparando p’e era di deepfake
realisa e berdad solamente despues Loke Aruba a presencia siman pasa por ta solamente e comienso.
cu otronan a señala: “Bo sa cu esaki
ta edita, berdad?” Segun cu hermentnan di inteligencia artificial bira mas avansa y accesibel, infor-
macion falso lo no bin mas cu erornan obvio of edicionnan ridiculo.
E peliger di credibilidad Enbes di esey, contenido falso por parce perfecto—hasta pa wowonan entrena.
Si un simpel corte den un video por E solucion lo no ta simpel. Iniciativanan di fact-checking, campañanan di alfa-
dividi opinion asina drasticamente, betismo digital y programanan mas fuerte di conscientisacion digital lo ta nece-
kico ta pasa ora tecnologia avansa mas sario.
leu? E batayanan recien riba rednan
social na Aruba ta lanta pregun- Igualmente importante, ciudadanonan mester desaroya un skepticismo salu-
tanan preocupante tocante futuro. E dabel: Tuma un pausa prome cu reacciona, verifica prome cu comparti, y corda
edicionnan basico di awe tabata sufi- cu no tur cos cu bo ta mira online ta real.
ciente pa confundi of cende candela. E
hermentnan di mañan—deepfakes cu
ta imita bos, cara y gestonan perfecta-
mente—por haci’e casi imposibel pa
distingui entre real y falso.
Imagina un candidato politico “gara”
ta bisa algo escandaloso den un video
cu ta parce y zona autentico. Imagina
un lider di negoshi aparentemente
primintiendo algo cu e nunca a bisa, of
hasta un bisiña supuestamente confe-
sando un crimen. Pa ora e berdad sali
na cla—si acaso e sali—e daño por ta
haci caba.
Dicon Aruba ta vulnerabel
Aruba no ta straño na debate politico
cayente, y rednan social solamente a
amplifica e intensidad. Cu un penetra-
cion halto di smartphone y uzo amplio
di plataformanan manera Facebook,
WhatsApp y TikTok, contenido digital
ta plama lihe y sin control. Verificacion
di hecho (fact-checking) hopi biaha
ta keda atras, y pa ora coreccionnan
aparece, e narativanan por ta fiha
caba den mente di hende.
E division generacional ta complica
e asunto. Arubianonan mas hoben,
aunke no immuun na manipula-
cion, generalmente ta mas skeptico
di contenido online, custuma di mira
parodia y triki digital. Arubianonan
di mas edad, cu ta depende hopi
riba mensahenan manda y postnan

