Page 16 - 20200523

16 Antilliaans Dagblad Zaterdag 23 mei 2020
Literatuur

Gedichten als troost (2)

Door Fred de Haas
Altijd zijn er tijden geweest waarin ook de ‘gemiddelde’ mens op zoek ging naar zichzelf en zijn vergankelijke plaats in deze onbegrijpelijke we-
reld. Filosofen, kunstenaars, schrijvers en dichters doen dit vaker. Een mens leeft niet van brood alleen. Op deze pagina heb ik voor u enkele dich-
ters geselecteerd die, nu eens eenvoudig, dan weer iets ingewikkelder, hun visie op de natuur, de wereld, zichzelf en de ander hebben verwoord.
Ze zouden aangevuld kunnen worden met honderden andere woordkunstenaars. Hier reiken een Argentijn, enkele Curaçaoënaars, een Russin,
een Chileense en een Fransman elkaar de hand. Laten we even rust en afstand nemen van het dagelijkse nieuws uit het rampjaar 2020. U hoeft
er niet voor naar buiten. Maar wel naar ‘binnen’.
De vertalingen en bewerkingen zijn van de hand van Fred de Haas.

Skuridat

ijdens de Tweede dan maar zelf. Daarover
Wereldoorlog was, heeft Jules de Palm ge- Skuridat Verduistering
T vanwege de dreiging schreven in ‘Julio Perrenal, Awor ku lus a disparsé Nu al het licht verdwenen is
van Duitse onderzeeboten, dichters van het Papia- Kòrsou a bira trist’unbé en iedereen vol ergernis,
Curaçao verduisterd, even- mentse lied’ (De Bezige I hendenan ta kik fadá lijkt Curaçao wel een gesticht
als de andere Caribische Bij, 1979). Gitarist Julian Ku nan bentananan será met alle ramen stevig dicht.
eilanden. Daarover gaat Coco - wie herinnert zich
onderstaand lied dat werd niet die geestige, markante Si bo ke dal un keiru afó En wil je dan toch ergens heen,
gemaakt door Jules de man? - verzorgde de mu- Ai perkurá no bai bo so ga dan maar liever niet alleen!
Palm, Pierre Lauffer en zieknotatie. Pasobra tin hende golos Ook boeven gaan er graag op uit,
René de Rooy. Ze noem- Onderstaande Neder- Ku ke hòrta bo kos beschouwen je als buit.
den zich ‘Julio Perrenal’, landse bewerking kan
een pseudoniem dat de ook in het Nederlands I si bo dal un stap robes En als je struikelt, wee, o wee!
beginletters van hun na- worden meegezongen. Tin risk’i kibra bo kabes riskeer je er je leven mee,
men bevatte. Het waren Ik heb de laatste strofe Chofùrnan tur ta bon purá want wegpiraten hebben haast:
jongens van in de twintig Pierre Lauffer hier weggelaten omdat I abo pober ta matá het is de dood die op je aast!
die zich afzetten tegen de deze te tijdgebonden is.
overheersende invloed van lander of de Nederlandse Dit liedje is ook in het Si bo ke pasa un ratu bon En als je toch iets leuks wilt doen,
vooral Amerikaanse en taal. Ze spraken alle drie Papiaments berijmd. Daar Pasa den alameda, shon, ga dan maar naar het Stadsplantsoen,
Latijns-Amerikaanse mu- het Nederlands voortreffe- hield Jules de Palm van. Pa gosa señoritanan
ziek. lijk, met dank aan de Fra- Dan kon je het beter ont- dan zie je meisjes ’s avonds laat
Curaçao was nog een ters. Maar ze wilden vooral houden, vond hij. Pierre, Ta namorá nan yònkuman nog met hun vriendjes over straat.
kolonie en de Nederlandse ook liedjes in hun moeder- daarentegen, vond het
invloed was groot. Ieder- taal kunnen zingen en wel ritme van de taal belangrij- Mas hopi kos a sosodé En, o, wat is er veel geschied
een kende en zong ‘De op inheemse ritmes. Ze ker. En dat heeft hij, met Awor ku lus no ta sendé - want al dat licht dat was er niet -
paden op, de lanen in’. De wilden teksten die hun veel succes, in zijn latere Ta ken lo por a pensa esei Wie zou dat ooit hebben gedacht
jongens hadden bepaald echte identiteit weerspie- werk dubbel en dwars Promé ku guera t’ei lang vóór die oorlogsnacht!
geen hekel aan de Neder- gelden. En die maakten ze laten zien.

Tur dia mi ta pèrdè

Tur dia mi ta pèrdè Elke dag verlies ik
Tur dia mi ta pèrdè
rida Domacassé (Aru-
ba, 1938) schrijft, Tur dia mi ta pèrdè Elke dag verlies ik,
F behalve in het Neder- Tur dia un tiki mas Elke dag een beetje meer:
lands, ook gedichten in Holó dje kas Geur van het huis
haar moedertaal, het Papia- Kaminda m’a gatia Waar ik heb rondgekropen,
ments. Op oudere leeftijd Lanta para na bentana Waar ik opstond bij het raam
kijkt zij terug op de tijd Mira nubia kambia En keek hoe wolken veranderden
van haar jeugd die werd Bira ber In beren,
opgevrolijkt door het getin- Baka brabu rabu largu In krullen krabbende katten,
kel van het orgeltje, door Mira mansa kambia En keek hoe deeg veranderde
een omgeving waar de geur Bira pan kayente In dampend brood,
hing van ruku en lamoen- Panlefi Eierkoek en
gras, waar de zee nooit ver Driguidèk Kruidkoek;
weg was en de vissers hun Tur dia mi ta pèrdè Elke dag verlies ik,
volle netten binnenhaalden. Tur dia un pida mas Elke dag een stukje meer:
Pas veel later begrijpt ze Kaminda frañá De oneffen en onaffe weg
hoe belangrijk de taal van Pa skol misa i trabou Naar kerk, naar school, naar werk;
de palmboom en het geluid Mira bida kambia Ik kijk hoe het leven mij veranderde
van de krekels was. Maar Bira mosa In jongedame en
het leven dwingt je afscheid Adulto Volwassen vrouw,
te nemen van de schom- Elke dag verlies ik geur van het huis. Pensionado Gepensioneerde;
melstoel waar vader uit Tur dia mi ta pèrdè Elke dag verlies ik,
verdwenen is en van de door de hand van moeder wij allemaal ingehaald door Tur dia un pida mas Elke dag een stukje meer.
citroentjes die niet meer worden geplukt. Zo worden de Tijd.