Page 11 - AB
P. 11

A6   LOCAL
                       Diasabra 10 Mei 2025


















            CBA: Indice di Confiansa di Consumidor a

                   baha den di cuater trimester di 2024

            Ya  consumidornan  ta  indica  cu  por  cumpra  menos  cu

            nan entrada compara cu 6 luna pasa

            Banco  Central  di  Aruba                                                                 Tocante ‘cu’ y su uso diverso
            (BCA) a conclui e Encues-                                                                      y tin ora innecesario...
            ta  di  Confiansa  di  Con-
            sumidor pa e di cuater tri-                                                             Den e edicion aki di nos  skirbi  ‘aunke’.  Atrobe  den
            mester di 2024. E encuesta                                                              column  semanal  tocante  un  frase:  “Aunke  nos  no  a
            di  confiansa  di  consumi-                                                             Papiamento,     nos    ta  cumpli completamente, nos
                                                                                                    dedica atencion na e uso  a haya un regalo finalmente.”
            dor ta evalua e percepcion                                                              diverso  di  e  palabra  ‘cu’  Regularmente  nos  ta  topa
            economico  di  e  consumi-                                                              den  nos  forma  di  papia  cu un frase similar unda ta
            dor local.                                                                              y skirbi. Ora nos ta papia  skirbi:  “Aunke  cu  nos  no
                                                                                                    y  skirbi  talvez  nos  no  a  cumpli...”  Similarmente
            Consumidornan  tabata  mas                                                              ta  consciente  cu  no  tur  nos  por  pone  aki  ‘maske’
            pesimista,  mirando  cu  e  In-                                                         ‘cu’ ta e mesun ‘cu’. Ban  na lugar di ‘aunke’ y haya e
            dice  di  Confiansa  di  Con-                                                           cuminza anto cu clarifica  mesun  uso  innecesario  di
                                                                                                    di unda e palabra ‘cu’ ta  ‘cu’ aki. Tambe nos sa topa
            sumidor a baha cu 0,5 punto                                                             bin y con pa usa esaki di  e ‘cu’ excesivo combina cu e
            di  indice  te  na  94,2  den  e                                                        manera corecto.             palabra  ‘unda’  o  ‘caminda’,
            di  cuater  trimester  di  2024                                                                                     unda  e  ‘cu’  ta  sigui  e
            (mira Grafico 1).                                                                       E palabra ‘cu’ na Papiamento  palabranan  menciona  aki
                                                                                                    por  indica  loke  na  Spaño  sin cu mester. Un ehemplo:
            E  Indice  di  e  Situacion  Ac-                                                        ta  tanto  ‘que’  como  ‘con’  “E  programa  lo  consisti  di
            tual  a  baha  cu  0,5  punto  di   Indice di Expectativa di Prijs  na  43%  den  e  di  cuater  tri-  (Hulandes:  ‘dat’  y  ‘met’;  cuatro  sesion  unda  cu  lo
                                                                                                    Ingles: ‘that’ y ‘with’).  Den  enfoca  riba  habilidad  fisico
            indice te na 94,0 den e di cua-  a subi cu 0,3 punto di indice  mester di 2024. Prijsnan mas   un  caso  (con,  met,  with)  y  mental.”  Aki  e  ‘cu’  no  ta
            ter trimester di 2024. Mien-  di 90,4 den e di tercer trimes-  halto den e proximo 6 lunan-  ta  trata  di  un  ‘preposicion’  necesario  pasobra  por  bisa
            trastanto,  tanto  e  Indice  di   ter di 2024 te na 90,7 den e  an ainda ta keda un preocu-  (Hulandes:   voorzetsel;  o  skirbi:  “E  programa  lo
            Expectativa  como  e  Indice   di  cuater  trimester  di  2024  pacion grandi pa e encuesta-  Ingles:   preposition).  consisti  di  cuatro  sesion
            di  Habito  di  Consumidor  a   (mira Grafico 2).         donan, a pesar di un bahada   Den  e  otro  caso  (que,  unda (caminda) lo enfoca...”
            baha cu 0,6 punto di indice te                            di  6,0  punto  di  indice  te  na   dat,  that)  ta  trata  di  un  Y  ya  cu  nos  ta  tratando  e
                                                                                                                      relativo’  palabra
                                                                                                    ‘pronombre
                                                                                                                                            multifuncional
            na 94,9 y 0,3 punto di indice   Encuestadonan  cu  a  indica  82% den e di cuater trimester   (Hulandes:   betrekkelijk  aki, nos ta desea di clarifica
            te  na  94,6,  respectivamente,   cu  nan  por  “cumpra  menos  di 2024.                voornaamwoord;     Ingles:  otro  uso  di  ‘cu’  pero  den
            den  e  di  cuater  trimester  di   cu  nan  entrada  compara  cu                       relative  pronoun).      Un  combinacion   cu    otro
            2024. Esaki ta indica cu den   6 luna pasa” a keda igual na  E  relato  completo  di  e  En-  ehemplo den un frase: “Nos  palabra. Esey ta trece nos na
            e di cuater trimester di 2024   90% den e di cuater trimes-  cuesta di Confiansa di Con-  a lag’e sa cu nos no ta bay e  e  palabra  ‘cune’  cu  tin  tur
            consumidornan ainda ta cau-  ter di 2024. Pa cu e encuesta-  sumidor  ta  disponibel  ariba   fiesta  mas.”  Na  Spaño:  “Le  tipo di variante con pa skirbi
            teloso  encuanto  nan  habito   donan cu a expresa cu nan ta  website  di  BCA  www.cba-  hicimos  saber  que  ya  no  esaki, por ehemplo: ‘cu ne’
                                                                                                    vamos a la fiesta.” Hulandes:  o  ‘cun’e’.  Den  un  edicion
            di compra y fiansa. Tambe, e   spaar menos, esaki a crece te  ruba.org                  “We  hebben  hem  laten  di  basta  tempo  pasa  nos  a
                                                                                                    weten dat we niet meer naar  trata e origen di e ‘cune’ cu
                                                                                                    het feest gaan.”  Un ehemplo  nos a scoge pa skirbi asina,
                                                                                                    di e otro ‘cu’: “Nos por a bay  tumando  na  cuenta  su
                                                                                                    cu bus, pero finalmente nos  origen,  segun  nos  opinion.
                                                                                                    a bay cu su auto.” Aki anto  E  ‘cune’  ta  origina  den
                                                                                                    e ‘cu’ ta equivalente di ‘con’  Portugues y tin hopi siglo cu
                                                                                                    na Spaño, ‘met’ na Hulandes  nos. Na Portugues e forma
                                                                                                    y ‘with’ na Ingles. Aki anto  original  tabata:  ‘com  ele’
                                                                                                    ta  trata  di  un  ‘cu’  como  (Spaño:  ‘con  él’.  Den  nos
                                                                                                    preposicion    (voorzetsel,  idioma mas tanto papia y no
                                                                                                    preposition).               skirbi esaki a bira ‘cunele’ y
                                                                                                    Loke ta resulta dificil pa nos  mas  recien  ‘cune’.  E  forma
                                                                                                    ta splica con den nos idioma  antiguo  aki  (cunele)  no  a
                                                                                                    nos a yega na usa un palabra  desaparece sino te awe ainda
                                                                                                    pa dos concepto diferente. E  ta den uso ainda, loke ta bon
                                                                                                    contesta ey nos ta keda debe  pasobra  no  tin  un  motibo
                                                                                                    boso, por lo pronto. Pero e  pa e no t’ey mas. Pero awor
                                                                                                    storia no a caba aki, pasobra  e motibo pa skirbi ‘cune’ y
                                                                                                    nos ta ripara cu den uso di  no ‘cu ne’ o ‘cu nele’. Esaki
                                                                                                    nos  idioma  nos  tin  cierto  ta  pasobra  originalmente
                                                                                                    eror den uso di ‘cu’, cu nos  e ‘n’ den ‘cunele’  ta bin di
                                                                                                    por  evita,  si  nos  pone  mas  e  ‘com’  Portugues  y  segun
                                                                                                    atencion. Esaki ta sucede por  nos  no  tin  sentido  pa  pega
                                                                                                    ehemplo  ora  nos  ta  usa  un  e  ‘n’  na  ‘ele’  y  mas  recien
                                                                                                    palabra  for  di  Spaño,  unda  na  ‘e’.  Kico  pa  haci  anto?
                                                                                                    e  cu    (que)  ta  inclui  caba.  Skirbi  ‘cun  e’  o  ‘cun  ele’?
                                                                                                    Ehemplo:  e  palabra  ‘aunke’  Nos a opta pa skirbi ‘cune’ y
                                                                                                    (aunque),  unda  hopi  biaha  ‘cunele’ aunke nos no ta bisa
                                                                                                    nos  ta  bisa  o  skirbi  ‘aunke  cu  esey  ta  algo  cu  otronan
                                                                                                    cu’  mientras  en  realidad  mester sigui; cada ken cu su
                                                                                                    mester  simplemente  bisa  o  opinion.
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16