Page 9 - HOH
P. 9
A2 LOCAL
Diahuebs 10 Juli 2025
Tipnan pa cuida bo salud y bienestar durante periodonan di calor
extremo
Temporada di zomer
a yega y cu esaki ta bin
tempo di calor. Durante e
ultimo añanan, a mira un
aumento di temperatura
global cu consecuencia di
olanan di calor cada bes
mas extremo. Reciente-
mente, Bon Dia Aruba a
reporta riba e rapport di
World Weather Attribu-
tion (WWA), e Centro di
Clima di Cruz Cora y Cli-
mate Central publica en
conexion cu Dia di Accion
pa Calor (Heat Accion
Day), den cual a resalta cu
Aruba ta para prome riba
lista di paisnan cu a ex- specialmente cu temporada Con calor ta afecta nos salud birando mas cayente. Entre awa, manera cierto fruta y
perencia mas dia di calor normal a move un tiki pa Segun e Organisacion Mun- adultonan mayor y hende- berdura.
den un periodo di 1 aña (1 cuminsa mas despues den dial di Salud (WHO), e can- nan cu condicionnan medico 3. Bisti paña fini. Pa
di mei 2024 – pa 1 di mei aña. Esaki a mira por ehem- tidad di calor cu nos ta warda pre-existente, calor extremo minimisa strobacion pa calor
2025). pel den e trayecto di biento den nos curpa ta ser afecta pa ta aumenta e riesgo di ten- scapa for di nos curpa, scoge
durante periodo di cuaresma. un incapacidad pa elimina e sion cardiovascular, angustia pa bisti paña fini. Linen y ca-
Mirando cu temporada di Manera Sr. Tromp a splica, calor cu e curpa ta genera di respiratorio y morto prema- tuna ta telanan adecua pa bisti
zomer ta na porta caba, ta “cuaresma a pasa caba y dos/ su mes, paña cu ta stroba e turo. Comunidadnan di en- durante e temporada aki.
importante pa sa kico por tres siman pasa nos a cum- calor di sali for di nos curpa trada abou hopi biaha no tin 4. Usa proteccion pa
spera e aña aki pa cu nivel- insa registra biento duro.” E y un calor externo cu nos ta acceso na componentenan pa solo. Sunblock y sunscreen ta
nan di calor riba e isla. Den diferencia tambe tabata no- haya di nos medio ambiente. refresca, cuido di salud y vivi- importante pa hunta henter
un combersacion cu e De- table durante temporadanan E incapacidad pa regula tem- enda sigur, loke ta empeora aña, pero specialmente du-
partamento Meteorologico di di horcan, unda a observa peratura interno y elimina e nan exposicion mientras ta rante e temporada aki, unda
Aruba (DMA), a splica cu pa den e ultimo tres añanan cu calor excesivo den nos curpa limita nan habilidad pa recu- e UV Index (con nos ta sinti
e aña aki a premira un tempo- e temporada a cuminsa mas ta causa heatstroke. E stress pera di malesa relaciona cu calor) por ta mas halto.
rada di zomer mas seco, unda trempan cu normal. “Esey ta cu bo curpa ta acumula mien- calor y otro impactonan. Pa 5. Limita actividadnan
ta pronostica 50% mas calor debi cu tabatin hopi awa den tras e ta purba di refresca su trahadonan cu ta traha pafo, fisico. Atletanan tambe ta
den lunanan di juni, juli y au- Caribe y awa di Atlantico ta mes tambe ta pone mas pre- den solo y hende cu ta traha conseha di tuma precaucion
gustus compara cu e averahe hopi cayente, y nos tabatin sion riba curason y riñon. Di paden sin fria cara e riesgo- durante temporada di calor.
y 50% menos yobida. Segun efecto di La Niña mas fuerte. e manera aki, calor extremo nan ocupacional ta aumenta, Actividad fisico por trece mas
DMA, augustus y september Compara cu e aña aki, e tem- por empeora e riesgonan riba incluyendo deshidratacion, calor y agrega mas stress riba
lo ta e lunanan mas caluroso peratura di awa ta un tiki me- nos salud. stress di calor, y productivi- bo curpa pa refresca su mes.
di e temporada. “Esaki por tin nos compara cu e ultimo aña dad reduci. 6. Come saludable.
un efecto riba con e calor lo y esey ta un factor grandi pa Ken ta mas vulnerable pa e Come cuminda light y sa-
sinti pero e ta depende hopi si e temporada ta cuminsa un calor? Hende muhe na estado tam- ludable por duna bo curpa e
riba cuanto tropical cyclone poco mas trempan of laat,” Stress di calor ta hunga un be ta enfrenta stress fisiologi- nutricion cu e mester pa por
haya den bisindario pa mo- Sr. Tromp a splica. factor grandi riba salud pu- co aumenta durante exposi- combati e calor.
tibo cu esaki ta influencia nos blico. Segun WHO, calor por cion na calor, loke por afecta 7. Usa proteccion con-
biento hopi, segun Sr. Rod- En general, den lunanan di empeora condicionnan med- negativamente tanto salud di tra sangura. Temporada di
ney Tromp di DMA.” juni, juli, augustus y septem- ico pre-existente y ta un di e e mama como di e baby. calor por trece mas sangura
ber e temperatura promedio causanan principal pa mor- y asina aumenta e riesgo di
Manera Sr. Tromp a splica, ta subi pa mas cu 32 grado tonan relaciona cu clima. Tipnan pa cuida salud malesanan manera Dengue
biento ta un factor cu ta yuda celsius, compara cu e averahe Ambos Directie Volksge- y Zika. Percura pa hunta
maneha con nos ta sinti e di 30 grado celsius durante ‘Heatstroke’ ta un emergen- zondheid (DVG) y WHO tin proteccion contra sangura,
calor den e temporada aki. resto di aña. cia medico cu ta birando mas liñanan di guia pa protege bo specialmente ora ta bay sinta
A señala cu e aña aki a nota comun mientras mundo ta salud durante temporada di pafo den veranda of patio.
calor. Esakinan ta inclui: 8. Protege esnan vul-
1. Keda Paden. Riba nerable den comunidad. Ta
website di temporadadicalor. importante pa no solamente
com, DVG ta splica cu tem- cuida nos mesun salud y bi-
peraturanan durante tempo- enestar, pero tambe di es-
rada di calor por ta entre 30 nan cu ta mas vulnerable pa
pa 35 grado. P’esey ta impor- calor. Pues yuda y haci varios
tante pa keda paden di cas, ‘check in’ cu bo sernan keri
busca sombra y mantene bo durante e temporada aki, spe-
cas fresco cu cortina cera. cialmente esnan cu condi-
Purba di no bay den solo du- cionnan medico.
rante oranan di dia mas calor,
cual ta entre 11or di mainta Temporada di zomer ta trece
cu 2or di atardi. su diberticion, pero mester
2. Mantene bo mes semper tene na cuenta tambe
hidrata. Den temporada di pa protege nos mes for di e
calor nos ta soda mas cu nor- riesgonan cu tambe ta surgi
mal, y pues esaki ta nifica cu durante e temporada aki. Pa
nos curpa ta perde mas awa. mantene nos mes na un liña
Pa preveni deshidratacion y di guia comprensible, nos
heatstroke, bebe suficiente por garantisa bon salud y bi-
awa durante dia. Tambe por enestar pa nos mes y pa nos
come cumindanan cu hopi sernan keri.

