Page 3 - bon-dia-aruba-20230804
P. 3

A3
                                                                                                           LOCAL Diabierna 4 augustus 2023
              Gunnar Bracelly tocante proyecto pa cria pisca riba lama habri:

             “Haci di e forma corecto, open-ocean aquaculture ta hopi positivo”


            E siman aki, Bon Dia Aru-                                                                                           especie  endemico  na  Aruba,
            ba a tene un entrevista cu                                                                                          y e ta enfatisa cu e idea ta pa
            Gunnar  Bracelly,  funda-                                                                                           bin  cu  pisca  organico,  pues
            dor di Petros Aquaculture                                                                                           si  e  piscanan  ta  sali  huy  for
            Operations  VBA,  cu  reci-                                                                                         di e criadero, y nan broei cu
            entemente a hala atencion                                                                                           e poblacion local, esaki no lo
            pa  nan  plan  pa  introduci                                                                                        tin  en  principio  un  impacto
            un  criadero  di  pisca  den                                                                                        negativo. Ademas a scoge un
            lama habri di Aruba.                                                                                                pisca di awa cayente cu lo ta
                                                                                                                                mas resiliente pa cambio cli-
            Bracelly  a  cuminsa  conta  cu                                                                                     matico.  Igualmente,  e  pisca
            e ta considera su mes un am-                                                                                        aki ta un “schooling fish” cu
            bientalista,  e  ta  stima  lama                                                                                    semper ta hunto, pues tambe
            y  bida  marino,  ta  duik  y  ta                                                                                   ta ideal pa ta den un haula.
            pisca. “Sigur mi no kier trece
            algo pa nos pais cu ta bay [tin                                                                                     Tambe  el  a  splica  cu  e  Sea-
            impacto]  negativo  riba  nos                                                                                       Stations  di  InnovaSea,  cual
            naturalesa.  Pues  mi  tin  tur                                                                                     ta nan proveedor, ta usa tec-
            e boxnan cu mi cu check pa                                                                                          nologianan  hopi  avansa.  A
            mi sigura cu no ta bay con-                                                                                         haci estudio cu ta mustra cu
            tamina. Tin asina tanto white                                                                                       animalnan  no  ta  keda  atrapa
            papers  cu  ta  mustra  pakico                                                                                      den e wairanan pasobra “den
            open-ocean  aquaculture  ta                                                                                         e tecnologia aki e cabuyanan
            nos futuro pa loke ta aquacul-                                                                                      ta  strak,  mester  tin  tension
            tura mundial,” el a bisa.    It  may  be  the  solution  to  Claro cu e preocupacionnan  Economico Exclusivo (EEZ),   pasobra bo no kier pa e zwaai
                                         overfishing.”    Den  esaki,  ta  pa medio ambiente no ta sin  cual  ta  maneha  pa  Hulanda.   bay  bin.”  Tin  sensornan  di
            Segun  The  Guardian  den    bisa cu aquacultura “ta e in-  base,  y  Bracelly  ta  reconoce  Pero segun Bracelly, “nos no   stress  riba  tur  e  sistema,  no
            su  articulo  titula  “Offshore   dustria pa produccion di pro-  esaki. E ta bisa por ehemplo  tabata kier a bay den e EEZ.”   tin  net  cu  ta  flota  den  awa.
            fish  farms:  a  new  wave  of   teina  creciendo  mas  rapida-  na  Noruega,  unda  tin  aqua-  E  EEZ  ta  entre  e  islanan  di   E net ta traha di un material
            food  production  …  or  the   mente,”  agregando  cu  “mas  cultura den e fjords, “nan ta  Caribe  y  ta  pafo  di  12  miya   special pa no tin crecemento
            ‘wild  west’  of  ocean  pollu-  cu  50  porciento  di  cuminda  buta tur e haulanan den e ba-  nautico, mientras dentro di e   riba dje cu lo por trece para-
            tion?”, tin e posibilidad cu e   di  lama  na  mundo  ta  bin  di  hianan, no tin hopi stroming,  12 miya nautico aki ainda ta   sito cu lo stress e pisca y baha
            criaderonan  riba  lama  habri   aquacultura.”            tur  e  desperdicio  di  e  pisca-  teritorio di Aruba. Bracelly ta   e calidad.
            por alivia presion riba pobla-  Den e articulo, Daniel Ben-  nan ta colecta bao di e net, bo  enfatisa cu e intencion ta pa
            cionnan di pisca salvahe. “Na   etti,  director  di  aquacultura  ta haya bo cu parasito.” Igual-  desaroya  e  teritorio  cu  ta  di   Igualmente,  e  tecnologia  ta
            1974, como 10% di stock di   na Universidad di Miami, ta  mente,  qz.com  ta  reconoce  Aruba.                      yuda monitoria e bienestar di
            pisca  den  lama  mundial  ta-  comenta cu “e debate a caba.  cu “criadero di pisca tin yen  “Ora  bo  bini  back  riba  un   e pisca, cual Bracelly ta bisa ta
            bata  siendo  extermina  de-  [Aquacultura]  t’ey  pa  keda.”  problema,  desde  haulanan  aquacultura riba su mes, anto   importante  pa  sigura  e  cali-
            masiado  rapidamente  pa  e   Mientras  sobrepesca  ta  me-  sobrepobla te uso di antibiot-  bo mira tur e blue ocean cu   dad di e producto puramente
            especienan  por  a  reemplasa   nasa awanan mundial y e es-  ica y cuminda geneticamente  tin eyfo, bo ta papia di Blue   desde e punto di bista di ne-
            nan mes, segun Organisacion   pecienan  cu  ta  depende  riba  modifica.  Pero  den  ocean,  Economy  y  tur  locual  ta   goshi. “Mas contento e pisca
            di Nacionnan Uni pa Cum-     esaki,  aquacultura  por  ta  e  tin mas espacio pa e piscanan  biniendo.  Nos  ta  bay  yega   ta, miho e ta. P’esey tin e cori-
            inda  y  Agricultura,  Pa  2017,   solucion  pa  tene  piscadonan  separa  y  e  contaminantenan  9  biyon  hende  pa  aña  2050   ente di Caribe cu ta sali for di
            e  proporcion  aki  a  aumenta   na lama y cuminda riba mesa,  disolve. Y criadero industrial  ongeveer, mester di mas pro-  Brazil, pasa door di Trinidad,
            na 34%. Ta mira e ubicacion   segun National Geographic.   offshore  tambe  ta  duna  e  teina.  Mundo  no  por  keda   islanan  ABC  despues  bay
            den  lama  habri  como  algo                              cantidad  di  pisca  salvahe  un  cria baca di e manera cu nos   golfo di Mexico, e coriente ey
            positivo,  pasobra  e  corien-  Benetti a bisa cu un criadero  chens pa recupera.”     ta criando baca of porco. No   ta trece hopi oxigeno. Nos a
            tenan  mas  fuerte  por  dilui   offshore  ta  cualkier  criadero                      tin  suficiente,  y  tur  esaki  ta   haci hopi test caba cu ta mus-
            desperdicio  y  evita  e  degra-  estableci den awanan profun-  Ta p’esey Bracelly ta bisa cu  2D.  Pero  ora  bo  pensa  Blue   tra cu esey ta bon pa e pisca.”
            dacion di costa cu hopi biaha   do. Esaki ta e forma di aqua-  e tin 15 aña studiando open-  Economy,  offshore  aquacul-
            ta  mira  den  e  criaderonan   cultura  mas  intensivo  pa  la-  ocean  aquaculture.  For  di  ture, bo no mester di e me-  Bracelly ta splica cu e tecno-
            ubica  den  bahianan  y  estu-  bor – cual ta parti di e motibo  2007  a  cuminsa  cu  SeaSta-  sun  oppervlakte,  pasobra  bo   logia cu ta usa tambe ta mon-
            arionan.” Sinembargo, segun   cu tin solo un na Merca, na  tion,  prome  cu  InnovaSea  a  ta den 3D. Bo ta creando ta   itor cuanto cuminda e pisca ta
            The Guardian, “e atractivo ta   Hawaii, cual ta Blue Ocean.  cumpra  nan,  “pero  pa  mi,  e  proteina den un punto di bi-  consumi  pa  asina  por  sigura
            e  promesa  di  produccion  di   Nan tambe ta rekeri proceso-  temporada  ey  e  tecnologia  sta 3D, esaki kiermen cu nos   cu no ta duna di mas, y na ki
            pisca sostenible.”           nan innovativo pa traha: cria-  no  tabata  avansa  suficiente.  por escala.”          momento  mester  duna  nan
                                         dornan ta usa haulanan rondo  E  tabatin  su  potencial,  pero  Bracelly ta señala cu mirando   cuminda tambe, asina evitan-
            Igualmente,  National  Geo-  cu ta parce balanan flotante di  e  no  tabata  cla,”  Bracelly  a  mas  leu  di  nos  frontera  ter-  do  contaminacion  innecesa-
            graphic a publica su articulo   pisca den net.            splica. Sinembargo, e ta bisa  estre, ainda tin un teritorio cu   rio. Y pa loke ta trata e cum-
            titula  “What  is  aquaculture?                           cu semper e ta kere cu mester  ta hasta 7 biaha mas grandi cu   inda mes cu ta duna e pisca,
                                                                      produci  algo.  “Produciendo  por usa pa mehora nos segu-  ta  busca  cuminda  di  calidad
                                                                      algo na un isla ta masha difi-  ridad di cuminda, diversifica   cu ta specifico pa e especie, y
                                                                      cil. Nos tin aworaki ongeveer  economia,  bin  cu  un  indu-  por mira precies kico tin den
                                                                      70 miya cuadra di superficie.  stria nobo, y crea cupo di tra-  e cuminda, y si a cultiva esaki
                                                                      Si bo coy 12 miya cuadra di  bao  pa  expertonan  den  bida   sosteniblemente.
                                                                      awa teritorial, nos tin casi 400  di lama. E ta enfatisa cu mes-  Tambe  ta  monitor  e  manera
                                                                      miya cuadra di lama teritorial.  ter ta un negoshi sostenible.   con e pisca ta landa pa check
                                                                      Ya nos no ta bezig ta cultiv’e,                           si e ta sinti bon, si e tin stress
                                                                      of purba di pon’e traha pa nos  Otro  preocupacion  pa  cu   prome cu e pisca bira malo.
                                                                      pais manera nos ta ‘slice and  medio  ambiente  ta  e  posi-
                                                                      dice’  e  delaster  pida  chikito  bilidad  cu  e  piscanan  cu  ta   “Haci  di  e  forma  corecto,
                                                                      [riba tera.]”                cria  por  tin  un  impacto  riba   criadero  den  lama  habri  ta
                                                                                                   e  poblacionnan  di  pisca  en-  asina  positivo,”  segun  Bra-
                                                                      Bon Dia Aruba a nota sinem-  demico.  Bracelly  a  splica  cu   celly.
                                                                      bargo  cu  e  awa  teritorial  di  esey  ta  e  motibo  cu  a  scoge
                                                                      Aruba, parti ta cay den e Zona  e  Red  Snapper,  cual  ta  un   Potretnan di InnovaSea.
   1   2   3   4   5   6   7   8