Page 19 - AHATA
P. 19

A4   LOCAL
              Diabierna 12 September 2025

            Cu ‘high season’ den porta
            Mester considera impacto di turista cu lo bishita Aruba



            E siman aki a tuma nota di                                                                                          ra medidanan sostenible.
            un usuario riba Facebook                                                                                            Pa sector di Turismo, a trece
            cu a publica e schedule di                                                                                          algun  medida,  incluyendo
            cruise ship pa luna di de-                                                                                          turismo paden di e pais (In-
            cember.  Den  su  publica-                                                                                          land  tourism).  Diversifica
            cion el a expresa su preo-                                                                                          turismo  riba  areanan  mas
            cupacion pa e cantidad di                                                                                           paden di nos pais tambe por
            crucero  cu  lo  bishita  nos                                                                                       trece  su  beneficionan,  spe-
            isla durante “high season”                                                                                          cialmente  pa  localnan.  Ex-
            aki  y  kico  e  entrada  ma-                                                                                       pandiendo  turismo  den  ar-
            sivo  di  turista  lo  trece  pa                                                                                    eanan  cu  no  ta  costero  por
            nos isla.                                                                                                           crea  oportunidad  di  empleo
                                                                                                                                pa  localnan,  trece  entrada
            Manera  ta  conoci  caba,  den                                                                                      mas grandi pa negoshinan lo-
            temporada  di  high  season  e                                                                                      cal y yuda preserva nos her-
            sector di Turismo ta mira un   Den  comentarionan  di  e  di invernadero for di e mot-  contagioso y “e causa princi-  encia  cultural  por  medio  di
            aumento skerpi den bishitan-  publicacion tambe por a mira  ornan aki ta resulta mas halto  pal di sacamento y diarea, y di   promocion. Tambe e ta kita e
            tenan di afo. Esaki no ta algo   algun  expresando  nan  preo-  cu usa marine gas oil di me-  malesa transmiti via cuminda   presion  riba  areanan  costero
            nobo, y ta algo cu pa añas caba   cupacion  pa  nos  playanan,  nos  sulfur,  segun  investiga-  na Merca,” segun CDC.   popular y bida marino.
            ta anticipa durante tempora-  subrayando cu lo mira sobre-  cion di ICCT.
            da di zomervakantie y Pasco/  poblacion cu lo trece e riesgo                           Aunke  no  a  detecta  ningun   Tambe  por  limita  temporal-
            Aña Nobo. Sinembargo, den    di mas sushi na canto di lama.  Pa e cruceronan cu no ta core  persona local cu a bira malo   mente acceso na areanan den
            e  ultimo  añanan  perspectiva   Ademas a nota e impacto am-  riba  LNG,  hopi  ta  usando  di  e  virus,  e  casonan  aki  a   naturalesa. Reduci actividad-
            local  pa  turismo  ta  birando   biental cu lo mira a causa di  “scrubbers”  cu  ta  manda  e  causa  preocupacion  den  co-  nan turistico den ‘hotspots’ di
            cada bes mas negativo, unda   emision di barconan crucero.  contaminacion  back  for  di  munidad.                  biodiversidad  durante  cierto
            hopi ta haciendo yamado na                                aire den awa. E awa descarga                              temporada di aña por ta im-
            gobierno  y  autoridadnan  pa   Na 2022 caba, Bon Dia Aru-  pa e scrubber ta contamina cu  Medidanan sostenible     portante  pa  yuda  restaura  y
            tuma  medidanan  mas  con-   ba  a  trece  e  tema  aki  dilanti  substancianan  conoci  como  E  cuestion  di  maneha  turis-  mantene e ecosistemanan ex-
            creto  pa  reduci  e  presion  di   unda a reporta cu biahe riba  polycyclic  aromatic  hydro-  mo den forma mas sostenible   istente riba Aruba. Pensa por
            turismo riba nos isla.       crucero  ta  genera  hopi  mas  carbons  y  metalnan  pisa  cu  ta algo cu den e ultimo añan-  ehemplo  riba  e  temporada
                                         contaminacion  cu  biahe  via  ta vincula cu cancer y prob-  an a haya hopi atencion y cu   den cual nos shoco of ternchi
            E topico atrobe a ser treci di-  avion. Den nan inventario di  lemanan  reproductivo  den  organisacionnan   ambien-  ta reproduci, unda nan habi-
            lanti riba Facebook unda un   emision, e Conseho Interna-  animalnan di lama. Tur esaki  tal ta sigui boga p’e. Ta ber-  tat y trankilidad ta esencial pa
            usuario a publica e cronogra-  cional riba Transporte Limpi  djis  pa  cruceronan  por  con-  dad  cu  Aruba  su  pilar  mas   por reproduci exitosamente y
            mo di barco crucero pa luna   (ICCT) a haya cu e crucero-  tinua  usando  heavy  fuel  oil  grandi  ta  Turismo,  y  esaki   sanamente.
            di december. Den e publica-  nan mas grandi y eficiente ta  mas barata na lugar di com-  probablemente no lo cambia
            cion ta mustra tres diferente   emiti  como  250  gCO2/pax-  bustible  cu  menos  sulfur  pa awor. Sinembargo, loke si   Pa cu esaki por limita acceso
            potret unda por mira cu casi   km. Basa riba e data den e in-  pa  cumpli  cu  Organisacion  ta posible—y kisas mihor pa   na  cierto  areanan  unda  tin
            tur dia den luna di december,   ventario di emision di avion  Maritimo  Internacional  su  bienestar  di  comunidad—ta   neishi of un ecosistema nobo.
            lo  tin  un  barco  crucero  cu   transatlantico mas recien di e  regulacionnan  di  sulfur  den  pa  implementa  medidanan   Limitacion  riba  actividad-
            lo  staciona  na  Oranjestad  y   conseho,  e intensidad avera-  combustible.          sostenible pa por crea un ba-  nan  turistico  den  naturalesa
            unda miles di turista lo pone   he di carbon di e industria ta  Desafortunadamente,  ICCT  lans den e sector di Turismo,   manera  tour  di  UTV  tambe
            pia riba nos tera. Aunke algun   varia di aproximadamente 10  ta  calcula  cu  uso  di  scrub-  uno cu ta promove Producto   por mitiga disturbio den e ar-
            ta  yama  esaki  un  oportuni-  gCO2/pax-km na 130 gCO2/  bers  ta  resulta  den  emision-  Aruba pero tambe sigura pro-  eanan vulnerable aki.
            dad beneficioso pa economia   pax-km,  mientras  vuelonan  nan  directo  y  “life  cycle”  di  teccion di nos naturalesa.
            di Aruba, otronan ta enfatisa   mas  largo  tin  un  intensidad  CO2  mas  halto  cu  uso  di                       Ta  importante  si  pa  provee
            cu e entrada di turista aki lo   di carbon mas abao. Na 2mil  marine  gas  oil,  como  tambe  Den nan rapport yama ‘Aru-  suficiente  educacion  tocante
            causa daño.                  kilometer,  e  intensidad  av-  mas  emision di materia  par-  ba 2050: A Nature Inclusive   e  tipo  di  medida  aki,  ya  cu
                                         erahe di carbon ta aproxima-  ticula  halto,  incluyendo  car-  Vision’,  Aruba  Conserva-  por tin bishitante of localnan
            Algun comentario ta contra-  damente 80 gCO2/pax-km. Y  bon preto cu ta contribui na  tion  Foundation  (ACF)  y    cu por ta desapunta pa no por
            deci e argumento cu e entrada   esey ta pa CO2 so.        kentamento global.           Wageningen  University  &    experencia  nos  naturalesa
            di  turista  lo  engrandece  nos                                                       Research  (WUR),  a  mustra   completamente.
            economia, unda varios ta bisa   Crucero  tambe  ta  un  hotel  Tambe ta existi un riesgo riba  diferente manera pa incorpo-
            cu turistanan riba crucero no   flotante,  pues  tambe  mester  salud  publico.  Na  december
            ta gasta mucho placa durante   considera  emisionnan  di  es-  2024 a detecta norovirus riba
            nan  bishita  pasobra  mayoria   tadia di hotel pa esnan cu ta  un  barco  crucero  cu  a  pasa
            ta  cumpra  souvenir  manera   bula  riba  avion.  Pero  hasta  dia riba nos isla. E tempo ey,
            T-shirt  of  otro  tipo  di  mer-  asina,  un  pasahero  riba  cru-  E  Centro  di  Control  y  Pre-
            cancia  haya  den  bisindario.   cero ta emiti como dos biaha  vencion  di  Malesa  (CDC)  a
            Segun cifra di 2024 di e Flor-  mas CO2 cu un persona cu ta  reporta cu 74 di e 1.923 pasa-
            ida-Caribbean  Cruise  Asso-  biaha riba avion y ta keda na  hero  cu  tabatin  abordo–cual
            ciation (FCCA), e suma pro-  hotel.                       ta menos di cuatro porciento
            medio gasta pa cada pasahero                              di  e  pasaheronan–ademas  di
            ta rond di 130 dollar riba nos   Ademas,  ta  importante  pa  cuatro  di  e  757  miembro  di
            Isla.  Analisis  di  crucero  den   sa  cu  cruceronan  nobo  cada  tripulacion  di  e  barco  a  bira
            e  region  tambe  a  mustra  cu   bes  mas  ta  opta  pa  meth-  malo,  experimentando  sin-
            gran  parti  di  e  gasto  ta  rela-  aan  como  combustible,  den  toma cu ta inclui diarea, saca-
            ciona  cu  tours  y  compranan   forma di LNG. Ta calcula cu  mento, dolor di bariga, dolor
            di productonan luho manera   mita di crucero nobo siendo  di cabes y kentura. E barco aki
            holoshi  y  joyas.  Cuminda  y   construi awendia ta core riba  a desembarca for di Port Lau-
            bebida ta cay na di tres luga,   LNG.  Mientras  esaki  ta  re-  derdale,  Merca.  Poco  tempo
            y  facilidadnan  of  produc-  duci emisionnan directo den  despues, den januari di e aña,
            tonan local manera artesania,   aire, e tipo di motor cu cruce-  a mira un bes mas un brote
            souvenir  y  hasta  servicionan   ronan ta usa ta leak methaan  di  norovirus  riba  un  barco
            di taxi ta cay fuera di e top 5   sin kima den atmosfera. Esaki  crucero cu den e dianan an-
            fuente di gasto.             ta  yama  “methane  slip”,  y  e  terior  a  pasa  den  a  islanan
                                         emisionnan “life cycle” di gas  ABC. Norovirus ta altamente
   14   15   16   17   18   19   20   21   22   23   24