Page 4 - HOHBN
P. 4

Diaranson, 17 September 2025                                   AWEMainta                                                  SALUD            17

















       E peligronan scondi di pensa di mas cronico






       TUR hende ta pensa di mas de bes en cuando. Prome cu un
       examen grandi, un entrevista di trabou, of un combersacion

       importante, mente ta core den circulo, repasando tur posibel
       resultado. Un tiki pensa di mas ta parti di ser humano.


       Pero ora e bira cronico, ora bo pensamentonan no ta stop di

       draai, e ta bira di un custumber straño den un trampa — y
       uno peligroso.


       E trampa di pensa di mas cronico

       Pensa di mas cronico no ta djis  “pensa mucho.” E ta ora
       e celebro ta keda pega den un ciclo di analisa, repasa, y
       duda. En bes di haya solucion, e mente ta crea mas prob-                   Kibra e ciclo
       lema. Decisionnan ta ser retrasa, oportunidadnan ta scapa,                 Scapa for di e prizon di pensa di mas no ta un cuestion di

       y soño ta desaparece.                                                      “djis stop di pensa.” E conseho ey no ta funciona nunca.


       Pa algun, e ta un circulo sin fin di “kico si.” Pa otronan, e ta           Enbes di esey, ta trata di redirigi bo mente:
       biba den pasado, repasando erornan, of practicando comb-                   • Conscientisacion: Ripara ora e pensamentonan ta cuminsa

       ersacionnan cu ya a tuma luga. Na prome instante, e por                    ripiti. Reconoce e patronchi ta e prome paso pa kibr’e.
       sinti como preparacion of cautela. Pero en realidad, pensa                 • Accion riba analisis: Decisionnan chikito y lihe — hasta si
       di mas cronico no ta proteha bo — e ta paralisa bo.                        nan no ta perfecto — ta debilita e gara di pensa di mas.
                                                                                  •  Balansa  entre  mente  y curpa: Ehercicio, bon soño, y
       E peligronan scondi                                                        mindfulness por calma e reaccionnan fisico di stress cu ta

       Ora no control’e, pensa di mas cronico ta cobra su prijs                   alimenta e pensamentonan excesivo.
       riba salud mental. E ta alimenta ansiedad, aumentando e                    • Sosten profesional: Terapia ta duna herment  pa reta
       sentimento constante cu algo ta robes. E ta duna depresion                 patronchinan di pensamento, y den algun caso, remedi ta

       candela, mientras pensamentonan negativo ta ripiti sin fin y               yuda regula e reaccion di e celebro.
       sin alivio. E ta empeora stress, pushando e curpa pa produci
       mas cortisol, loke por hiba na dolor di cabes, problema di                 Un yamada pa tum’e na serio
       stoma, y hasta problema di curason.                                        Hopi biaha, pensa di mas cronico ta ser descarta como un

                                                                                  rasgo di personalidad: “Ta asina mi ta.” Pero e peliger ta
       Pio ainda, pensa di mas cronico ta convence bo cu bo no                    sinta den normalisa algo cu, en realidad, ta dañino. Pensa
       tin poder. Mas bo ta pensa di mas, menos bo ta actua. Y                    di mas cronico ta horta paz for di hende, ta gasta energia, y
       menos bo ta actua, mas bo bida ta bira mas chikito rond di                 silenciosamente ta come na bo amor propio. Si lag’e su so,

       bo miedonan.                                                               e por crece bira problemanan di salud mental completo cu
                                                                                  ta hopi mas dificil pa trata.
       Mas cu djis un mal custumber
       Pensa di mas no semper ta un problema riba su mes. Hopi                    Ta ora pa nos reconoce pensa di mas pa loke e realmente ta

       biaha, e ta un sintoma di algo mas profundo. Trastorno                     — no djis un mal custumber, sino un señal di advertencia. Y
       di Ansiedad Generalisa,  depresion,  Trastorno  Obsesivo-                  si nos scucha e advertencia ey, nos por preveni sufrimento
       Compulsivo, y hasta stress post-traumatico por inclui pensa                mas profundo.
       di mas como un caracteristica central. Pensa di mas cronico

       ta e bel di alarma di mente, cu ta adverti cu algo paden                   Pasobra ora mente bira su propio prizon, e yabi no ta pa
       mester di atencion.                                                        pensa mas duro — e ta pa siña con pa libra bo mes.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9