Page 18 - AHATA
P. 18
A3
LOCAL Diamars 4 November 2025
Regularisacion migratorio: Un reto y oportunidad pa vivienda y
infrastructura di Aruba
Cu e proceso di regula-
risacion di migrantenan
indocumenta cu ta inclui
miles di residente cu por
drenta den sistema for-
mal, ta surgi un pregunta
fundamental: con e legali-
sacion lo afecta e deman-
da pa vivienda y e capaci-
dad di infrastructura?
E respuesta no ta simpel, pero
documentonan recien di go-
bierno y datonan demografi-
co ta pinta un panorama cla:
legalisacion probablemente
lo aumenta e demanda for- E legalisacion di e bishitante ta sigui desplasa e di legalisacion pa asina e se- e residente local.
mal di vivienda den termino personanan indocumenta residente local. cuencia di construccion
corto, pero tambe fortifica e tin, entre otro, tres efecto cuadra cu unda e casnan lo Planificacion coordina ta es-
base di impuesto y planifica- riba termino corto Na Aruba, produccion di awa probablemente ser estableci. encial: conexion di awa y
cion publico na termino me- Presion riba huur pagabel: y coriente ta integra bao di coriente mester sigui e plan
dio. Pa logra esaki sin desba- Famianan recien regularisa lo WEB Aruba, un sistema uni- E impacto den educacion lo di expansion di WEB; Micro-
lansa, e trahadonan di politica busca pa huur cu contratonan co den region. E compania a depende di e structura di edad infrastructura local (loopnan
mester move lihe pa combina y cuentanan di utilidad for- inverti den motornan di do- di esnan cu ta ser regularisa. di awa, drechamento di dis-
e cambio di status legal cu mal, loke lo crea presion den bel combustibel nobo pa am- Aunke e poblacion di Aruba tribucion) por bay hunto cu
medidanan pa aumenta oferta barionan pobla y mas bieu. plifica capacidad y confiabili- ta relativamente madura, has- aprobacion di edificio y au-
di vivienda y infrastructura. dad. E proyecto cu Wärtsilä, ta un aumento chikito den menta frecuencia di transito
Deconsolidacion y consoli- inicia na juni 2025, ta un paso mucha por crea presion riba den camindanan di crece-
Manera ta conoci luna pasa dacion di cas: Algun famia den e direccion corecto pa un scolnan. Un auditoria rapido mento pa evita pegamento.
Gobierno di Aruba a anuncia por separa (muda di cam- demanda cu lo crece. di capacidad di klas y uso di
e trayecto di flexibilisacion bernan comparti pa unidad- klas modular por resolve Migrantenan cu ta regularisa
den e maneho di admision di nan apart), mientras tanto E sistema di desalinisacion diferencianan temporal. lo bira parti di e mercado for-
personanan indocumenta. E otronan por uni pa cualifica ta duna Aruba un control cu mal di huur. Pa evita abuso
trayecto aki lo duna un per- pa hipoteca. Den tur caso, e hopi otro pais no tin. Ora Formalisacion tipicamente ta gobierno mester introduci
sona indocumenta na Aruba demanda formal ta bira mas casnan ta formalmente regis- cambia gastonan di cuido di contratonan di huur stan-
e oportunidad pa drenta mer- visibel pa propositonan di pl- tra cu cuentanan di utilidad, emergencia of caritativo pa dard, depositonan limita y
cado laboral. anificacion. consumo real lo ser registra, cuido primario sigura, me- proteccionnan contra repre-
y esaki ta yuda pa planifica y hora salud publico y reduci salia, y ofrece tayernan di in-
Ademas, e programa ta en- Cambio di huur informal pa sostene e sistemanan publico. gastonan a largo plaso—basta formacion di huurdo na Pa-
curasha salida boluntario huur formal: Doñonan cu cu e procesonan di inscrip- piamento, Spaño y Ingles pa
pa esnan cu no ta cumpli tabata huur di manera infor- E expansion di planta di gen- cion ta simpel y multilingual. splica derecho y proceduran-
cu e rekisitonan pa drenta e mal, awor lo tin motibo pa eracion 2025 ta bin na bon Liñanan di base demografico an di inscripcion.
trayecto di regularisacion sin registra unidadnan, elevando momento pa tanto turismo ta enfatisa e poblacion total
cu ricibi ningun tipo di san- e standard pero posiblemente como crecemento di residen- modesto di Aruba, haciendo E planificacion mester bay a
cion. Ademas e personanan tambe e costonan. te. Cu capacidad y eficien- solucionnan dirigi posibel. base di dato. Esaki ta inclui
aki tin e posibilidad pa aplica cia agrega, utilidadnan por monitoreo di boletinnan di
di nobo bao di reglanan nor- Esakinan no ta obstaculo in- maneha e carganan maximo Un parti esencial di e trayec- poblacion, inscripcion di
mal na 2026. superabel, pero ta mustra un di crecemento di vivienda— to di flexibilisacion ta su en- scolnan, y demanda di uti-
punto cla: oferta mester crece specialmente si ta compaña foke riba emparehamento di lidad pa ahusta scenarionan
Ora status legal cambia, e den mesun ritmo cu e de- pa codigonan di eficiencia empleo. Ora migrantenan trimestralmente.
manera di biba tambe ta cam- manda. di edificio y incentivonan pa recien regularisa drenta tra- Desaroyadornan cu ta ricibi
bia. Famianan cu antes tabata airco eficiente den aparta- bao formal, Aruba ta gana: E incentivo mester mustra plan
biba den casnan informal Pa preveni escasez di vivien- mentonan nobo. demanda di vivienda ta bira di conexion coordina pa evita
of den situacionnan yen di da, gobierno por permiti uni- mas previsible; E ingresonan retrasonan den infrastruc-
hende, awor por busca con- dadnan asesoria (ADU) den Formalisacion tin e tenden- di impuesto ta subi; E plani- tura.
tratonan di huur y hipoteca barionan existente, encura- cia di impulsa registracion ficacion di infrastructura ta Legalisacion di migrantenan
formal. Riba un isla cu apenas sha conversion di edificionan di vehiculo segun cu hende basa riba dato real. Esaki por indocumenta no ta solamente
106 mil y 108 mil residente, bandona den apartamento, y ta move pa propiedad. Sin crea un circulo virtuoso di un tema di inmigracion, sino
hasta un aumento modesto implementa zonificacion in- contramedida, e camindan- productividad y planificacion un oportunidad pa reconstrui
den demanda formal por clusivo—un sistema caminda an di Aruba ta sinti e efecto efectivo. comunidadnan, fortifica in-
afecta e mercado di vivienda, proyectonan grandi tin cu di entre otro aglomeracion Pa evita cu e legalisacion ta frastructura, y mehora plani-
specialmente riba e nivel di inclui un porcentahe di uni- y trafico pisa. Afortunada- traduci den aumento di huur, ficacion publico.
huur pagabel. dadnan pagabel. mente, e aglomeracion por gobierno por tuma paso con- Cu residentenan formal,
ser mitiga door di combina creto y publica un nota di Aruba por reduci explotacion
E mercado di vivienda di E Plan di Desaroyo Espacial mehoracionnan di transito impacto di vivienda mara na den mercado di huur, fortifi-
Aruba ya ta bao presion di di Aruba (2019) ta un base (p.e., servicio di Arubus mas e liña di tempo di regula- ca su mercado laboral, y basa
turismo y e fenomeno di solido pa dirigi crecemento frecuente riba rutanan), dre- risacion, cu scenarionan di decisionnan riba dato precies.
short term vacation rentals, cerca di coridornan cu infra- cha obstaculonan y politica 1.000–3.000 cas formal nobo. E sector di utilidad ya ta pre-
cu ta tene prijsnan halto. Si structura cla. Si esaki ser actu- di uso di tereno cu ta pone para, e planificacion espacial
e legalisacion avansa sin pro- alisa cu metanan di vivienda vivienda nobo cerca di trabao Gobierno por tambe libera ta existi, y e escala di e reto ta
gramanan paralelo pa con- a corto plaso, e planificacion y scolnan—reduciendo dis- tereno y facilita, implementa manehabel. Cu accion coor-
struccion nobo of conversion por guia inversion priva den e tancianan cu autonan ta core programanan di subsidio y dina den 2025 y 2026, legali-
di edificio, por surgi compe- direccion corecto. y gastonan. E programa di prestamo pa trece huurnan sacion por bira un catalisador
tencia fuerte pa unidadnan di obranan publico continuo di informal den conformidad pa vivienda, infrastructura
costo mas abao, presionando Ademas, e reglanan di huur gobierno y revitalisacionnan cu codigo, y balansamento mas fuerte, y comunidadnan
e huurdonan di entrada me- riba termino corto por ser re- di caya mester tene cuenta cu di huur di termino corto den mas resistente, en bes di un
diano y abao. visa pa evita cu e mercado di e liña di tempo di e trayecto distritonan mixto pa protege fuente di tension.

