Page 11 - bon-dia-aruba-20200402
P. 11

opinion              Diahuebs 2 aPRiL 2020
                                                                                                                           A11


            Jan van Nes:

                                                  ‘E crisis di Corona Virus y horeca’



            ORANJESTAD  -  En  conexion
            cu  un  articulo  cu  a  aparece  den
            Amigoe  dia  30  di  Maart,  yama
            “Hotels korten personeel zonder
            wettelijke  basis”,  mi  ta  desea  pa
            haci un contribucion basa riba e
            sector  di  restaurant,  en  relacion
            cu  e  corona  crisis.  Despues  di  a
            lesa e articulo den Amigoe, inevi-
            tablemente ta surgi un imagen cu
            e  operadornan  di  horeca  ta  dis-
            pidi nan trahadonan masha facil
            mes.  Awo,  e  corona  virus  no  ta
            algo chikito  y  simpel: Na  Merca
            so 3 miyon di hende a perde nan
            trabao den e ultimo dianan. Nos
            ta en espera awo di e Gobierno di
            Aruba, cual ta tuma hopi tempo
            pa bin cu un plan di rescate. Kico
            por spera di e doñonan di restau-
            rant y bar?

            Recientemente AHATA a publica un
            lista di medidanan fiscal mas pisa cu a
            ser introduci desde 2013. For di esaki   un  “Maintenance  Fee”.  Na  e  mo-  ador cu ta gosando di cera su restau-  familiar  por  mantene  nan  emplead-
            ta sali na cla cu e sector di horeca cada   mento aki e sector aki, cual ta consisti  rant y asina ofrece nan empleadonan  onan  pa  un  par  di  luna  mas?  E casi
            biaha ta keda sorprendi cu e “ahusta-  di aproximadamente 40% di tur nos  un  futuro  insigur.  E  ta  haci  dolor,  no  ta  sorprendente  cu  e  contesta  ta
            cionnan” cual nan ta keda hisa e “cos-  cambernan,  ta  duna  un  cierto  sigu-  hopi dolor y si nos por a constata cu  negativo. Dicon e sector aki no a crea
            to di haci negoshi”. E ta un sorpresa e   ransa  cu  no  tur  hende  ta  perde  nan  algun siguridad cu esaki ta bay dura  un reserva? Paso e ta inutil ya cu nos
            ora ey cu e ta masha dificil pa e sector   trabao. Pero tambe pa e sector aki a  un of dos luna, e ora ey lo tawatin luz  conhuntamente  tin  cu  carga  e  debe
            aki por crea un reserva financiero? E   gastonan operacional a haya un golpi  na final di e tunnel. Mi opinion per-  nacional.  E  reserva  t’ey  pa  gastonan
            medidanan cual nan ta ser scondi bao   duro inespera door di e Grondbelas-  sonal ta cu, mirando e mega corona  inespera, manera drechamento di un
            di e number di reformenan fiscal, tin   ting,  cu  pa  un  hotel  manera  Costa  crisis na Merca, esaki lo dura lunanan  wasmashin of mashin di ijs, of pa im-
            como meta pa reduci e deficit di gobi-  Linda a sali na AWG 170,000, cu no  y lunanan. Garantisa e salarionan pa  primi  menunan  nobo  awo  cu  ley  ta
            erno. Un gobierno cu ta haci relativa-  tawata  den  e  presupuesto.  Banda  di  algun  luna  lo  garantisa  cu  lo  no  tin  dicta cu BBO mester ta inclui den e
            mente tiki pa reduci nan propio gas-  esey tin cu añadi tambe e Beach Tax y  reserve pa habri atrobe ora e crisis aki,  prijs.  Banda  di  esey  e  conformidad
            tonan laboral. E sector di restaurant/  bo ta ripara cu e ganancianan inespera  pa gran parti, lo a pasa. Locual kier-  hopi abao di esnan cu no ta paga be-
            bar, cual ta consisti di 5000 empleado,   di e aña aki ta ser compensa door di  men cu nos lo tin di cera porta y esaki  lasting ta haci bida pisa di esnan cu si
            a keda casi ful cera y no sa ki entrada   e perdidanan di e aña anterior. Si ta  nota un opcion segun gobierno. En-  ta paga nan belasting nechi y na tem-
            e lo tin den April of Mei, banda di e   comproba cu e sector di Time-share  tre 2010 – 2020 a habri alrededor di  po. Esnan cu no ta paga nan belast-
            AWG 950 cual ta bay cay bao di en-  ta mas capaz di absorba e golpinan aki  200 restaurant na Aruba, loke a causa  ing na tempo ta ser recompensa cu un
            trada.  E  aparato  gubernamental  di   cu e sector di hotel transitorio cu di  cu  hopi  tabatin  un  margen  positivo  descuento!  Solamente  na  Aruba!  Si
            5000 empleado a lo menos tin siguri-  un siman pa otro a registra un ocu-  chikito. Varios di esnan nobo ta cera  tur hende lo a paga nan parti, lo nos
            dad en relacion cu nan entrada. Segun   pacion di cero y cu ta dependiente di  denter di nan prome aña. Dicon otro-  tawatin un fondo di emergencia.
            nos Prome Minister tur hende ta bay   entradanan…cu awo ta CERO!        nan si ta keda habri? “Esaki ta loke nos
            entrega, pero e lo duna gobierno mas                                    sa di haci y nos tur ta kere cu mañan  Un ultimo pero importante pregunta
            balor si nan no djis lag’e na palabra so.  Con social e sector di restaurant y bar  lo ta miho” ta e contesta. Jim Hepple,  cu  hopi  empleado  di  restaurant  lo
                                                ta? Kico por spera di e sector aki awo  e ultimo CEO di AHATA, tawata di  puntra  nan  dunado  di  trabao:”Kico
            Un punto di speransa ta e sector di   cu, excepto pa un par di entrega y take  opinion cu Aruba tabatin mucho hopi  bo ta bay haci pa nos?” Y mi contesta?
            Time-share.  Esey,  a  corto  plazo,  lo   out, ta cera? E operadornan di famia  restaurant. Mas turista kiermen mas  Mi ta bay puntra gobierno pa puntra
            bay  sinta  na  mesa  y  lo  prepara  nan   por mantene nan empleadonan pa un  restaurant. Pero ta corta e bolo entre  nan  5000  empleadonan  pa  haci  un
            presupuesto  pa  e  aña  venidero,  den   par di luna mas? Dicon e sector aki no  mas restaurant y e costo di haci ne-  contribucion grandi (porta te 50% di
            cual  tur  nan  gastonan,  incluyendo   a crea un reserva?              goshi no ta mehora.                  nan salario) cu por ser deposita den
            gastonan  laboral,  lo  ser  presenta  na                                                                    un fondo di emergencia pa por paga
            nan miembronan. For di esaki lo sali   Pa cuminsa, mi no conoce niun oper-  Ban bek na e pregunta: Operadornan  pa e sector di horeca. Y porta e suma
                                                                                                                         di AWG 950 por subi e ora ey.  Y laga
                                                                                                                         nos traha riba un bon plan (cu entre
                                                                                                                         otro menos burocracia) pa pone e isla
                                                                                                                         aki den marcha atrobe, ora tur cos ta
                                                                                                                         un  tiki  normal.  Bon  organisa  paso-
                                                                                                                         bra un habrimento masal kiermen cu
                                                                                                                         hopi operador lo no yega na e meta
                                                                                                                         final y nos lo tin cu cuminsa di nobo.
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16