Page 2 - bon-dia-aruba-20200402
P. 2

A2   LOCAL
                      Diahuebs 2 aPRiL 2020

                      Recomendacion pa combati fake news relaciona cu coronavirus



            ORANJESTAD  –  Hunto  cu  e  pandemia  di                                                       cha aki. Di un banda, e editornan y periodistanan
            coronavirus/Covid-19 a lanta otro pandemia,                                                     sea consciente di e strategia cu e agentenan di fake
            esta  pandemia  di  fake  news  of  informacion                                                 news ta uza pa divulga mal informacion, entre nan
            falso.  Segun  un  encuesta  di  Canadian  Jour-                                                fuente fraudulento, cuenta falso den rednan social,
            nalism Foundation, 83% di e personanan en-                                                      datonan contamina y publicacionnan no autentico.
            cuesta tabata specialmente preocupa pa mo-
            tibo di e fake news cu lo por compromete nan                                                    Fuente di informacion
            salud pa medio di divulgacion of publicacion                                                    Un punto cu publico mester tene cuenta ta si e arti-
            di informacion eroneo.                                                                          culo ta cita fuentenan confiabel y specialisa. P’esey
                                                                                                            ta importante pa e publico sa cual ta e fuente cu ta
            E pandemia di Covid-19 a trece cune loke Organi-                                                duna sosten na e informacion divulga.
            sacion Mundial di Salud (WHO) a cualifica como                                                  Relaciona cu e caso specifico di e Covid-19 ta reco-
            'infodemia'  masivo.  E  ta  un  explosion  potencial-                                          mendabel pa cada periodista na momento di traha
            mente mortal di informacion falso (fake news) of                                                su informacion por sigui e informacion duna door
            mal informacion na nivel global, y Aruba no ta un                                               di autoridadnan di salubridad publico. Pero tambe
            excepcion.                                                                                      informacion  oficial  di  WHO  y  Organisacion  Pa-
                                                                                                            namericana di Salud (PAHO). Si eventualmente e
            Lucha contra fake news                                                                          hecho- of datonan divulga no ta confiabel, ta im-
            Den e crisis cu mundo henter y nos pais ta pasando                                              portante pa logra contacto ya sea cu un oficina di
            aden, Gobierno di Aruba a alerta nos comunidad                                                  PAHO, pero tambe cu WHO.
            riba e fenomeno di fake news. Tanto asina cu den
            nan website oficial pa divulga informacion relacio-                                             Na Aruba e informacion rond di e coronavirus, go-
            na cu e desaroyo di e virus aki (www.arubacovid19.                                              bierno a centralis’e pa medio di DVG. Dos biaha
            org),  nan  a  bin  cu  un  seccion  dedica  exclusiva-                                         pa dia nan ta bin cu un update transmiti via e ca-
            mente pa desmenti oficialmente como falso e fake                                                nal oficial di TeleAruba y Facebook-page: Gabinete
            news, entre nan: scarsedad di cuminda, WhatsApp                                                 Wever-Croes,  y  otro  medionan  di  informacion.
            screenshot ‘3 dokter infecta’, y voice note tocante                                             Tambe dunado di cuido, fundacionnan y diferente
            caso positivo.                                                                                  instancia ta wordo invita pa duna informacion di
                                                                                                            conscientisacion y educativo.
            Ayera tambe a wordo divulga un update di 92 caso
            positivo totalmente falso. Nan a uza e logonan di                                               P’esey  ta  importante  pa  prensa  tene  cuenta  cu  e
            Gobierno di Aruba y DVG pa mustr’e como uno                                                     asociacion di dokter di cas, academia y/of facultad
            oficial. P’esey tanto gobierno como DVG a conseha                                               di  medicina,  asociacion  di  specialistanan,  etc...  E
            comunidad pa check prome riba nan website oficial                                               fuentenan aki por tin data, y si nan no tin data, nan
            ora cu e tipo di informacion aki ta wordo divulga.                                              por bira un canal pa prensa por tin acceso na cierto
            Si e no ta aparece ta pasobra e no ta confiabel, asina                                          data, y asina por cumpli cu e derecho di informa
            PR di DVG, Jurette Croes a yega di informa.     e medionan cu ta produci y divulga noticia, ya sea  debidamente nos comunidad.
                                                            corant, radio, periodista specialisa/freelance, social
            Lamentablemente personanan di henter mundo a  media y medionan digital. Pues si e mesun medio-  Red Internacional di Periodistanan (ijnet) a bin cu
            muri debi na e consumo di mal informacion of fake  nan di informacion no ta implementa medidanan  un serie di articulo specialisa rond di e topico di
            news, relaciona cu tratamento di Covid-19 falso of  di  control  di  e  fuente  di  informacion,  esaki  por  coronavirus. Nan a yega di publica recomendacion
            no aproba. E fuente di fake news aki ta comparti  trece cune cu e publico ta disminui su confiansa  clave cu por yuda e profesionalnan di e medionan
            nan informacion falso via memes viral y cadena di  riba tur informacion, meymey di un pandemia di  masivo di comunicacion pa contraresta e fenom-
            mensahe.                                        e Covid-19. Ya cu ta resulta cada biaha mas dificil  eno di fake news y defende e practica di periodismo
                                                            pa nan por distingui entre e echo berdadero y esun  di calidad. Asina como prensa nos por salvaguar-
            Periodismo responsabel y di calidad ta hibando un  falso, kiermen informacion legitimo y fraude.   dia e derecho cu comunidad tin pa wordo informa
            lucha contra mal informacion y fake news pa evita  Nos tur por bira victima di agentenan di fake news,  obhetivamente, un derecho basa den e derechonan
            cu opinion publico por perde nan credibilidad riba  y cada un di nos tin un rol pa cumpli den e lu-  humano.


              Cuater pashent positivo cu Covid-19 den hospital
                                            Un pashent masculino di 46 aña den ICU



              ORANJESTAD  -  Prome  Minis-         e Medium Care Unit (MCU) y dos
              ter,  Evelyn  Wever-Croes  a  yega  persona  femenino di 52 aña y 71 aña
              di informa cu cuater pashentnan  interna den hospital den e piso gen-
              positivo  pa  coronavirus/Covid-19  eral cu a wordo condiciona pa atende
              ta interna den hospital. Un di nan  cu e tipo di pashentnan aki. Nan mes-
              ta den unidad di cuido intensivo  ter di e cuido specialisa, pero no crit-
              (ICU). El a bisa cu e persona aki  ico manera esunnan cu ta interna den
              ta stabiel, pero e ta den ICU, y  a  ICU.
              desea un pronto recuperacion.
                                                   Igualmente el a laga sa cu e grupo cu
              Ayera  tardi,  Eugene  Maduro  di  sec-  ta wordo mas afecta, nan edad ta en-
              cion di Epidemiologia di DVG, a in-  tre 25 pa 44 aña. Esaki ta e grupo cu
              forma riba e casonan considera como  nan ta considera como un 'grupo re-
              severo  di  Covid-19.  Nan  ta  cuater  productivo,' kiermen hendenan cu ta
              caso, ya cu nan mester wordo interna  move mas den comunidad, y esey ta
              den hospital pa cuido mas specialisa.  pone cu e malesa por plama mas facil.
              El a informa cu te ainda tin un per-  Di e grupo di 55 persona positivo -se-
              sona cu ta interna na ICU.           gun update duna te cu ayera tardi- un
                                                   26% di nan ta trahadonan di e sector
              Segun  Maduro  e  pashent  masculino  di cuido. Un 28%  ta personanan cu ta
              di  46  aña  ta  conecta  na  mashin  di  traha den e sector di hospitalidad (ho-
              respiracion  artificial.  Tambe  tin  un  tel, restaurant, airport, etc..) Y un 46%
              persona femenino di 61 aña  cu ta den  ta otro tipo di ocupacion.
   1   2   3   4   5   6   7