Page 4 - bon-dia-aruba-20200402
P. 4

A4   LOCAL
                      Diahuebs 2 aPRiL 2020

                           Den situacion actual, caso di abuso di mucha por aumenta



            ORANJESTAD  –  Por  a                                                                  so di mucha por aumenta’ y  cha no tin un scapatorio, kico
            mira cu riba rednan social                                                             mester ta preventivo.        e mucha por haci den caso cu
            a  tuma  nota  cu  hende  a                                                                                         ta sinti cu e no ta sigur?
            mustra  preocupacion  pa                                                               Fundacion Respetami ta keda
            muchanan cu ta keda cas                                                                bisa pa e mayor of e cuidado  E ta contesta cu tin mayor ta
            y por sufri abuso verbal of                                                            di e mucha pone e siguridad  sinti bon pa e forma cu nan
            negligencia  pa  motibo  di                                                            di  e  muchanan  na  prome  ta  actua.  “Tin  cultura  cu  e
            stress di e mayornan. A co-                                                            luga. “Esey ta e tip, cu sem-  manera  di  educa  ta  uno  au-
            munica cu Fundacion Re-                                                                per tin cu zorg pa pone [sigu-  toritario, streng. Nan ta bisa
            spetami  pa splica  tocante                                                            ridad di e mucha] na prome  nan yiu cu nan no tin nada di
            casonan asina.                                                                         luga”, pa laga e mucha tin e  bisa, ami manera mayor ta di-
                                                                                                   confiansa  cu  e  mayor  cu  ta  cidi tur cos”, e ta splica
            Janiree van der werf, trahado                                                          cuid’e sin laga e mucha pa su
            preventivo di Fundacion Re-                                                            cuenta, ‘mester tin confiansa  Den  caso  asina  e  mucha  cu
            spetami a bisa cu nan ta du-                                                           y stipula regla’.            ta  mas  grandi  por  papia  cu
            nando informacion riba red-                                                                                         e  mayor  caminda  e  por  bisa
            nan  social  cu  ta  enfoca  riba                                                      Tambe ta remarca cu por en-  ‘ami  no  ta  haya  e  ta  manera
            mayornan  y  con  pa  actua.                                                           tretene  e  muchanan  cu  we-  adecua’  y  por  yega  na  otro
            Nan ta compronde cu situa-                                                             ganan creativo pa locual ta e  solucion.  Sinembargo,  pa  e
            cion  actual  di  paandemia  ta                                                        parti di desaroyo, pero mester  muchanan  chikito  si  por  ta
            causa stress pa mayor.                                                                 tin regla stipula pa e muchan-  un  problema,  mirando  cu
                                                                                                   an  mas  grandi.  Mester  bisa  nan no por defende nan mes.
            Den caso asina, hopi mayor ta                                                          nan  cu  ta  okay  pa  bisa  no  y
            den incertidumbre pa motibo                                                            semper e confiansa ta impor-  Esey ta pone mas riesgo den
            cu no sa si nan ta bay cobra                                                           tante.                       abuso fisico, unda cu e mu-
            pa  fin  di  luna,  nan  a  perde                                                                                   cha chikito por ta den riesgo
            trabou y ta cera na cas hunto                                                          “Mester  ta  alerta  pa  cual-  pa haya sota. Van der Werf ta
            cu e mucha cu no ta bayendo                                                            kier abuso na cas y diferente  bisa esey ta momento camin-
            scol actualmente.                                                                      forma. Maske tin un delaster  da  e  ‘bisiña  ta  hunga  un  rol
                                                                                                   presion riba e mayornan, pero  grandi’, den e sentido cu si e
            Segun  Van  der  Werf,  ta  im-                                                        semper  mester  keda  alerta  y  ta tende of wak algo fuera di
            portante  pa  mayor  keda  co-                                                         consciente”, el a splica. Tam-  lo normal, por acerca e famia
            munica  bon  cu  nan  yiu  y                                                           be ta importante pa informa  y  puntra  si  tin  algo  malo  of
            keda duna sosten si ta necesa-                                                         e mucha di locual ta pasando  con por yuda.
            rio, ‘papia cu mucha’. Sinem-                                                          den mundo actual, pa nan sa
            bargo e ta bisa cu tin mayor                                                           e motibo dicon no tin scol.  E ta enfatisa cu esey ta nece-
            cu ta haya dificil pa comunica                                                                                      sario pa asina mustra sosten y
            cu nan yiu.                                                                            Si no tin manera pa informa  yuda den e asunto familiar. Si
                                                                                                   nan por keda pendiente den  ta wak cu e situacion ta mas
            E ta bisa cu pa abuso y neg-                                                           noticia,  tambe  pa  splica  nan  grave cu locual e por haci of a
            ligencia, tin conseho y tip di                                                         e  importancia  di  tene  man  yega mas leu, por yama busca
            otro fundacion manera Fun-                                                             limpi, manera gobierno y Or-  conseho na 588-1010 Bureau
            dacion  Pa  Nos  Muchanan  y                                                           ganisacion Mundial di Salud  Sostenemi,  of  si  ta  sinti  cu
            Tienda di Educacion.  Eynan                                                            (WHO)  ta  stipula  pa  prac-  bida ta den peliger tambe por
            ta haya tip pa lanta nan yiu na  Pero  tin  otro  forma  di  haci  fisico, emocional y verbal pa  tica  esaki.  Di  e  forma  aki  e  yama 100 pa actua di biaha.
            un manera mas saludabel.     esaki  cu  ta  mas  saludabel  y  motibo  di  stress  di  mayor.  muchanan ta keda consciente
                                         beneficioso  pa  e  muchanan  Den e dianan aki e mucha no  pa nan compronde.           E  fundacion  lo  keda  activo
            E ta splica cu si hende man-  cu no mester tin consecuen-  tin otro mucha, of no tin su-                            den  e  dianan  siguiente  pa
            tene na esey ta bay tin menos  cia cune.”                 pervision.                   A  puntra  Van  der  Werf  cu  cualkier  informacion  cu  co-
            riesgo  di  abuso  di  menor.                                                          toch den caso asina tin mayor  munidad mester riba rednan
            “Ora  nos  ta  papia  di  abuso  Un punto cu e ta nota tambe  Ta importante pa pone aten-  cu no lo haci uso di nan me-  social.  Famia  of  mayor  por
            fisico ta manera ora ta disci-  ta cu mayornan ta tuma e ac-  cion  na  locual  e  mucha  ta  dio, pa motibo cu nan ta haya  manda mensahe, comenta of
            plina yiu, structura, pero tin  cion di suta pasobra asina nan  haci,  ‘pasobra  den  situacion  cu nan manera di disciplina ta  usa diferente manera pa keda
            persona cu ta usa sota ainda.  mes  a  wordo  siña.  E  abuso  actual asina e casonan di abu-  miho. Den caso asina e mu-  informa.


                                                                        Infecta entre 25 pa 40 aña pa motibo di ta

                                                                                       mas mobil den comunidad



                                                                      esun cu tin mas morto regis-  ta  tosamento,  keintura,  difi-  diagnostica cu e virus aki, tin
                                                                      tra te e momentonan aki.     cultad pa hala rosea, dolor di  un  historia  di  biahe  specifi-
                                                                                                   garganta, dolor di cabes, asina  camente for di New York of
                                                                      Di loke ta trata Aruba, Madu-  como  otro  tipo  di  malestar  Miami na Merca.
                                                                      ro a informa cu a test 737 per-  respiratorio.            E  grupo  cu  ta  mas  afecta  ta
                                                                      sona caba pa loke ta trata CO-                            esun  entre  25  pa  40  aña  di
                                                                      VID-19 y esaki ta encera cu  Otro  di  e  sintomanan  cu  e  edad, pa motibo cu e ta wor-
                                                                      a test mas hende muhe com-   persona  aki  ta  presenta  ta  do considera como un grupo
            ORANJESTAD - Durante  Maduro a trece dilanti cu Re-       para cu hende homber, cu un  yama ‘Anosmia’. Esaki ta ni-  mas reproductivo y mas mo-
            un  presentacion  cu  Eu-    publica Dominicana ta e pais  cifra  di  60%  hende  muhe  y  fica  cu  e  persona  ta  perde  bil den comunidad.
            gene  Maduro  di  DVG  a  den region Caribense cu tin  40% hende homber. Di esaki,  smaak of holo, pero e ta con-
            ofrece  awe  atardi  den  un  mas  casonan  activo  actual-  el a menciona cu 7,5% a sali  oci pa un infeccion viral cu ta  Di e casonan confirma, Mad-
            conferencia di prensa, el a  mente, sigui pa Cuba, Marti-  positivo,  ekivalente  pa  55  respiratorio  y  cu  por  sosode  uro  a  bisa  cu  26%  ta  traha-
            splica tocante con e virus  nique, Guadeloupe, Trinidad  persona.                      cu cualkier infeccion viral.  donan di area di cuido, 28%
            a plama den region di Ca-    and Tobago y Aruba.                                       Tambe el a duna di conoce cu  ta traha den area di hospitali-
            ribe y estadisticonan di ca-                              E sintomanan cu e personan-  27%,  aproximadamente  3  di  dad y 46% ta otro tipo di ocu-
            sonan positivo na Aruba.     Santo  Domingo  tambe  ta  an aki a presenta, el a bisa cu  cada 10 persona cu a wordo  pacion.
   1   2   3   4   5   6   7   8   9