Page 19 - KPA
P. 19
A2 LOCAL
Diasabra 9 December 2017
Nos berdadero morto lo ta si bo lubida pa kico nos ta morto
Rishandroh y Eugene
Hendenan grandi ta birando pashentnan nobo di Aids
Nan no tin un causa concreto di e
subida aki. Eventualmente e hende
a bira mas consciente y nan a bay
test. Of den berdad e caso di HIV ta
subiendo den e comunidad di Aruba.
Mester tene cuenta cu Organisacion
Mundial di Salud (WHO) ta remarca
cu cada caso nobo bo tin cu multipli-
ca nan pa 10. Pues no ta wordo des-
carta cu e por ta rond di 7 mil persona
cu ta cana rond cu HIV na Aruba. Na
Corsou ta wordo detecta 3 pa 4 caso
nobo di HIV positivo pa siman.
descubri tin por lo menos 1 miyon
Virus di HIV ta afecta tur categoria di hende cu a fayece di dje caba . Pero
edad na Aruba. Aunke e ta cuminsa awendia cu tur e desaroyo cu tin den
fei 20 aña te cu 60 aña plus, e edad mundo farmaceutico pa cu e remedi
aki por baha ya cu nos muchanan ta of tratamento pa e pashentnan cu
birando activo sexualmente na edad HIV a contribui pa hisa e calidad di
basta tempran. Tambe e virus aki ta bida di e hendenan infecta cu e virus.
presente den e grupo cu ta mas pro- “Aunke no tin cura ainda pa HIV,
ductivo den nos comunidad. pero tin tratamento hopi efectivo.”
E ta sigui afecta mas hende homber Nan por biba un bida saludabel y nan
cu hende muhe, pero ainda DBZ no por yega na edad halto te hasta di be-
tin un motibo claro dicon esaki ta. E hes. E ta remarca cu pa e echo cu tin
ta un tendencia mundial cu alrededor tratamento no kiermen cu bo ta core
di un 75% di casonan HIV positivo e risico di haya e virus aki. E ta keda
ta ser masculino. Tampoco no tin un malesa cu ta mata hende y cu no
mucho dato si e casonan aki ta entre tin un cura ainda pe.
persona cu tin relacion cu un partner
di e mesun sexo of di otro sexo dife- AZV ta cubri tratamento
rente di esun di dje. E tratamento aki por ta caro ora cu e
pashent ta uza nan remedi di un forma
Victimanan fatal inconsistente. Nan ta haci resistencia
Nos a conoce victimanan di e virus contra e remedi y mester bay cu un
aki. Aunke durante e ultimo añanan tratamento mas severo cu combina-
DBZ no a haya niun caso relaciona cion di remedinan. Sinembargo den
directamente cu Aids. Te cu aña 2016 principio AZV ta cubri e tratamento
ta wordo registra un averahe di 4 caso aki pa nan aseguradonan. Antes e ta
di hende cu Aids cu a muri pa aña. E haya cu tabata mas caro, pero awendia
ORANJESTAD – Aunke e cifran- ba. cifra aki ta subi y baha. E cantidad mas cu e desaroyo di remedi e tratamento
an di personanan contagia cu e vi- halto di mortalidad tabata 10 caso na por resulta mas barata.
rus HIV ta menos cu algun añan- Casonan 1999. Si e hende ta haya sa mas tempran
an pasa, ainda e cifranan ta keda Arnelda Els di DBZ a bin cu cifra re- kico ta nan status, si nan tin HIV si of
preocupante pa seccion di malesa ciente pa asina nos por haya un pan- Un factor cu ta hunga un rol pa un no, mas tempran nan por haya trata-
contagioso di departamento di orama di e situacion di Aids riba nos hende muri di Aids ta cu nan ta haya mento y menos daño e virus por haci
Salubridad Publico (DBZ). isla. Na 2016 alrededor di 45 caso mucho laat cu nan tin e virus aki. Ta na nan curpa. Pa tal motibo DBZ a
nobo di HIV positivo a keda regis- ora cu nan tin tur e sintomanan di inicia un campaña di informacion pa
Cada caso nobo di HIV positivo ta tra. Un aña prome (2015) a haya un Aids nan ta bay haci e test, pero ta de- conscientisa tur hende sexualmente
uno mas cu no mester a sosode, mi- subida drastico di casonan positivo. masiado laat. activo, y muy specialmente esun-
rando e campaña di conscientisacion Sra. Els a bisa cu prome cu e aña ey, Tambe ta remarcabel cu hendenan nan cu ta haci sex sin proteccion, pa
y prevencion cu a bin tumando luga nan tabatin un averahe di mas of me- grandi ta birando pashentnan nobo di bay haci e test. Pero nan ta haya cu e
tres mas cu decada pasa contra e vi- nos 23 caso nobo pa aña. Pero na aña Aids . Nan ta haci uzo di pildo mane- hendenan ainda tin miedo di e test pa
rus aki. For di tempo cu oficialmente 2015 di repenti nan a haya un subida ra Viagra y Cialis cu ta mantene nan diferente motibo, entre nan gewoon
a wordo registra e prome casonan di ariba 50 caso. sexualmente activo hopi mas largo cu nan no kier sa. Tambe tin hopi prob-
persona detecta cu e virus aki na Aru- antes. Esaki kiermen cu nan ta core lema ainda cu stigma y discrimina-
e mesun riesgo cu e hendenan jong cion, ya cu e ta un malesa cu ta wordo
di haya un malesa transmiti sexu- relaciona cu cierto tipo di bida of con-
almente, entre otro HIV. Pa nan ta ducta sexual.
conta tambe cu nan mester haci uzo Sinembargo awendia hopi hende ta
di proteccion of condom di un mane- haya e virus aki te hasta den nan cas
ra corecto y consistente. mes. Logicamente hendenan cu tin
risico hopi halto ta hendenan cu no ta
Prevencion y proteccion haci uzo di preservativo of condom.
Dia Mundial Contra Aids a wordo P’esey e uzo di condom ta hopi im-
conmemora dia 1 di december ultimo portante den un caso asina. E ta keda
pa recorda e victimanan di e virus aki. e prome manera di proteccion pa pre-
Pero tambe e hendenan cu ta bibando veni e virus di HIV, pero tambe otro
cu Aids. For di tempo cu Aids a keda malesanan di transmision sexual.