Page 10 - AVP
P. 10
A5
EDITORIAL/cOLOfOn Diaranson 5 Februari 2020
Gobierno ta cuminsa pensa...
Riba un BTW...?
Recientemente Bon Dia Aruba a trece e noticia cu un alternativa viable den caso di e mayoristanan,
gobierno di Aruba, mas exactamente nos ministro anto cu tempo por implementa esey pa henter
encarga cu finanzas, ta pensando di introduci un economia? Esey lo no ta mal noticia, pasobra por
BBO riba importacion. Esaki cu un splicacion su fin lo ta bin un cambio den e resistencia fuerte
tras unda ta argumenta cu den e caso di e empre- contra BTW cu a reina na Aruba pa tanto aña. Nos
sanan mayorista, nan lo haya restitucion di e BBO ta corda ainda e informe di agencia FIAS, liga na
paga na momento di importacion, y ta kita esaki di entre otro World Bank, cu na 2006 a recomenda
e suma di BBO cu e mayorista a cobra ora e bende esaki, banda di otro recomendacion cu tampoco
e mercancia. Nos no a tende tanto comentario nos a mira bira realidad. Mester bisa si cu a bin,
den e demas medionan di prensa local riba esaki, un aña despues na 2007, un impuesto indirecto
mientras e ta parce nos un topico no solamente loke tabata e recomendacion mas general, pero ta-
interesante, sino bastante importante pa loke por bata e BBO en bes di e BTW.
ta su efecto riba economia.
Tambe ta importante pa nota cu na Aruba ta existi
Ademas, si nos pone bon atencion, e idea di resti- cierto apoyo pa introduccion di un BTW. Ahata
tucion aki ta exactamente e mecanismo central di por ehemplo ta pro introduccion di BTW, mien-
e impuesto mundialmente mas aplica, cu ta e Im- tras cu Camara di Comercio, cu den pasado tabata
puesto riba Valor Agrega, na Hulandes BTW, na apoya esaki, na e momento aki asina leu cu nos
Ingles VAT. E metodo di e BTW ta basa riba res- sa, no ta expresa su mes explicitamente na fabor.
titucion di loke un empresa ta paga na e ‘schakel’ Loke si mester tene na cuenta ta cu no ta esaki so
anterior di cual el a haya e producto o servicio. tabata recomenda pa haci den un reforma fiscal.
Pa duna un poco claridad den e practica actual Por ehemplo, lo ta altamente recomendable pa
di BBO: awor cada luna un empresa ta entrega e reforma y simplifica e actual sistema di tarifa pa
lista di e BBO cu el a cobra, o cu el a absorbe pa importacion, cu ta un selva completo di diferente
mantene su prijs abao. Den caso di un BTW e lo porcentahe, cu hasta anomalia completo manera
mester entrega tambe un lista di e cosnan cu el a e famoso 22% riba mueble, cu awor hasta lo bira
cumpra y a paga BTW ariba. Finalmente e ta paga 28%. Y tur esaki pa un medida Antiyano pa duna
e diferencia entre loke el a paga y a ricibi. Di e proteccion na industria na Curaçao como cin-
manera aki un BTW ta elimina e efecto inflacio- cuenta aña pasa, cu milagrosamente a sobrevivi
nario di e impuesto, cu den e caso di un BBO por tur tempestad y tur critica. Kico nos a haci malo
ehemplo ta keda aumenta e prijs di producto den pa laga e castigo aki keda existi? Uniforma e tari-
e siguiente link o schakel. Den nos economia mes fanan, haci bida di e ciudadano y di duanero mas
cu un cantidad limita di schakel nos por observa facil y cobra lo suficiente pa opera un aparato gu-
e efecto di esaki, sigur cu awor e porcentahe ta na bernamental eficiente.
6%.
Di tur manera, nos por observa cu actualmente
Awor, pakico e prome apariencia di algo manera nos a yega na e fase unda lo ta mihor nos tuma
un BTW ta asina remarcable? Pasobra pa hopi aña despedida di e BBO, cu na 3% caba tabata un
caba Aruba, y otro islanan manera Curaçao, a haya problema, pero sigur na e nivel di 6% ta cuminsa
e conseho, di IMF/World Bank, y di Hulanda, genera demasiado inflacion. Pero pa bisa berdad,
pa considera introduci un BTW, hustamente pa nos a perde speransa caba cu lo ta bay tin mas clar-
elimina e efecto inflacionario. Lamentablemente, idad y transparencia den cual direccion e proceso
semper tabatin excusa ‘de sobra’: “Nos ta chikito; aki ta bay. Nos no ta kere cu ta posible pa bin cu
esey ta bon pa pais grandi. Nos no ta cla pa e cos ey un bon reforma fiscal den un ambiente di secrecia
ainda. Mester di 2 aña di preparacion pa e cos ey. y silencio. Nos no por kere cu esey ta e base riba
E ta demasiado complica,” etc. Hasta den e ultimo cual kier logra haya un apoyo solido pa e plannan,
informe di juni 2019 di IMF ta ripiti e recomen- si ta na pida chikito ta trece afor kico ta bay sucede.
dacion di varios aña pa introduci un BTW. Por ta Lamentablemente nos ta depende di e transpar-
cu awor porfin e idea a cuminsa gana tereno den encia cu otronan ta practica, manera CAft, pa nos
pensamento di esnan cu ta dirigi nos finanzas y haya sa sikiera algo di loke lo ta e proximo paso-
nos economia? Pasobra si bo ta mira esaki como nan. Nos merece esaki?