Page 17 - bon-dia-aruba-20200619
P. 17
A17
locAl Diabierna 19 Juni 2020
Town Hall Virtual pa informacion di Comision pa Recuperacion y Futuro
E segundo anochi di e Town Hall trata di trece negoshi nan innovativo
virtual organisa pa Gobierno di na Aruba manera e Social Enterprise
Aruba cu ayudo di Futura Inno- Concept y mara na SDG (Sustainable
vation Lab a tuma lugar diaran- Development Goals).
son, 10 di juni. E tambe ta con-
tribui na e Master Plan pa Aruba Stefan Oosterwal, un entrepre-
su recuperacion y futuro. E Town neur innovativo a sa di Adapta na
Hall virtual a brinda mas infor- e crisis di Covid-19
macion riba e proceso, e resul- Ela conta con e mester a adapta na e
tado preliminar, comentario y in- mercado cu a cambia di 90% turista
formacion den un forma habri y pa diripiente full dependiente di lo-
transparente. cal. Ta importante pa bo por adapta
lihe. Innovacion y digitalisacion ta
Participantenan a haya e oportunidad importante.
pa haci pregunta na e panelistanan 3 tips pa starting entrepreneurs,
cu tabata consisti di miembronan di despues di Covid
e varios Task Forces riba e tema di 1. Siña hopi y usa recursonan cu tin
Modelo di Economia nobo. E anochi online, hopi biaha relativamente
a cuminsa cu un presentacion di Va- barata of hasta gratis.
relie Croes, CIO (Chief Innovation 2. ‘Embrace’ software, tin hopi soft-
Officer) di Gobierno di Aruba, cu a ware disponibel cu ta yudabo
duna un update ariba e trabounan cu haci negoshi (pensa riba Photo-
ta andando den e comision di recu- shop, Logistics, etc.). E software
peracion y innovacion pa Aruba. Economia circular tin di bay mas Algun pregunta di audiencia: ta yudabo maneha bo negoshi na
Despues a sigui cu e panelnan, pre- leu cu esaki, y reconoce cu no sola- Kico ta stroba nos di logra di ta un un manera mas eficiente usando
gunta y polls cu participantenan. mente materia tin pa tin e capacidad Hub y con nos por hacie corecto awo? menos recurso.
di regeneracion pero tambe nos hen- A comparti cu un mihor coordina- 3. Focus riba ‘niches’.
Panel 1: New Economic Model denan. Nos economia tin di permiti cion entre departamento y instanci-
Christie Mettes di Metabollic Foun- nos desaroya nos mes como hende anan concerni ta importante y tambe Tristan Every, lider di task force Digi-
dation y ademas liders di Task Force humano y pa esaki un sistema nobo focus riba e trend nan cu ta creciendo, tal economy a comparto e retonan cu
Circular Economy a duna un splica- ta necesario. teniendo cuenta cu e regulacionnan y a identifica pa yega na un economia
cion amplio riba Economia Circular normanan internacional cu ta cambia digital y tambe solucionnan concreto.
y Doughnut Economy Cybersecurity constantemente. Retonan di digital economy – nos
E importancia di con nos ta anda cu Nos ta wak cu digitalisacion ta biran- ta wak hopi aliniacion cu otro task-
material. E termino circular economy do mas y mas importante y sigur un Bottlenecks cu por tin den ful e forces, esaki ta hacie bunita y crea
ta referi na un forma nobo pa maneha condicion pa por diversifica Aruba su proceso aki di masterplan? momentum unda nos por trece un
e economia material, e forma con nos economia y cybersecurity sigur ta un Un aspecto importante ta pa cambia solucion cu lo atende mayoria di e
ta traha tur loke nos tin mester di awa, elemento sumamente importante pa leynan existente cu actualmente por problemanan cu nos ta wak.
coriente y cuminda, pa computer, desaroyo di tur pais. impedi e proceso. Tambe a menciona Un headline cu lo kier wak den Fu-
buki y “chucherias”. E proceso for Kristel de Nobrega, lider di task force con importante ta pa comparti infor- turo pa Aruba: Aruba ta isla resiliente,
di extraccion di material pa procesa e Cybersecurity splica dicon educacion macion y data principalmente den cu tin un economia diversifica cu ta
material aki pa produccion, pa benta, den e industria/profesion aki ta im- sector publico. consisti di mas di un pilar economico.
uso y na final ta wordo deshaci. E cir- portante. E ta bay man den man cu un Por ultimo ta importante pa no laga Remote Work hub un oportunidad pa
cular economy ta pidi nos pa cambia pais resiliente den e e temponan aki. tur implementacion den man di Go- Aruba:
esaki pa un modelo regenerativo. Tambe mester un plan nacional y un bierno so, tur sector tin un rol den Remote working ta un trend cu lo
Pakico nos tin di cambia nos forma di proceso pa establece e punto di salida esaki y sigur sector priva tin un rol bira e normal nobo y esaki lo contri-
produccion? E respuesta riba esaki ta (baseline measurement). Coding ta primordial. bui na educacion di nos hendenan y
bin dilanti den e doughnut economy. un 21st century skill, e ta bay man nos ta den bon posicion (seguridad),
Pa nos yega na e meta aki nos tin di den man cu cybersecurity. E conoce- Poll 1 - Resultadonan bon connectividad relativamente y
por lo menos provee e necesidadnan mento (skill) aki ta uno importante Kico ta necesario pa inspira mas ne- esaki definitivamente ta un oportuni-
basico di tur ser humano: acceso na pa futuro. No solamente den scolnan goshinan nobo y diferente na Aruba? dad pa Aruba.
cuminda, awa, energia, salud, educa- esaki ta importante, pero tambe por a 66% di participante a indica pa: Me-
cion y mas. Pa nos por yega na esaki traves di ‘on the job training’. nos red tape y baha gasto di haci ne- Final Poll - Resultadonan
no pa awe so, pero pa e futuro gener- goshi. Kico ta e condicion di mas importante
acionnan, esunnan den 2050, pa por Cybersecurity ta caro pero e gasto di pa Aruba tin un economia digital?
provee e necesidadnan aki nos mester no haci esaki ta mas halto y nos mes- Un transicion pa un economia circu- 43% di participante a kies: Curricu-
cambia e forma di produccion. Asina ter inverti lar ta necesario pa Aruba su recupera- lum di educacion tin cu wordo mod-
nos no ta deteriora e mundo y su ca- cion? ernisa pa inclui 21st Century Skills y
pacidad pa provee e materialnan basi- E lider di task force Aruba Hub, Ed- 61% di participante a vota SI Digital Skills
co pa tur esaki, pa nos tin aire pa hala ward Erasmus, cu ta enfoka riba atrae
rosea, awa pa bebe, cuminda pa come. Foreign Direct Investment: a com- Panel 2: Economia y e siguiente Kico ta tres (3) accion cu tin priori-
parti algun accionnan a corto plaso generacion di entrepreneurs dad riba termino corto (0-3 luna) pa
Na Aruba scarsedad no ta nobo, nos pa atrae Foreign Direct Investment Un entrepreneur cu un negoshi in- stimula economia?
sa cu si bo extrae demasiado awa for (FDI): novativo, Joase-Ann van der Biest, a 76% di participante a scohe: Elimina
di un put esaki ta bira salo y ya nos 1. Nos mester desaroya Aruba den comparti un reto y les importante cu red tape
no por use pa agricultura. Nos sa cu un Business Destination (nos por usa a siña den proceso di cuminsa un ne- 38% di participante a scohe: Acceso
politica instabil por resulta den acceso nos puntonan fuerte di Aruba como goshi.. na capital pa inverti den startups y ne-
limita na petroleo cu por limita nos un producto turistico (p.e. seguridad) Un reto grandi ta e red tape. Mester goshinan chikito/mediano (MKB)
acceso na coriente. 2. Red tape – nos mester traha riba e haci e rekisitonan y informacion pa 37% di participante a scohe: Flexibili-
Den un modelo circular bo ta mas re- rapidez pa cuminsa negoshi habri un negoshi y permisonan mas sacion di leynan di mercado laboral
siliente paso bo ta diseña sistemanan 3. Pone Aruba ariba mercado como accesibel. Un conseho na e task force cu un ‘vangnet’ pa proteha e entrada/
cu ta regenerativo, bo ta saca nutrien- un Business Destination di circular economy – conscientisa- necesidadnan basico di e ciudadano
te di awa sushi y reusa bo awa, cos cu cion (awareness); nos mester trece
tambe hopi di nos ta familiar cu ne, E platafroma pa FDI y e incorpora- mas conocemento di kico ta sostenib- Bo ta kere cu Aruba lo por recupera di
bo ta produci coriente di recursonan cion (onboarding) pa inverti lo mes- ilidad. Ta hopi importante si Aruba ta e crisis actual y bira un isla resiliente?
renobabel manera nos biento cu awe ter bay mas facil, pa haci e proceso pa wak den e modelo aki nos mester mas 47% di participante a scohe: Si, cu un
por sigura acceso na nos awa desal- cuminsa e negoshi na Aruba mas facil. conscientisacion pa pueblo, mas con- plan di accion concreto y sosten am-
inisa. scientisacion pa consumidor ora ta plio