Page 17 - bon-dia-aruba-20200619
P. 17

A17
                                                                                                           locAl Diabierna 19 Juni 2020

              Town Hall Virtual pa informacion di Comision pa Recuperacion y Futuro



            E segundo anochi di e Town Hall                                                                             trata di trece negoshi nan innovativo
            virtual  organisa  pa  Gobierno  di                                                                         na Aruba manera e Social Enterprise
            Aruba cu ayudo di Futura Inno-                                                                              Concept y mara na SDG (Sustainable
            vation Lab a tuma lugar diaran-                                                                             Development Goals).
            son,  10  di  juni.  E  tambe  ta  con-
            tribui na e Master Plan pa Aruba                                                                            Stefan  Oosterwal,  un  entrepre-
            su recuperacion y futuro. E Town                                                                            neur innovativo a sa di Adapta na
            Hall  virtual  a  brinda  mas  infor-                                                                       e crisis di Covid-19
            macion  riba  e  proceso,  e  resul-                                                                        Ela conta con e mester a adapta na e
            tado preliminar, comentario y in-                                                                           mercado cu a cambia di 90% turista
            formacion den un forma habri y                                                                              pa diripiente full dependiente di lo-
            transparente.                                                                                               cal.  Ta  importante  pa  bo  por  adapta
                                                                                                                        lihe.  Innovacion  y  digitalisacion  ta
            Participantenan a haya e oportunidad                                                                        importante.
            pa  haci  pregunta  na  e  panelistanan                                                                     3  tips  pa  starting  entrepreneurs,
            cu tabata consisti di miembronan di                                                                         despues di Covid
            e  varios  Task  Forces  riba  e  tema  di                                                                  1.  Siña hopi y usa recursonan cu tin
            Modelo di Economia nobo. E anochi                                                                               online, hopi biaha relativamente
            a cuminsa cu un presentacion di Va-                                                                             barata of hasta gratis.
            relie  Croes,  CIO  (Chief  Innovation                                                                      2.  ‘Embrace’ software, tin hopi soft-
            Officer) di Gobierno di Aruba, cu a                                                                             ware  disponibel  cu  ta  yudabo
            duna un update ariba e trabounan cu                                                                             haci  negoshi  (pensa  riba  Photo-
            ta andando den e comision di recu-                                                                              shop, Logistics, etc.). E software
            peracion y innovacion pa Aruba.     Economia  circular  tin  di  bay  mas  Algun pregunta di audiencia:         ta yudabo maneha bo negoshi na
            Despues a sigui cu e panelnan, pre-  leu cu esaki, y reconoce cu no sola-  Kico  ta  stroba  nos  di  logra  di  ta  un   un manera mas eficiente usando
            gunta y polls cu participantenan.   mente materia tin pa tin e capacidad  Hub y con nos por hacie corecto awo?  menos recurso.
                                                di regeneracion pero tambe nos hen-  A  comparti  cu  un  mihor  coordina-  3.  Focus riba ‘niches’.
            Panel 1: New Economic Model         denan. Nos economia tin di permiti  cion  entre  departamento  y  instanci-
            Christie Mettes di Metabollic Foun-  nos  desaroya  nos  mes  como  hende  anan concerni ta importante y tambe  Tristan Every, lider di task force Digi-
            dation y ademas liders di Task Force  humano y pa esaki un sistema nobo  focus riba e trend nan cu ta creciendo,  tal economy a comparto e retonan cu
            Circular Economy a duna un splica-  ta necesario.                       teniendo cuenta cu e regulacionnan y  a identifica pa yega na un economia
            cion amplio riba Economia Circular                                      normanan internacional cu ta cambia  digital y tambe solucionnan concreto.
            y Doughnut Economy                  Cybersecurity                       constantemente.                     Retonan  di  digital  economy  –  nos
            E importancia di con nos ta anda cu  Nos ta wak cu digitalisacion ta biran-                                 ta  wak  hopi  aliniacion  cu  otro  task-
            material. E termino circular economy  do mas y mas importante y sigur un  Bottlenecks cu por tin den ful e  forces,  esaki  ta  hacie  bunita  y  crea
            ta referi na un forma nobo pa maneha  condicion pa por diversifica Aruba su  proceso aki di masterplan?     momentum  unda  nos  por  trece  un
            e economia material, e forma con nos  economia y cybersecurity sigur ta un  Un aspecto importante ta pa cambia  solucion  cu  lo  atende  mayoria  di  e
            ta traha tur loke nos tin mester di awa,  elemento sumamente importante pa  leynan existente cu actualmente por  problemanan cu nos ta wak.
            coriente  y  cuminda,  pa  computer,  desaroyo di tur pais.             impedi e proceso. Tambe a menciona  Un headline cu lo kier wak den Fu-
            buki  y  “chucherias”.  E  proceso  for  Kristel de Nobrega, lider di task force  con importante ta pa comparti infor-  turo pa Aruba: Aruba ta isla resiliente,
            di extraccion di material pa procesa e  Cybersecurity splica dicon educacion  macion  y  data  principalmente  den  cu tin un economia diversifica cu ta
            material aki pa produccion, pa benta,  den  e  industria/profesion  aki  ta  im-  sector publico.           consisti di mas di un pilar economico.
            uso y na final ta wordo deshaci. E cir-  portante. E ta bay man den man cu un  Por ultimo ta importante pa no laga  Remote Work hub un oportunidad pa
            cular economy ta pidi nos pa cambia  pais resiliente den e e temponan aki.  tur implementacion den man di Go-  Aruba:
            esaki pa un modelo regenerativo.    Tambe mester un plan nacional y un  bierno  so,  tur  sector  tin  un  rol  den  Remote  working  ta  un  trend  cu  lo
            Pakico nos tin di cambia nos forma di  proceso pa establece e punto di salida  esaki  y  sigur  sector  priva  tin  un  rol  bira e normal nobo y esaki lo contri-
            produccion? E respuesta riba esaki ta  (baseline  measurement).  Coding  ta  primordial.                    bui na educacion di nos hendenan y
            bin dilanti den e doughnut economy.  un  21st  century  skill,  e  ta  bay  man                             nos ta den bon posicion (seguridad),
            Pa nos yega na e meta aki nos tin di  den man cu cybersecurity. E conoce-  Poll 1 - Resultadonan            bon  connectividad  relativamente  y
            por lo menos provee e necesidadnan  mento  (skill)  aki  ta  uno  importante  Kico ta necesario pa inspira mas ne-  esaki definitivamente ta un oportuni-
            basico di tur ser humano: acceso na  pa futuro. No solamente den scolnan  goshinan nobo y diferente na Aruba?  dad pa Aruba.
            cuminda, awa, energia, salud, educa-  esaki ta importante, pero tambe por a  66% di participante a indica pa: Me-
            cion y mas. Pa nos por yega na esaki  traves di ‘on the job training’.   nos red tape y baha gasto di haci ne-  Final Poll - Resultadonan
            no pa awe so, pero pa e futuro gener-                                   goshi.                              Kico ta e condicion di mas importante
            acionnan, esunnan den 2050, pa por  Cybersecurity ta caro pero e gasto di                                   pa Aruba tin un economia digital?
            provee e necesidadnan aki nos mester  no haci esaki ta mas halto y nos mes-  Un transicion pa un economia circu-  43% di participante a kies: Curricu-
            cambia e forma di produccion. Asina  ter inverti                        lar ta necesario pa Aruba su recupera-  lum di educacion tin cu wordo mod-
            nos no ta deteriora e mundo y su ca-                                    cion?                               ernisa pa inclui 21st Century Skills y
            pacidad pa provee e materialnan basi-  E lider di task force Aruba Hub, Ed-  61% di participante a vota SI  Digital Skills
            co pa tur esaki, pa nos tin aire pa hala  ward Erasmus, cu ta enfoka riba atrae
            rosea, awa pa bebe, cuminda pa come.  Foreign  Direct  Investment:  a  com-  Panel  2:  Economia  y  e  siguiente  Kico ta tres (3) accion cu tin priori-
                                                parti  algun  accionnan  a  corto  plaso  generacion di entrepreneurs   dad riba termino corto (0-3 luna) pa
            Na Aruba scarsedad no ta nobo, nos  pa  atrae  Foreign  Direct  Investment  Un entrepreneur cu un negoshi in-  stimula economia?
            sa cu si bo extrae demasiado awa for  (FDI):                            novativo, Joase-Ann van der Biest, a  76% di participante a scohe: Elimina
            di un put esaki ta bira salo y ya nos  1.  Nos  mester  desaroya  Aruba  den  comparti un reto y les importante cu  red tape
            no por use pa agricultura. Nos sa cu  un Business Destination (nos por usa  a siña den proceso di cuminsa un ne-  38%  di  participante  a  scohe:  Acceso
            politica instabil por resulta den acceso  nos puntonan fuerte di Aruba como  goshi..                        na capital pa inverti den startups y ne-
            limita na petroleo cu por limita nos  un producto turistico (p.e. seguridad)  Un reto grandi ta e red tape. Mester  goshinan chikito/mediano (MKB)
            acceso na coriente.                 2. Red tape – nos mester traha riba e  haci  e  rekisitonan  y  informacion  pa  37% di participante a scohe: Flexibili-
            Den un modelo circular bo ta mas re-  rapidez pa cuminsa negoshi        habri un negoshi y permisonan mas  sacion  di  leynan  di  mercado  laboral
            siliente paso bo ta diseña sistemanan  3.  Pone  Aruba  ariba  mercado  como  accesibel. Un conseho na e task force  cu un ‘vangnet’ pa proteha e entrada/
            cu ta regenerativo, bo ta saca nutrien-  un Business Destination        di  circular  economy  –  conscientisa-  necesidadnan basico di e ciudadano
            te di awa sushi y reusa bo awa, cos cu                                  cion  (awareness);  nos  mester  trece
            tambe hopi di nos ta familiar cu ne,  E platafroma pa FDI y e incorpora-  mas conocemento di kico ta sostenib-  Bo ta kere cu Aruba lo por recupera di
            bo ta produci coriente di recursonan  cion (onboarding) pa inverti lo mes-  ilidad. Ta hopi importante si Aruba ta  e crisis actual y bira un isla resiliente?
            renobabel manera nos biento cu awe  ter bay mas facil, pa haci e proceso pa  wak den e modelo aki nos mester mas  47% di participante a scohe: Si, cu un
            por  sigura  acceso  na  nos  awa  desal-  cuminsa e negoshi na Aruba mas facil.  conscientisacion pa pueblo, mas con-  plan di accion concreto y sosten am-
            inisa.                                                                  scientisacion  pa  consumidor  ora  ta  plio
   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21   22