Page 17 - AHATA
P. 17
A2 LOCAL
Diasabra 8 November 2025
Atakenan aereo den lama Caribense por causa daño significante na
ecosistema marino
Anteriormente nos a trece cion riba e impacto ambiental
dilanti e hecho cu e atak- di atakenan cu ta tumando
enan aereo di Merca den luga den Lama Caribense, e
Caribe no ta legal segun efectonan general di activi-
ley internacional, sinem- dad militar riba ambientenan
bargo mientras cu esaki ta marino ta inclui daño signifi-
un banda di e impacto di e cante causa pa energia acus-
atakenan aki. Tambe tin e tico of shockwave. Ademas
otro banda cu mester con- di esaki, tin e destruccion di
sidera, cual ta e contami- habitat bao awa y contamina-
nacion di e bida marino cion kimico.
unda e bomnan aki ta cay.
E impactonan aki ta posee un
Conflicto arma ta e acto di menasa grandi na e region cu
guera genera pa dos of mas ecosistema y bida marino cu
grupo gubernamental, gru- ya caba tin tempo sensitivo y
ponan no gubernamental of vulnerable, manera e coral y
estadonan internacional cu poblacion di mamifero ma-
generalmente ta involucra un rino. golpi directo di municion por e ambiente marino. Esaki por fri di esaki a causa di cambio
combinacion di accion mili- fisicamente destrui habitat- ta resto di material explosivo, den e condicion di nan habi-
tar activo—den e caso aki, E detonacion di municion y nan marino critico, incluy- metalnan pisa y te hasta de- tat. Na su turno, esaki por
agresion aereo, operacionnan atakenan aereo cu bom den of endo coral sensitivo y loke rame di azeta of petroleo. Tur causa cambio den nan com-
cu barco naval of forsanan cera di awa ta genera loke ta ta yama ‘seagrass’, cual ta un esaki ta contene kimiconan portamento y facilita tambe
riba tera. Esaki ta loke nos ta yama ‘shockwave’ poderoso punto esencial pa e reproduc- cu por envenena e bida ma- e introduccion di especienan
mirando den region Caribe y un energia acustico intenso cion di cierto especie, ademas rino, por acumula den e ca- invasivo.
ultimo temponan, un con- cu por causa herida severo of di su uso como un sitio safe dena alimenticio y degrada e
flicto arma contra botonan te hasta morto na bida ma- pa por come of cria nan baby. calidad di awa, impactando E lama di Caribe ta cas di un
sospecha di trafico di droga, rino. Esaki ta inclui pisca, E daño fisico aki tambe ta ambos bida marino y posible- cantidad sumamente diverso
pero den e caso aki, di un solo turtuga y mamifero marino, stroba un balans delicado di mente te hasta salud humano di ecosistema marino, cual
banda. Hopi biaha, ecosiste- kendenan ta depende may- e ecosistema marino y por tin si no atende esaki. ya caba ta enfrenta presion-
manan natural tin e termino ormente riba zonido pa co- un efecto cu ta duradero. nan existente for di cambio di
di “tereno” den terminologia municacion y nabegacion. E E estorbo general di ecosiste- clima, contaminacion marino
militar y e ecosistema marino animalnan marino aki ta extra Contaminacion kimico tam- ma causa pa actividad militar, general y sobrepesca. E stress
no ta un excepcion mirando vulnerable na e tipo di im- be ta algo riba cual mester incluyendo trafico marino agrega di atakenan aereo y
cu hopi biaha den conflicto pacto aki, pa motibo cu nan pone atencion. Actividadnan aumenta y e introduccion di otro accion militar ta empeo-
arma, atakenan aereo por tin un sensitividad eleva na e militar ta inclui e potencial materialnan cu usualmente ra e vulnerabilidadnan agrega
tuma luga riba lama tambe, shockwavenan. di botonan cu ta hundi y e no ta den e areanan aki, por aki, posiblemente pushando
cual ta e caso cu nos ta mi- uso di explosivonan, cual por causa stress tambe riba e po- e especienan y habitatnan ya
rando den Caribe. Destruccion di habitat ta otro libera y emiti un gran canti- blacion marino. Matanan caba menasa den un caida ire-
Mientras cu tin tiki investiga- punto di peso, pa motibo cu dad di substancia toxico den marino y bestia tambe por su- versible.
Periodista hopi stima y reconoci, Hubert Tiel, a bay sosega
Ayera merdia prensa a trevista den cual Hubert a na ANA, tur mi badges, prac-
ricibi e tristo noticia cu conta di su trayectoria ex- ticamente tur mi historia di
e reconocido periodis- tenso como fotografo, celeb- 55 aña pa nan archiva esaki pa
ta, fotografo y colega di rando e aña aki 55 aña den e asina tambe nan por mustra
prensa Hubert Tiel a bay mundo di fotografia. hubentud con fotografia ta-
sosega. Apenas algun luna bata y con leu el a yega awe,”
atras Hubert a ser diag- Na bida Hubert tabata recon- el a indica.
nostica cu cancer avansa y oci den comunidad como
ayera el a perde su bataya. fotografo y tabata presenta E tempo aki, Sr. Tiel su men-
na diferente actividad semper sahe pa hobennan cu ta desea
Den luna di september Bon cla pa saca e potretnan perfec- di drenta fotografia tabata
Dia Aruba a publica un en- to. El combina su pasion pa “nos ta saca potret di tur loke
fotografia cu su otro pasion, ta bin y tur loke ta bay. Pero
motorsport, y tabata asisti na mi conseho ta keda semper
tur evento di careda di auto y busca e angulo corecto, luz
motorsport. corecto, y posicion corecto.
Wak e como arte, e mester
E aña aki Hubert a cumpli keda semper un arte y lo keda
55 aña den e mundo di foto- den historia.”
grafia. Dia18 di augustus,
dia di su cumpleaño, su pa- E conocemento, historia y
sion pa fotografia a cuminsa legado sumamente valioso
na momento cu pa su di 11 di cosnan, manera cadushi, Bon Dia Aruba. cu Hubert ta laga atras lo
cumpleaño su mama a regal’e lagadishi, cosnan cu tabata Cu e 55 aña aki den e mundo compaña nos y brinda alien-
un camara chikito. E tempo move y asina poco poco su di fotografia, Hubert a col- to, conseho y inspiracion pa
ey tabata, segun el a conta, e habilidadnan pa saca potret ecta un archivo hopi grandi e generacionnan cu ta bini
camara tabata di rol di 12 y a progresa. “Como fotografo di potret, historia y recuer- despues di nos.
tabata saca potret blanco cu bo sa kico bo ta buscando, donan warda. Algun luna
preto. El a conta cu e idea kico ta e angulo, kico ta bo atras el a haci entrega di tur Bon Dia Aruba ta manda pal-
tabata pa e saca potret di e limite, y bo ta buscando algo su material na Archivo Na- abra di profundo condolencia
muchanan di bario cu a bin cu no ta mescos cu tur hen- cional Aruba, potret, docu- pa famia, amistad y tambe de-
pa canta ‘happy birthday’ p’e, de,” el a expresa un tempo mento y hasta su camaranan. mas coleganan di prensa. Cu
pero el a cuminsa saca potret atras durante un entrevista cu “Mi a hiba tur mi camaranan Hubert descansa na paz.

