Page 6 - DESPA
P. 6
Fundacion Alzheimer Aruba: Reflexion Riba ‘Dia Mundial
Contra Abuso Di Anciano’
Friday, 16 June 2017 13:28
Comparti
Riba ‘Dia Mundial contra Abuso di Anciano’ Fundacion Alzheimer Aruba (F.A.A.), mediante su proyecto
‘STOP ABUSO DI ANCIANO’, e aña aki ta enfoca riba e forma di abuso di anciano cu NO ta wordo mira
como abuso, ta wordo bagatelisa of te hasta ta wordo mira como normal, comun y coriente.
Aki ta trata di Discriminacion pa motibo di edad. Bo tabata sa cu cada seconde 2 persona na mundo ta
cumpli 60 aña di edad? Awor tambe ta conoci cu alrededor di 1 di cada 6 persona riba 60 aña di edad ta
experiencia algun forma di abuso. Esaki ta mas halto di loke a wordo estima previamente y cu ta ser
premira di aumenta segun poblacion ta envehece mundialmente y e tendencia di relativo mas persona
feminino como anciano ta continua. Un estudio haci recien cu sosten di Organisacion Mundial di Salud
(WHO) y publica den ‘Lancet Global Health’, ta conclui cu casi 16% di persona di 60 aña of mas a wordo
someti na un of otro abuso: psicologico (11,6%), financiero (6,8%), negligencia (4,2% ), fisico (2,6%),
sexual (0,9%). Pues tin mas o menos 10% cu a experiencia 2 of mas di e abusonan aki. E investigacion aki
ta basa riba e miho evidencia disponibel di 52 estudionan den 28 pais, den diferente region y incluyendo
12 pais di ingreso abou y medio. E cifranan aki ta indica cu abuso di personanan riba 60 aña ta
conociendo un aumento. Esaki tin consecuencianan tanto financiero como social pa e 141 miyon
personanan di 60+ mundialmente. (Elder abuse prevalence in community settings: a systematic review
and meta-analysis; Volume 5, No. 2, e147–e156, February 2017, Yongjie Yon et al.) . Na 2014 na e
Conseho Economico Social di Nacionnan Uni, gobiernonan den tur parti di mundo a adapta e resolucion
(E/RES/2014/7; United Nations), cu ta reconoce discriminacion pa motibo di edad como "e fuente
comun pa e hustificacion pa y e forsa tras di discriminacion pa motibo di edad." (“the common source of
the justification for and the driving force behind age discrimination.”). E resolucion aki tambe ta enfatisa
un discriminacion den cobertura integral di cuido di salud pa e grupo aki riba tereno di prevencion,
deteccion y diagnostico, maneho y rehabilitacion, tratamento y cuido paliativo. Discriminacion pa motibo
di edad y prehuicio ta un actitud di asumi cu discriminacion, negligencia y tin biaha hasta abuso di un
Anciano, ta un norma social y consecuentemente aceptabel. Esaki ta existi den diferente forma den tur
sociedad, y ta wordo expresa pa individuonan den nan actitud, den nan practica institucional y maneho y
tambe den medionan di comunicacion unda ta devalua y/of exclui e persona di edad avansa.
Algun ehempel cu ta resalta na Aruba ta: falta di acomodacion den establecimentonan publico (lift na
sala di casamento na Stadhuis, acceso na algun tienda, asortimento di articulonan den tienda, ausencia di
baño/wc adecua, acceso na transporte publico), laga un anciano na cas henter dia su so, papia di e
persona den su presencia como si fuera e no ta existi, falta di cuido dental, falta di sosten di anciano cu
necesidad financiero, biba so sin bishita (soledad), acceso na alimentacion saludabel, no tene cuenta cu
gulimento (likido/ cuminda), falta di control regular di uso di remedi, falta di sosten den caso di
depresion, sin guia ora un ser keri fayece, corta awa/coriente pa largo tempo, “fia cos” sin permiso,
tratele y papia cu ne manera mucha chikito, laguele sinti cu e no por algo util mas of no ta compronde tog
of usa palabra dificil den su presencia, plagia su obra of escritura, expone e anciano na musica duro,
molester durante ora di sosiego of di drumi, nu duna e cuido optimal pa motibo di su edad, siña
hobennan respet pa anciano y yuda unda por, sosten comunitario ta minimal den hopi bario, falta di
seguridad na cas, manipula pa un anciano bay un cas di cuido contra su boluntad, saca y publica otret of
video di e anciano den prensa sin su permiso, hustifica e abuso pa motibo di perde pasenshi, etc. Ta existi