Page 2 - bon-dia-aruba-20220629
P. 2

A2   LOCAL
                    Diaranson 29 Juni 2022

            Dr. Raymond Gradus di CAft no ta compronde pakico

                     Aruba no kier tuma accion riba su propio plannan pa baha gasto



                                                                                                                                nifica problema mas grandi
                                                                                                                                despues,  ta su opinion. E
                                                                                                                                gastonan lo  aumenta dras-
                                                                                                                                tico pa motibo di embeheci-
                                                                                                                                mento. Cifranan cu Organo
                                                                                                                                Ehecutivo  di AZV y SVB
                                                                                                                                mes a produci ta ilustra  un
                                                                                                                                aumento di 200 miyon den e
                                                                                                                                siguiente 15 añanan. Ademas
                                                                                                                                Aruba ta luchando cu locual
                                                                                                                                ta yama ‘welvaartsziektes,’
                                                                                                                                esta malesanan di consumo,
                                                                                                                                manera diabetes. “Pues, si no
                                                                                                                                logra haci recorte pa yega na e
                                                                                                                                200 miyon ey, e lo nifica cu e
                                                                                                                                prima cu e ciudadano mester
                                                                                                                                paga pa AZV lo mester subi.
                                                                                                                                No tin otro manera pa cubri
                                                                                                                                esaki.”

                                                                                                                                Pa Gradus, tin un tipo di cera
                                                                                                                                wowo y horea pa locual mes-
                                                                                                                                ter sosode. Y ehempel ta e lis-
                                                                                                                                ta positivo cu a introduci na
                                                                                                                                April 2021 pero cu a hala atras
                                                                                                                                un luna despues. “Na Aruba
                                                                                                                                por ehempel, ainda Botica ta
                                                                                                                                duna paracetamol cu receta.
                                                                                                                                Un paki paracetamol ta costa
                                                                                                                                3 a 4 florin, y riba dje ta bin
                                                                                                                                un suma mas halto pa mo-
                                                                                                                                tibo di e regla di receta. E
                                                                                                                                paracetamol  mester sali di  e
            Aruba tin yen di plan pero  e ta e cifra di 10 porciento ta  BVP, e Beleidsplan Perso-  hecimento na Aruba. Ya caba  pakete, pasobra no solamente
            te ainda  no ta ehecuta  sensitivo pa datonan estadis-    neelskosten Verlaging,  segun  tin indicacion cu falta hende  ta scapa di paga pa e regla di
            nada  y mientrastanto e  tica cu ta cada tanto tempo ta  dr. Gradus. “Nos mester bisa  riba e mercado laboral y  e  receta, pero e prijs di e paki di
            gastonan publico ta  sigui  bin na  remarca.  Por ehem-   ta un hopi bon plan cu a bin  calculacion  recien di Banco  paracetamol tambe lo baha.”
            subi. Esey ta locual Profe-  pel na Aruba tambe a bin un  dilanti na 2018 pero cu lam-  Central di Aruba a mustra cu  Na Hulanda, un paki di  20
            sor dr. Raymond Gradus  cambio grandi na nivel esta-      entablemente a keda na un  desempleo  ta bahando. Esey  tablet di paracetamol ta costa
            no por compronde. Mien-      distica di e Producto interno  plan y no a produci accion. Y  ta bon noticia, pero ta nifica  1 florin (50 cen di euro), y
            tras cu Aruba ta preparan-   Bruto.  Pa tal motibo mes ta  awor ta realmente tempo pa  si cu tin deficit riba e merca-  si saca e remedi aki for di e
            do pa Bonnie, ainda no ta  miho pa dirigi na reduccion  tuma accion.”                  do laboral.” Como tal, duna  lista, e prijs lo baha na Aruba
            conoci kico ta e contesta  di gasto di personal nominal.                               VUT ta nifica cu  hende ta  tambe, Gradus ta enfatisa.
            cu Gobierno a duna na  CAft a haci un test di evalu-      Aruba a bisa den e BVP cu e  sali di mercado laboral, hasta  “Pero Aruba  no  kier tuma
            College Aruba  Financieel  acion y  a  mustra cu Parla-   periodieken, esta  e aumento  di sector publico. Aruba mes-  medida. Y esakinan tur ta bay
            Toezicht, CAft cu a duna  mento  tambe lo mester  kier  automatico cu tur ambtenaar  ter percura awor pa mantene  a costo di e caha publico.” En
            Aruba un par di dia mas,  bon regulacion. Pero no por  ta ricibi, lo keda evalua  y lo  hende riba nan funcion y no  todo caso, Gradus no ta bay
            pa reacciona riba e reco-    keda warda e punto di salida  mira si e ta necesario. “Aruba  subsidia esaki pa medio  di  den e discusion si esnan cu ta
            mendacionnan pa baha  di 10  porciento di Producto  a bisa di  no kier  mas cu tin  medionan publico.”              traha den e sector di cuido ta
            e deficit di  presupuesto  Interno Bruto, esta GDP.       hende sinta na cas y toch ta                              de  acuerdo cu e recortenan
            2022.                                                     haya nan  periodieken, pero  E ora ta lanta e pregunta ta  of no, pero en todo caso, nan
                                         Motibo ta cu den e proposi-  cu ta bin cu un sistema cu ta  con  por baha gasto  publico  mester bin den dos forma cu
            Y aunke Gradus no a duna di  cion di ley  di consenso di  cuadra cu tempo  moderno  anto. Y riba esaki Profesor  ta e contribucion propio y e
            conoce kico ta bay ta e reco-  Reino, RAft cu ta bay reem-  (pago segun productividad).  dr. Gradus a bolbe enfatisa  lista positivo. E contribucion
            mendacion na final, e tabata  plasa e Ley Aruba Financieel  Pero tampoco a ehecuta  e  e problema di pago di over-  propio por ehempel lo yuda
            kier a enfatisa kico ta e trabou  Toezicht ta bisa cu ta apenas  paso aki. Nos por keda  stu-  time, cu Aruba mes ta bisa di  mitiga  e sobre consumo  di
            di e colegio, cu ta pa supervisa  na 2027 Aruba lo mester tin  dia algo te ora cu nos ta pisa  kier pa baha, particularmente  servicio medico cu ta pisa
            cu Aruba ta cumpli cu e nor-  su gasto di personal controla  un ons (red.  dicho Hulandes  pasobra e tabata  menciona  riba fondonan publico. “Es-
            manan presupuestario acorda  na 10 porciento di  GDP y  ‘tot  we een ons  wegen,’ cu  tambe den e BVP. “Pero locu-  akinan ta medidanan cu ta
            cu Hulanda y e ley College  no por warda te e tempo ey.  ta referi na falta di decision),  al nos ta mira ta un liña cu ta  den casi tur pais a keda intro-
            Financieel Toezicht.         “Nos a  haci un calculacion  pero esaki tambe  tabata den  subi skerpi. Nos ta mira cu  duci y Aruba no mester keda
                                         cu ta inclui y exclui e recorte  e BVP di 2018, y mi lo bisa,  hendenan ta traha hopi over-  draai riba dje. Cu kier bin cu
            Gasto di Personal            salarial.  Pero den ambos  ehecuta awor.”                 time, y casi no tin tempo pa  un fondo pa personanan  cu
            Den e protocol firma entre  caso, Aruba no ta cumpli cu                                drumi. Ta realmente tempo  realmente no por paga ta un
            Hulanda y Aruba pa e norma  e norma. Tabata kier a mira  Areglo VUT                    pa pone un maximo. E mes-    cos, pero ta ora pa drenta den
            presupuestario a stipula cu e  pa e aña aki (red. Presupues-  Gobierno un biaha mas a  ter sosode awor.”            accion,” e Presidente di CAft
            gasto di personal di Gobierno  to 2022) haya 10 a 15 miyon  dicidi  pa bin cu e  areglo di                          a bisa Bon Dia Aruba.
            lo baha a base nominal. Esey  florin na gasto di personal cu  VUT, cu ta e ‘Vroegtijding  AZV y recorte di 60 miyon
            ta e  cuadro den  cua nos ta  mester keda reduci. Cu over-  Uitdiensttreding.’ Pero CAft  Te ainda Aruba no a logra e  Den nos siguiente edicion lo
            traha. Den e concepto di RAft  time por fin ta keda controla  ta rechasa cu e areglo di VUT  recorte di 60 miyon florin  tin mas di e combersacion cu
            ta papia cu entrante di 2027 lo  y cu e periodieknan, ya no ta  ta un bon instrumento  pa  riba gasto di AZV. Pero a di  Profesor dr. Raymond Gra-
            tin un norma di 10 porciento.  automatico.”               baha  gasto.  Segun dr. Gra-  tur e retonan cu e recorte aki  dus kende kier enfatisa cu te
            Pero locual ta conta awor cu e                            dus, pa cuminza, e areglo ta  ta trece cune, Profesor dr.  ainda, a pesar di tur palabra-
            reduccion di gasto di personal  BVP                       hopi caro, tanto pa e banda di  Gradus no tin comprension  cion,  gastonan  di Gobierno,
            ta conta. Y mi a bisa durante  Tur e temanan aki por cierto  entrada como gasto. “Y nos  cu e por crea problema. Pa-  unicamente ta sigui subi.
            mi presentacion na April, cu  tabata bon describi  den  e  mester realisa  cu tin  embe-  sobra keda sin corta gasto, lo
   1   2   3   4   5   6   7