Page 2 - bon-dia-aruba-20220629
P. 2
A2 LOCAL
Diaranson 29 Juni 2022
Dr. Raymond Gradus di CAft no ta compronde pakico
Aruba no kier tuma accion riba su propio plannan pa baha gasto
nifica problema mas grandi
despues, ta su opinion. E
gastonan lo aumenta dras-
tico pa motibo di embeheci-
mento. Cifranan cu Organo
Ehecutivo di AZV y SVB
mes a produci ta ilustra un
aumento di 200 miyon den e
siguiente 15 añanan. Ademas
Aruba ta luchando cu locual
ta yama ‘welvaartsziektes,’
esta malesanan di consumo,
manera diabetes. “Pues, si no
logra haci recorte pa yega na e
200 miyon ey, e lo nifica cu e
prima cu e ciudadano mester
paga pa AZV lo mester subi.
No tin otro manera pa cubri
esaki.”
Pa Gradus, tin un tipo di cera
wowo y horea pa locual mes-
ter sosode. Y ehempel ta e lis-
ta positivo cu a introduci na
April 2021 pero cu a hala atras
un luna despues. “Na Aruba
por ehempel, ainda Botica ta
duna paracetamol cu receta.
Un paki paracetamol ta costa
3 a 4 florin, y riba dje ta bin
un suma mas halto pa mo-
tibo di e regla di receta. E
paracetamol mester sali di e
Aruba tin yen di plan pero e ta e cifra di 10 porciento ta BVP, e Beleidsplan Perso- hecimento na Aruba. Ya caba pakete, pasobra no solamente
te ainda no ta ehecuta sensitivo pa datonan estadis- neelskosten Verlaging, segun tin indicacion cu falta hende ta scapa di paga pa e regla di
nada y mientrastanto e tica cu ta cada tanto tempo ta dr. Gradus. “Nos mester bisa riba e mercado laboral y e receta, pero e prijs di e paki di
gastonan publico ta sigui bin na remarca. Por ehem- ta un hopi bon plan cu a bin calculacion recien di Banco paracetamol tambe lo baha.”
subi. Esey ta locual Profe- pel na Aruba tambe a bin un dilanti na 2018 pero cu lam- Central di Aruba a mustra cu Na Hulanda, un paki di 20
sor dr. Raymond Gradus cambio grandi na nivel esta- entablemente a keda na un desempleo ta bahando. Esey tablet di paracetamol ta costa
no por compronde. Mien- distica di e Producto interno plan y no a produci accion. Y ta bon noticia, pero ta nifica 1 florin (50 cen di euro), y
tras cu Aruba ta preparan- Bruto. Pa tal motibo mes ta awor ta realmente tempo pa si cu tin deficit riba e merca- si saca e remedi aki for di e
do pa Bonnie, ainda no ta miho pa dirigi na reduccion tuma accion.” do laboral.” Como tal, duna lista, e prijs lo baha na Aruba
conoci kico ta e contesta di gasto di personal nominal. VUT ta nifica cu hende ta tambe, Gradus ta enfatisa.
cu Gobierno a duna na CAft a haci un test di evalu- Aruba a bisa den e BVP cu e sali di mercado laboral, hasta “Pero Aruba no kier tuma
College Aruba Financieel acion y a mustra cu Parla- periodieken, esta e aumento di sector publico. Aruba mes- medida. Y esakinan tur ta bay
Toezicht, CAft cu a duna mento tambe lo mester kier automatico cu tur ambtenaar ter percura awor pa mantene a costo di e caha publico.” En
Aruba un par di dia mas, bon regulacion. Pero no por ta ricibi, lo keda evalua y lo hende riba nan funcion y no todo caso, Gradus no ta bay
pa reacciona riba e reco- keda warda e punto di salida mira si e ta necesario. “Aruba subsidia esaki pa medio di den e discusion si esnan cu ta
mendacionnan pa baha di 10 porciento di Producto a bisa di no kier mas cu tin medionan publico.” traha den e sector di cuido ta
e deficit di presupuesto Interno Bruto, esta GDP. hende sinta na cas y toch ta de acuerdo cu e recortenan
2022. haya nan periodieken, pero E ora ta lanta e pregunta ta of no, pero en todo caso, nan
Motibo ta cu den e proposi- cu ta bin cu un sistema cu ta con por baha gasto publico mester bin den dos forma cu
Y aunke Gradus no a duna di cion di ley di consenso di cuadra cu tempo moderno anto. Y riba esaki Profesor ta e contribucion propio y e
conoce kico ta bay ta e reco- Reino, RAft cu ta bay reem- (pago segun productividad). dr. Gradus a bolbe enfatisa lista positivo. E contribucion
mendacion na final, e tabata plasa e Ley Aruba Financieel Pero tampoco a ehecuta e e problema di pago di over- propio por ehempel lo yuda
kier a enfatisa kico ta e trabou Toezicht ta bisa cu ta apenas paso aki. Nos por keda stu- time, cu Aruba mes ta bisa di mitiga e sobre consumo di
di e colegio, cu ta pa supervisa na 2027 Aruba lo mester tin dia algo te ora cu nos ta pisa kier pa baha, particularmente servicio medico cu ta pisa
cu Aruba ta cumpli cu e nor- su gasto di personal controla un ons (red. dicho Hulandes pasobra e tabata menciona riba fondonan publico. “Es-
manan presupuestario acorda na 10 porciento di GDP y ‘tot we een ons wegen,’ cu tambe den e BVP. “Pero locu- akinan ta medidanan cu ta
cu Hulanda y e ley College no por warda te e tempo ey. ta referi na falta di decision), al nos ta mira ta un liña cu ta den casi tur pais a keda intro-
Financieel Toezicht. “Nos a haci un calculacion pero esaki tambe tabata den subi skerpi. Nos ta mira cu duci y Aruba no mester keda
cu ta inclui y exclui e recorte e BVP di 2018, y mi lo bisa, hendenan ta traha hopi over- draai riba dje. Cu kier bin cu
Gasto di Personal salarial. Pero den ambos ehecuta awor.” time, y casi no tin tempo pa un fondo pa personanan cu
Den e protocol firma entre caso, Aruba no ta cumpli cu drumi. Ta realmente tempo realmente no por paga ta un
Hulanda y Aruba pa e norma e norma. Tabata kier a mira Areglo VUT pa pone un maximo. E mes- cos, pero ta ora pa drenta den
presupuestario a stipula cu e pa e aña aki (red. Presupues- Gobierno un biaha mas a ter sosode awor.” accion,” e Presidente di CAft
gasto di personal di Gobierno to 2022) haya 10 a 15 miyon dicidi pa bin cu e areglo di a bisa Bon Dia Aruba.
lo baha a base nominal. Esey florin na gasto di personal cu VUT, cu ta e ‘Vroegtijding AZV y recorte di 60 miyon
ta e cuadro den cua nos ta mester keda reduci. Cu over- Uitdiensttreding.’ Pero CAft Te ainda Aruba no a logra e Den nos siguiente edicion lo
traha. Den e concepto di RAft time por fin ta keda controla ta rechasa cu e areglo di VUT recorte di 60 miyon florin tin mas di e combersacion cu
ta papia cu entrante di 2027 lo y cu e periodieknan, ya no ta ta un bon instrumento pa riba gasto di AZV. Pero a di Profesor dr. Raymond Gra-
tin un norma di 10 porciento. automatico.” baha gasto. Segun dr. Gra- tur e retonan cu e recorte aki dus kende kier enfatisa cu te
Pero locual ta conta awor cu e dus, pa cuminza, e areglo ta ta trece cune, Profesor dr. ainda, a pesar di tur palabra-
reduccion di gasto di personal BVP hopi caro, tanto pa e banda di Gradus no tin comprension cion, gastonan di Gobierno,
ta conta. Y mi a bisa durante Tur e temanan aki por cierto entrada como gasto. “Y nos cu e por crea problema. Pa- unicamente ta sigui subi.
mi presentacion na April, cu tabata bon describi den e mester realisa cu tin embe- sobra keda sin corta gasto, lo