Page 4 - BNDIA ARUBA
P. 4
A4 LOCAL
Diabierna 15 Juni 2018
Establecimento di fast food den bario escolar ta demanda maneho of polisa
Ya cu e presencia di e tipo 60 minuut di actividad fisico peso. Tur e extra energianan
di establecimento asina den pa e muchanan pa dia. No cu nos curpa no ta haci uzo
bisindario di scol ta crea un solamente paden di scol sino di dje, nos ta ward’e den nos
ambiente ‘mas obesogenico’ cu pafo di scol ta bon pa e curpa como vet.
tambe. Actualmente nan ta muchanan por haci nan ac-
den proceso di cuminsa eval- tividad fisico. Entre mas nos Un forma pa evita esaki ta
ua e introduccion di un polisa edad ta subi menos activo nos purbando di por haya un tiki
pa atende cu e asunto aki. E ta bay ta. menos di energia of caloria
tipo di plataforma di salud aki pa medio di escogencia di
pa un bida mas saludabel kier Adultonan y obesidad alimentacion mas saludabel.
traha riba esey. Charlene Leslie di IBiSA a E limitacion riba consumo
bisa cu nan ta enfocando pa di vet y sucu ta importante,
E programa di Scol Saluda- promove un bida saludabel, ya cu nan ta productonan cu
bel, tambe tin stuur group cu actividad fisico y parti di ta hopi halto de vet malo. E
ta duna conseho tocante scol- salud emocional. Tambe nan aumento di consumo entre
nan hunto cu e partnernan. ta haya cu e cifra di obesidad otronan di fruta y berdura ta
Esaki ta un manera cu nan cerca e poblacion infantil ta beneficioso pa bo salud. Nan
por yega na e tipo di regula- alarmante na Aruba. E cifra tin tur e vitaminanan, miner-
cion aki. Te ainda tin scolnan aki ta sigui subi na edadnan alnan y anti oxidante cu nos
cu ta bendiendo pastechi. E mas halto. E cifra di e moni- curpa mester pa proteha nos
tipo di programa como esun tor di salud di 2013 tambe a mes contra virus y bacteri-
di Scol Saludabel ta percura mustra cu casi 77% di e adul- anan.
pa e tipo di cantina aki por tonan na Aruba ta obeso of
bira mas saludabel. No nece- nan tin problema di sobre Otro manera ta purba di haci
sariamente mester kita e ben- peso. Nan mester traha riba mas actividad fisico. E dos
ta di pastechi, pero si reduci nan salud pa por baha e ries- puntonan aki por yuda pa
pa ehempel pa un dia so den go aki. Como adulto mester baha di peso. Pero tambe nan
siman. Mientras cu e otro di- duna e muchanan e ehem- ta baha e riesgo di problema
anan ta wordo duna alimen- pel corecto. No ta cuestion di salud durante un tempo-
tonan mas saludabel. Educa- di obliga bo yiu come fruta, rada largo. Pa adulto ta re-
cion ta hunga un rol caminda mientras cu bo como mayor comendabel 30 minuut pa
e mucha sa cu e pastechi no ta ta consumi pa ehempel paste- dia di actividad fisico. Y pa
e opcion saludabel, mientras chi. esunnan cu tin mucho peso
cu tin opcionnan mas saluda- ta recomendabel 60 minuut
bel. Evidencia ta mustra cu si bo pa dia.
Nan ta haya cu ta importante purba baha di peso ya sea 5%
pa reduci e factornan aki y of 10% di bo peso actual, es- Tin patronchi pa determina
ORANJESTAD – Obesi- 10 aña tin sobre peso of obe- bin cu opcionnan mas salu- aki por tin un efecto positivo un persona obeso. E forma
dad ta un problema ainda sidad na Aruba. E obesidad dabel. Entre otro caminda riba riesgonan di problema mas comun ta midi e peso y
latente cerca nos muchan- cerca e mucha ta duna un e hendenan por haci mas di salud. Te hasta e por yuda haltura di un persona. Otro
an. A pesar di tur campa- riesgo mas halto pa obesidad movecion y unda industria di baha e complicacion di prob- manera ta e circunferencia
ña di conscientisacion no na edad adulto y malesanan alimento por tin opcionnan lemanan di salud pa motibo di e cintura. Si esaki ta mas
solamente pa e muchan- cronico. E tipo di malesa nan mas saludabel. E prevencion di obesidad. grandi, e riesgo di problema
an sino pa e mayornan te aki ta wordo diagnostica mas ta e miho forma pa evita obe- di salud pa sobre peso ta
hasta pa e docentenan di tempran cerca e muchanan. sidad cerca e muchanan. E cantidad di energia cu bo bira mas grandi. Pa hende
scol, ainda e casonan di Tambe nan ta haya problema ta consumi por medio di ali- homber e mester ta 102 cm y
obesidad ta alarmante na adicional pa hala rosea, nan Ta importante pa crea dife- mentacion mester ta den un pa hende muhe 88 cm. Tur
Aruba y tambe rond mun- por haya fractura mas lihe. rente plataforma entre e dife- balans cu e cantidad di en- midi cu ta ariba di esaki ta
do. Obesidad ta e causa di Un influencia di pafo cu rente sectornan pa asina den ergia cu bo curpa ta gasta of wordo clasifica como obe-
hopi problema di salud ta hunga un rol cerca di diferente nivel por traha hun- consumi. Na momento cu sidad, locual ta mustra cu e
manera presion halto, muchanan y adultonan por to pa ataca e problema aki. nos ta come of bebe mucho vet ta mas acumula rond di e
problema cardio vascular, subi di peso ta loke ta wordo Nan a trece como bon ehem- caloria compara cu e cantidad organonan y su consecuenci-
stroke, diabetes, pero tam- ofreci riba caya, tambe na scol pel e programa di Scol Salu- cu nos ta uza, nos por subi di anan pa salud.
be problema emocional y of te hasta na trabou mes. dabel cu ta un plataforma di
social. Ta importante pa estableci- diferente partner cu ta yuda e
mento di cuminda cuminsa
Polisa pensa riba e forma con nan scolnan pa señala y educa tan-
to e muchanan, maestronan y
Ebrina Curet di JGZ y Char- por contribui pa mehora e mayornan pa haci escogencia
lene Leslie di IBiSA ta di- salud di nos comunidad. “E mas saludabel.
etista y nutricionista. Du- ta un responsabilidad di nos
rante un conferencia organisa tur pa por yuda otro”, Leslie Nan ta haya cu e mensahe si
pa plataforma di prevencion a bisa. Mester tin opcionnan ta yegando cerca e mayornan
di salud di departamento di mas saludabel den e tipo di cu ta esunnan directamente
salud publico (DVG), nan a establecimentonan aki, ya cu responsabel riba alimenta-
elabora mas riba e problema tin algun di nan cu no tin op- cion di e mucha. Nan ta du-
di obesidad of sobre peso cu cionnan pa esunnan cu kier nando e mayornan e instru-
ta exceso abnormal di vet kies pa un bida mas saludabel. mentonan pa nan haci e bida
acumula. Obesidad ta algo di e muchanan mas saludabel
cu no ta discrimina edad, ya E ubicacion di estableci- mediante bon alimentacion.
cu e ta presente cerca e po- mento manera fast food Tambe nan ta promove activ-
blacion di muchanan y adul- cerca scol tambe ta demanda idad fisico. Tanto JGZ como
tonan tambe. un maneho of polisa. P’esey
nan ta considera relevante e Ibisa ta dispuesto pa duna
E monitor di salud di 2013 participacion sectorial den e mas informacion tocante es-
aki pa medio di charla, tayer,
a mustra cu muchanan di 5 tipo di plataforma di consci- actividad di grupo, etc..
aña un 21% di nan tin sobre entisacion di salud. E profe-
peso. E muchanan di 10 aña sionalnan aki ta considera Ademas di un alimentacion
tin un 41% di obesidad. Casi importante pa bin cu polisa balansa nan ta recomenda
1 di cada 2 mucha na edad di of leynan cu por regula esaki.