Page 16 - bon-dia-aruba-20250128
P. 16

a16   ciencia & tecnologia
                   Diamars 28 Januari 2025
                                  DeepSeek di China ta sacudi mercadonan Mericano


            (AP) - Un boroto causa pa                                                                                           zomer aki riba plataforma di
            e  chatbot  di  inteligencia                                                                                        red  social  Chines  WeChat.
            artificial crea pa e compa-                                                                                         Merca  pronto  despues  a  re-
            nia  di  tecnologia  Chines                                                                                         stringi  e  benta  di  e  chipnan
            DeepSeek  ta  sacudiendo                                                                                            aki na China.
            e  mercadonan  Mericano
            y  ta  alimentando  debate                                                                                          DeepSeek a bisa cu su mod-
            tocante  e  competencia                                                                                             elnan  recien  a  ser  crea  cu
            economico  y  geopolitico                                                                                           chipnan di nivel mas abao di
            entre  Merca  y  China  den                                                                                         Nvidia, cual no ta prohibi na
            e  desaroyo  di  tecnologia                                                                                         China,  mandando  un  men-
            di AI.                                                                                                              sahe  cu  e  partinan  di  nivel
                                                                                                                                mas halto no ta necesario pa
            DeepSeek  su  AI  Assistent  a                                                                                      investigacion di AI necesario.
            bira  e  aplicacion  gratis  #1
            riba  Apple  su  iPhone  Store                                                                                      DeepSeek  a  cuminsa  atrae
            dialuna,  motiva  pa  curio-                                                                                        mas atencion den e industria
            sidad  tocante  e  competencia                                                                                      di  AI  luna  pasa  ora  cu  el  a
            di ChatGPT. Parti di loke ta                                                                                        lansa un model nobo di AI cu
            preocupando  algun  observa-                                                                                        el a promove como na mesun
            dor  di  e  industria  di  tecno-                                                                                   nivel cu modelnan similar for
            logia Mericano ta e idea cu e                                                                                       di  companianan  Mericano
            compania Chines a yega me-                                                                                          manera creador di ChatGPT
            sun  nivel  cu  e  companianan                                                                                      OpenAI,  y  tabata  mas  efec-
            Mericano den posicion dom-                                                                                          tivo  pa  cu  gasto  den  su  uso
            inante di e AI generativo pero   puter necesrio pa podera mas  usando  ningun  innovacion  ey. CEO Liang Wenfeng an-  di chipnan di Nvidia caro pa
            na un fraccion di e costo.   avance di AI.                cu  ta  desconoci  of  secreto,”  teriormente a co-funda un di   train  e  sistema  cu  cantidad-
                                         Sinembargo  tambe  a  surgi  Rasgon a agrega, bisando cu  China su High-Flyer, cual ta   nan halto di data.
            Esaki,  si  ta  berdad,  ta  pone   confusion  tocante  DeepSeek  “Esaki ta cosnan cu tur hende  enfoca riba e mercado cuan-
            den discusion  e  cantidadnan   su  avancenan  tecnologico.  ta experimentando cune.”  titativo di AI. Pa 2022, a logra   E chatbot a bira mas amplia-
            grandi di placa cu algun com-  “E  model  cu  nan  a  construi                         yega  na  obtene  un  cluster   mente  accesibel  ora  cu  el  a
            pania  Mericano  ta  bisa  nan   ta  fantastico  pero  nan  no  DeepSeek  a  ser  funda  den  di  10,000  chip  di  alto  rindi-  aparece riba Apple y Google
            tin aloca pa gasta riba centro-  ta  milager  tampoco,”  anal-  2023 na Hangzhou, China y  mento di Nvidia, cual ta usa   su app store anteriormente e
            nan di data y chipnan di com-  ista  di  Bernstein  Stacy  Ras-  a  lansa  su  prome  modelo  di  pa crea y podera e sistemanan   aña aki.
                                         gon  a  comenta.  “Nan  no  ta  lenguahe  di  AI  grandi  e  aña  di AI segun un publicacion e

            Famianan ta demanda TikTok na Francia a causa di suicidio di hobennan

                                             conecta na contenido dañino segun nan


            (AP)  -  Den  e  momento                                                               entrega un keho contra 5 di e  significante, e riesgo real, se-
            den  cual  su  mundo  a  de-                                                           compañeronan  di  Marie  na  gun Borst, ta den esnan cu ya
            rumba 3 aña atras, Steph-                                                              su scol.                     caba ta enfrentando desafion-
            anie  Mistre  a  haya  su  yiu                                                         E responsabilidad mas grandi  an manera bullying of insta-
            muhe di 15 aña, Marie, sin                                                             Mistre  ta  pone  riba  TikTok,  bilidad familiar.
            bida den su camber unda                                                                bisando cu pone e aplicacion
            el a kita su propio bida.                                                              “den man di hobennan sen-    “Ora  cu  hobennan  ya  caba
                                                                                                   sibel  cu  no  sa  kico  ta  real  y  ta sinti malo di nan mes y ta
            “Mi a bay di luz pa scuridad                                                           kico no ta manera un bom di  pasa  tempo  exponi  na  ima-
            den  fraccion  di  seconde,”                                                           tempo.”                      gennan  distorciona  of  com-
            Mistre  a  comenta,  describi-                                                                                      paracionnan  dañino,”  e  por
            endo  e  dia  den  september                                                           Cientificonan  te  ainda  no  empeora  nan  estado  metal,
            na aña 2021 unda a marca e                                                             a  establece  un  conexion  cla  Borst a bisa.
            comienso di su lucha contra                                                            entre  red  social  y  problem-
            TikTok,  e  aplicacion  cu  e  ta                                                      anan di salud mental ni daño  E  abogado  cu  ta  representa
            nombra responsabel pa pusha                                                            psicologico,  segun  Gregoire  e  7  famianan  demandando
            su yiu den sufrimento.                                                                 Borst, un profesor di psicolo-  TikTok  a  bisa  cu  e  caso  ta
                                                                                                   gia  y  neurociencia  cognitivo  basa riba “evidencia extenso.”
            Ora cu el a busca den telefon                                                          na Paris-Cite University.    E  compania  “no  por  sconde
            di  su  difunto  yiu,  Mistre  a                                                                                    tras di e cortina cu no ta nan
            descubri videonan cu ta pro-                                                           “E ta hopi dificil pa demostra  responsabilidad pa motibo cu
            move metodonan di suicidio,   Awo Mistre y 6 otro famia ta  compania tambe a bisa cu e ta   un relacion di causa y efecto  nan  no  ta  crea  e  contenido’
            tutorial  y  comentarionan  cu   demandando TikTok France,  referi usuarionan cu ta ubsca   den e area aki,’ Borst a bisa,  Boutron-Marmion a bisa.
            ta  encurasha  e  usuarionan   acusando e plataforma di no  videonan  relaciona  cu  suici-  citando un estudio cu a mus-
            logra mas cu un “intento” di   modera  contenido  danino  y  dio na servicionnan di salud   tra solamente 0.4% diferencia  E demanda ta acusa cu  Tik-
            suicidio. El a bisa cu TikTok   expone  muchanan  na  mate-  mental.                   den e hobennan su bienestar  Tok su algoritmo ta diseña pa
            su algoritmo a repetidamente   rial cu ta menasa nan bida. Di  Prome cu mata su mes, Ma-  a causa di uso di rednan so-  gara usuarionan vulnerabel y
            pusha e contenido aki na su                                                            cial.                        pega nan den un ciclo di suf-
            yiu.                         e 7 famia, 2 a experiencia per-  rie  Le  Tiec  a  traha  varios                       rimento y pidi reparacionnan
                                         dida di un yiu.              video  ta  splica  su  decision,   Adicionalmente,  Borst  a  se-  pa e famianan.
                                                                      citando varios dificultad den
            “E ta labamento di cerebro,”   Ora  a  puntra  tocante  e  de-  su bida, y a cita un cantica di   ñala cu ningun estudio actual
            Mistre,  ken  ta  biba  na  Cas-                                                       ta  sugeri  cu  TikTok  ta  mas
            sis  cerca  di  Marseille  a  bisa.   manda,  TikTok  a  bisa  cu  su  SuicideBoys  ken  ta  popular   dañino cu aplicacionnan rival
                                         guianan  ta  prohibi  cualkier  riba TikTok.
            “Nan  a  normalisa  depresion                                                          manera  Snapchat,  X,  Face-
            y  dano  propio,  conviertien-  promocion di suicidio y cu e                           book of Instagram.
                                         ta emplea 40,000 profesional  Su  mama  ta  alega  cu  su  yiu
            do  esaki  den  un  sentimento
            di  pertenece  na  algo  di  un   mundialmente  -  centenares  muhe tabata victima di bully-  Mientras  cu  mayoria  hoben
                                         di  cual  ta  Frances  -  pa  kita  ing y acoso na scol y online.
            manera macabro.”                                                                       ta usa rednan social sin dano
                                         publicacionnan  peligroso.  E  Ademas di e demanda, nan a
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21