Page 14 - bon-dia-aruba-20230719
P. 14
A14
Diaranson 19 Juli 2023
Skirbi pa Robert Arends
No tin balansa entre e podernan
E falta di contra-balansa di pod-
er den tumamento di decision—
sigur den comunidad- y paisnan
chikito—ta habri caminda han-
cho pa corupcion.
Hechonan y señalnan concreto di
corupcion na Aruba ta claramente
visibel den e cantidad di casonan den
Corte relaciona cu politiconan y den
e cantidad di caso caminda Gobierno
y mayoria den Parlamento ta exonera
(= kita) culpa di un Minister cu a ac-
tua contra ley di moda cu e Minister
no por wordo persigui penalmente pa
corupcion.
P’esey ta necesario y urgente pa Go-
bierno , Parlamento , y votado bin
cu e cambionan necesario cu aten- erno cu nan ta apoya.
cion special pa separacion di poder di Kico ta e solucion ?
moda cu no ta concentra tur of mayo- Partidonan politico na Aruba—te ai- Paga e “pensioen di biehes” (= AOV
ria poder den un instancia of den un nda na 2023—no kier duna pueblo , cu ta bin di SVB) for di entradanan
funcionario so, pero ta envolvi y pone e poder (e di dos voto) pa vota/eligi di BBO y stop di cobra “premie” di
control den man di mas cu un instan- di forma directo un Gobierno (= AOV for di trahado/dunado di trabou.
cia of funcionario. un team di Minister ) y asina separa
e poder di Parlamento (eligi cu un Kico ta e resultado:
E origen di mayoria di corupcion, voto) for di e poder di Gobierno (eligi 1. Tur e gastonan pa paga “pensioen
relaciona cu politiconan na Aruba, cu e otro voto). di biehes” AOV ta wordo carga
ta hinca (y mantene door di e parti- pa tur hende (tambe turista) cu
donan politico mes) entre otro den Separacion di poder entre Parlamen- ta gasta placa na Aruba, pasobra
nos ley di eleccion, caminda e par- to y Gobierno ta necesario pa bringa tur ta paga BBO. Awor aki ta un
tidonan politico, te den 2023, no ta corupcion y p’esey pueblo mes (y no grupito (trahado/dunado di tra-
considera e pueblo votado suficiente Parlamento) mester por eligi su Go- bou) so ta carga cu tur e gastonan
apto (pero aparentemente bobo si) bierno mescos cu pueblo ta eligi su pa paga e “pensioen di biehes” cu
pa eligi cu voto su propio Gobierno Parlamento actualmente. den realidad mester ta algo gener-
(= Team di Minister) manera pueblo al (= cu tur hende mester carga)
votado ta eligi cu voto su Parlamento Bishitante mester aporta cu fi- pa e adultonan mayor cu a/ta biba
(= Parlamentarionan individual). nanzas! na Aruba por cobra nan “pensio-
Si Aruba ta un pais, cu pa un of otro en di biehes”. BBO, kiermen mas “pensioen di
Resultado di nos actual sistema ta cu motibo, ta wordo hopi bon bishita pa 2. Salario di tur trahado ta subi pa- biehes”?
e mayoria den Parlamento cu ta apro- “turista”, anto ta tempo pa e turistan- sobra no mester paga prima AOV • Ora laga bishitante nan tambe
ba e Ministernan (cu ta nan mesun an ey tambe cuminsa aporta di forma mas. aporta cu finanzas na pago di
“friends” di partido) por tapa/sconde directo (cu finanzas) na nos adul- 3. Gastonan di dunado di trabou ta “pensioen di biehes” na Aruba,
posibel corupcion ocasiona pa nan tonan mayor cu a construi y pone e baha pasobra no mester paga ni esey kiermen cu e ciudadano nan
“friends”, e Ministernan, den e Gobi- Aruba di awe riba mapa. administra nada ni kita placa di di Aruba mes lo paga menos cu
salario, ni administra loke mester nan ta pagando awor aki.
cobra y manda DIMP pa SVB. • E miedo cu e cantidad di adul-
4. Gastonan di administracion di tonan mayor , den futuro , lo subi
SVB ta baha drasticamente paso- hopi y pisa mucho riba salario
bra SVB no mester administra ni (trahado/dunado di trabou) no
cobra prima di AOV mas. SVB lo lo t’ey mas, pasobra e “pensioen
haya tur luna e placa di Gobierno di biehes “ lo wordo paga for di
pa paga “pensioen di biehes” cu BBO y no for di salario.
ta placa cu Gobierno ta haya tur • Tur instancia, esta Gobierno,
luna for di e entradanan di BBO. Parlamento, Raad van Advies,
SVB por calcula for di adminis- SER, SVB y otro nan tin sufici-
tracion di Censo Aruba, adelanta ente tempo pa studia, comenta y
cu hopi exactitud , cuanto placa duna nan veredicto cu suficiente
SVB mester pa paga “pensioen di tempo adelanta pa cuminsa paga
biehes” tur luna. “pensioen di biehes” for BBO y
stop di cobra prima AOV for di
Informacion general: salario entrante 1 di januari 2024.
• E peso di “pensioen di biehes” lo • Berdad si ta cu tur hende, tambe
no ta riba salario di trahado y gas- e adulto mayor, cu ta gasta placa
tonan di dunado di trabou mas, di na Aruba lo aporta un minimo
moda cu por hisa y adapta “pen- chikito na e “pensioen di biehes”
sioen di biehes” mas facil cu awor cu e mes ta cobra.
aki. Mas “bishitante” ta nifica mas Ken lo por ta contra?