Page 3 - HOH
P. 3
10 SALUD AWEMainta Diahuebs, 17 Juli 2025
SALUD, BEYESA
+ Y Bienestar Personal +
Riesgonan di salud di cambio di clima y calor excesivo
MIENTRAS temperatura global ta sigui subi debi na cambio
di clima, calor excesivo a bira mas cu un inconveniencia—
e ta un menasa serio pa salud publico. Tanto Organisacion
Mundial di Salud (WHO) como e Centronan pa Control y
Prevencion di Malesa (CDC) ta subraya e peliger creciente
di eventonan di calor extremo, cu ta birando mas frecuente,
intenso y prolonga rond mundo.
E curpa bou di stress di calor
E curpa humano ta depende di sodamento y aumento di
fluho di sanger na e cuero pa regula temperatura interno.
Ora calor externo ta abruma e sistemanan natural aki di
friamento—specialmente den humedad halto—e riesgo di
malesanan relaciona cu calor ta aumenta dramaticamente.
Esakinan por varia di kramp di calor y agotamento pa calor
te na un atake di calor (heat stroke) cu por ta fatal.
Personanan di edad avansa, muchanan chikito, hendenan cu
malesa cronico, y trahadonan cu ta traha pafo ta particu-
larmente vulnerabel. Segun CDC, mas cu 700 persona ta Riesgonan di salud secundario
fayece a causa di calor extremo na Merca cada aña, y miles Calor no ta actua su so. E por empeora polucion di aire
mas ta ser hospitalisa. Den paisnan den desaroyo, unda door di aumenta ozono na nivel di suela, cu ta dañino pa e
acceso na enfriamento y cuido medico ta limita, e cifra por pulmonnan. Temperatura subiendo tambe ta afecta sigur-
ta ainda mas halto. idad di cuminda y awa, hibando na riesgonan aumenta di
malesanan transmiti pa cuminda y awa. Salud mental ta
Cambio di clima y desigualdad creciente un otro preocupacion emergente, cu investigacionnan
Cambio di clima ta intensifica disparidadnan di salud. ta conecta exposicion prolonga na calor cu iritabilidad,
Comunidadnan di entrada abou hopi biaha no tin airco, ansiedad, y hasta tasanan mas halto di violencia y suicidio.
espacionan berde, y vivienda sigur—tur cual ta critico
durante olanan di calor. Un estudio di 2021 publica den Adaptando na un mundo mas cayente
Nature Communications a conclui cu barionan historica- Strategianan di salud publico mester adapta pa enfrenta
mente marginalisa na Merca ta significativamente mas e crisis creciente aki. WHO ta recomenda sistemanan di
cayente cu areanan mas rico y predominantemente blanco, advertencia di calor-salud, centronan publico di friamento, y
debi na diseño urbano, falta di matanan, y infrastructura cu planificacion urbano cu ta duna prioridad na capa di boom y
ta retene calor manera beton. superficienan reflectivo. Riba nivel individual, keda hidrata,
evita actividadnan pafo durante e oranan di mas calor, y
Adicionalmente, hendenan cu condicionnan di salud pre- controla bisiñanan vulnerabel por salba bida.
existente manera malesa cardiovascular, diabetes, of prob-
lemanan respiratorio ta enfrenta riesgonan amplifica. Calor A largo plaso, e solucion ta sinta den atende e causa prin-
ta empeora dehidratacion, ta subi presion di sanger, y por cipal: reduci emision di gasnan di broeikas. Sin mitigacion,
causa atakenan di asma of curason. WHO ta estima cu cambio di clima por causa aproximada-
mente 250,000 morto adicional pa aña entre 2030 y 2050.
Segun un raport di 2022 di The Lancet Countdown, exposi-
cion na calor extremo a hiba na un perdida estima di 470 biyon Mientras e planeta ta keinta, preparacion pa calor no ta
ora di trabou potencial na nivel global na 2021, afectando opcional mas—e ta un necesidad pa sobrevivencia y bien-
no solamente salud sino tambe stabilidad economico. estar.

