Page 211 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม
P. 211
143
ทีนี้ “ต้นจิต” กับ “อํากํารของอิริยําบถย่อย” เป็นอํารมณ์ที่เชื่อมต่อกัน เป็นอํารมณ์ที่อําศัยกัน อย่ํางที่บอกแล้วว่ําก่อนที่จะขยับ ก่อนที่จะลุก ก่อนที่จะเดิน ก่อนที่จะยกเท้ํา ก่อนที่จะก้ําวไป... แต่ละขณะ เหน็ จติ สงั่ กอ่ นไหม สงั่ แลว้ อํากํารเคลอื่ นเปน็ อยํา่ งไร ? เพรําะฉะนนั้ กา หนดรตู้ น้ จติ แลว้ กต็ อ้ งสงั เกตอาการ ต่อไป ไม่ใช่จ้องแต่ต้นจิตอย่ํางเดียว ต้องสังเกตอํากํารที่ต่อเนื่องกับต้นจิต แล้วก็สังเกตขณะต่อไป ขณะ ต่อไป ขณะต่อไป... ใหม่ ๆ ถึงจะทันบ้ํางไม่ทันบ้ํางไม่เป็นไร ขอให้พอใจที่จะสังเกต และเมื่อใส่ใจอํากําร ของต้นจิตในลักษณะอย่ํางนี้อย่ํางต่อเนื่องในทุกอิริยําบถแล้ว สิ่งที่ตํามมําก็คือสภาพจิตใจรู้สึกอย่างไร และอาการของอิริยาบถย่อยมีความชัดเจนมากขึ้นไหม นี่คือผลอย่ํางหนึ่ง
ถํามว่ํา สภําพจิตใจเป็นอย่ํางไร เมื่อสังเกตต้นจิตแบบนี้เรื่อย ๆ ถึงแม้จะทันบ้ํางไม่ทันบ้ําง แต่ มีเจตนําที่จะรู้เท่ําทันให้มํากที่สุดเท่ําที่จะเป็นไปได้ สติเรําอยู่กับปัจจุบันมํากขึ้นไหม จิตเรําตั้งมั่นขึ้นไหม จิตใจมั่นคงขึ้นหรือเปล่ํา หนักแน่นมํากขึ้นไหม ? นี่คือผลที่ตํามมํา ต้องสังเกตควบคู่กันไป ไม่ใช่แค่ทัน/ ไม่ทัน กลํายเป็นว่ําพอให้กําหนดต้นจิตกับอิริยําบถย่อยก็กังวลว่ําเดี๋ยวทันบ้ํางไม่ทันบ้ําง ลืมสังเกตว่ํา ผลทตี่ ํามมําทงั้ หมดเปน็ อยํา่ งไร กํารกํา หนดตน้ จติ ไมไ่ ดห้ มํายควํามวํา่ เรําจะตอ้ งทนั ทกุ อํารมณ์ แตพ่ ยํายําม ตํามกําหนดรู้ให้เท่ําทันทุก ๆ ขณะเท่ําที่จะเป็นไปได้ เพรําะกํารกําหนดรู้ต้นจิตเพื่อเพิ่มสติของเรําให้ไวขึ้น หรือแก่กล้ําขึ้นนั่นเอง เมื่อสติแก่กล้ําขึ้นอยู่กับปัจจุบันมํากขึ้น สมําธิเป็นอย่ํางไร จิตตั้งมั่นขึ้นไหม ? อันนี้ อย่ํางหนึ่ง
และอีกอย่ํางหนึ่งก็คือว่ํา กํารกําหนดต้นจิตตรงนี้ ยิ่งเห็นต้นจิตมํากเท่ําไหร่ ลองสังเกตว่ําเห็นอะไร เกิดขึ้นอีก ? เห็นเจตนาของตัวเองเป็นอย่ํางไร เห็นชัดไหมว่ําเจตนําในกํารขยับของเรําแต่ขณะนั้นมีเจตนํา อะไร ขยับเพื่ออะไร เคลื่อนไหวเพื่ออะไร ตรงนี้แหละสําคัญมําก ๆ ผลที่ตํามมํากลํายเป็นว่ําเรําจะรู้ถึงเหตุ ของกํารขยับกํารเคลื่อนไหวกํารกระทําในแต่ละขณะแต่ละขณะ อันนี้จะมีประโยชน์มีอํานิสงส์อย่ํางมําก กํารที่เรํารู้เท่ําทันเจตนําของตนเอง เวลําเรําจะพูดอะไรทําอะไรก็ตําม แต่ละครั้งจะมีสติตรงนี้คอยกรอง แล้วจะรู้ว่ําเรําพูดด้วยเจตนําอะไร เจตนาดีหรือไม่ดีเกิดขึ้นมาจะรู้ชัด พูดออกไปทําออกไปแล้วส่งผลต่อ สภําพจิตใจของเรําเป็นอย่ํางไร
ตรงนี้ปฏิบัติยิ่งนํานเข้ํา สติยิ่งแก่กล้ํา ปัญญําก็เฉียบแหลม ยิ่งเห็นชัดมํากขึ้นว่ํากํารกระทําของ เรําแต่ละครั้งแต่ละอย่ํางประกอบด้วยเจตนําอะไร “ประกอบด้วยเจตนําอะไร” ตรงนี้สําคัญนะ! ประกอบ ด้วยเจตนําที่เป็นกุศลเป็นอกุศล หรือไม่มีเจตนําที่จะเบียดเบียน...แต่ทําไปเพรําะอะไร ? เพรําะขําดกําร พิจํารณํา หรือพิจํารณําแล้วแต่พิจํารณําไม่ทั่วถึงไม่รอบคอบ เรําจะเห็นว่ํามีเจตนําที่จะทําอย่ํางหนึ่งแต่ก็ ไม่พิจํารณําอย่ํางรอบคอบว่ํากํารกระทํานั้นส่ง “ผลกระทบ” ถึงตรงไหนบ้ําง ที่เรียกว่ํารู้เท่ําไม่ถึงกํารณ์ หรือรู้ไม่รอบคอบไม่กว้ําง พิจํารณําไม่ละเอียดนั่นเอง
เพรําะฉะนั้น กํารมีบรรยํากําศที่รองรับกว้ํางแล้วพิจํารณํากําหนดต้นจิตในลักษณะอย่ํางนี้อย่ําง ตอ่ เนอื่ ง เรําจะเหน็ ถงึ เจตนําทเี่ กดิ ขนึ้ จรงิ ๆ แลว้ กํารรกู้ วํา้ งมบี รรยํากําศรองรบั นนั่ หมํายถงึ วํา่ กํารพจิ ํารณํา ในภําพกว้ําง ๆ รู้ผลกระทบในแนวกว้ํางที่จะเกิดขึ้นว่ําเป็นอย่ํางไร ดีหรือไม่ดีอย่ํางไร ตรงนี้เป็นสิ่งสําคัญ
