Page 209 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม
P. 209
การกาหนดต้นจิตอิริยาบถย่อย
ณ สานักวิปัสสนาพัฒนาทางจิต จ.ตรัง วันที่ ๒๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๑
จริง ๆ แล้วเป็นส่ิงสําคัญเลยกํารที่เรํารู้วิธีกํารกําหนดต้นจิต-กําหนดอํากํารของอิริยําบถย่อย กํารกําหนดต้นจิตกับอิริยําบถย่อยนั้นสําคัญอย่ํางไร ? อันนี้เรําควรจะทําควํามเข้ําใจนิดหนึ่งว่ําต้นจิตกับ อ ริ ยิ ํา บ ถ ย อ่ ย ส ํา ค ญั ม ํา ก แ ค ไ่ ห น ก บั ก ํา ร เ จ ร ญิ ก ร ร ม ฐ ํา น ข อ ง เ ร ํา เ ร ํา ม สี ต กิ ํา ห น ด ร อ้ ู ํา ก ํา ร ใ น อ ริ ยิ า บ ถ ห ล กั — น ง่ ั กรรมฐาน เดินจงกรม แล้วก็ส่ีอิริยาบถ: ยืน-เดิน-น่ัง-นอน เรํารู้สึกว่ํากํารน่ังกรรมฐํานเป็นสิ่งสําคัญอย่ําง ย่ิงในกํารฝึกสติเรําให้อยู่กับปัจจุบัน และเพื่อควํามต่อเนื่อง(ของสติ) ต้นจิตกับอิริยาบถย่อยเป็นส่ิงสําคัญ มําก ๆ เพรําะเป็นสติท่ีจะเช่ือมโยงระหว่ํางกํารนั่งกรรมฐํานกับอิริยําบถทั่วไป
ตอนท่ีเรําจะลุกจํากกํารนั่งกรรมฐําน ตั้งแต่เรําขยับเคลื่อนไหวที่จะลุก นั่นเป็นอิริยําบถย่อยท่ีเกิด ขึ้นแล้ว ในขณะท่ีเรํากําหนดอิริยําบถหลักนั้น อํากํารในอิริยําบถหลักเป็นอย่ํางไร สติเป็นอย่ํางไร เมื่อเรํา ลุกขึ้นมําแล้วไม่มีเจตนําที่จะใส่ใจหรือเข้ําไปกําหนดรู้อํากํารของอิริยําบถย่อย ควํามต่อเนื่องของสติเรําก็ ขําดลงหรือหลุดไป เพรําะฉะนั้น กํารกําหนดรู้ต้นจิตกับอิริยําบถย่อยจึงเป็นสิ่งสําคัญเพื่อควํามเชื่อมต่อ กนั (ของสต)ิ ในอริ ยิ ําบถหลกั จะเปน็ กํารนงั่ หรอื กํารเดนิ จงกรมกต็ ําม เรํามสี ตกิ ํา หนดอํากํารอะไร เกดิ ดบั ใน ลักษณะอย่ํางไรอยู่พอเร่ิมขยับก่อนที่จะลุกสติเรํารู้สึกก่อนขยับเป็นกํารกําหนดรู้ต้นจิตแตก่ารกาหนดรู้ ต้นจิตต้องมี “เจตนา” เจตนําที่จะรู้ว่ําก่อนท่ีจะขยับ จิตมันสั่งก่อนไหม รู้สึกก่อนไหม
ทีนี้ กํารกําหนดรู้ต้นจิต ในอิริยําบถย่อยมีอํากํารต่ําง ๆ มํากมําย บํางทีเรําขยับ เรําเคล่ือนไหว เรําเดิน หันซ้ํายหันขวํา... ยกตัวอย่ํางเวลํากวําดใบไม้ เวลําเรํากวําดใบไม้เอําสติไปไว้ท่ีไหน ? บํางทีสติอยู่ ที่มือ บํางทีสติก็อยู่ที่ปลํายไม้กวําด น่ันคือสังเกตอํากํารของอิริยําบถย่อย เวลํากวําดแต่ละขณะ สังเกต อํากํารสะบัดมือของเรําเวลําสะบัดมือแต่ละครั้ง แต่ละครั้ง... หรือสังเกตที่ปลํายไม้กวําด สะบัดไม้กวําด แต่ละขณะ แต่ละขณะ... ตรงนั้นเขําเรียกสังเกตอํากํารของอิริยําบถย่อย แล้วเรําจะสังเกตอย่ํางไร ? ก็ สังเกตอํากํารสะบัดแต่ละขณะนั่นแหละ สะบัดแล้วดับอย่ํางนี้ ขยับแล้วหํายอยํา่ งนี้ ดับอย่ํางนี้ นี่คือกําร สังเกตอํากํารของอิริยําบถย่อย
141
