Page 213 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม

145
อํากํารของอริ ยิ ําบถยอ่ ยอยเู่ นอื ง ๆ กเ็ พอื่ ควํามตอ่ เนอื่ งของสติ สมําธิ และปญั ญําของเรํา กํารกํา หนดอํากําร ของอิริยําบถย่อย อย่ํางที่บอกแล้วว่ํา เมื่อมีบรรยํากําศรองรับ ก็ต้องสังเกตอํากํารกํารเกิดดับของอํารมณ์ ทเี่ กดิ ขนึ้ /ของอํากํารเคลอื่ นไหวตํา่ ง ๆ เพรําะฉะนนั้ ใหเ้ พมิ่ กํารสงั เกตอํากํารเกดิ ดบั ของอํากํารตํา่ ง ๆ ทเี่ กดิ ขึ้นแต่ละขณะ แต่ละขณะไป นี่คือมีเจตนําที่จะรู้ถึงกํารเกิดดับของอํารมณ์นั้น ๆ
อีกอย่ํางหนึ่งที่เรําควรสังเกตก็คือว่ํา พอมีบรรยํากําศรองรับแล้วทําอะไรก็ตําม อํารมณ์เหล่ํานั้น จะปรํากฏขนึ้ มําอยใู่ นทวี่ ํา่ ง ๆ อยไู่ กลจํากตวั เรํา ถํา้ พจิ ํารณําเปน็ สภําวธรรม เมอื่ เหน็ บรรยํากําศรองรบั อํารมณ์ ตํา่ ง ๆ อํารมณเ์ หลํา่ นนั้ เขํา้ มําปรงุ แตง่ จติ ไดห้ รอื เปลํา่ ทํา ใหจ้ ติ ขนุ่ มวั เศรํา้ หมองไดไ้ หม ? เพรําะฉะนนั้ จงึ บอก วํา่ ใหม้ บี รรยํากําศรองรบั ใหอ้ ํารมณต์ ํา่ ง ๆ เกดิ ขนึ้ อยใู่ นบรรยํากําศ นงั่ อยใู่ นบรรยํากําศของควํามวํา่ งควําม เบําควํามสงบ เดินอยู่ในบรรยํากําศของควํามว่ํางควํามเบําควํามสงบ ทําอะไรก็ให้มีบรรยํากําศรองรับ ถ้ํา ทํา ไดแ้ บบนสี้ ตเิ รําจะอยกู่ บั อํารมณก์ รรมฐํานตลอดเวลํา และเมอื่ มเี จตนําทจี่ ะกํา หนดรอู้ ํากํารพระไตรลกั ษณ์ อํากํารเกิดดับจะปรํากฏขึ้นมําให้เห็นได้ง่ําย นี่แหละควํามสําคัญของกํารกําหนดรู้อิริยําบถย่อย
จริง ๆ แล้วในแต่ละขณะในแต่ละขั้นตอนกํารกําหนดอิริยําบถย่อยยังสําคัญอยู่เสมอ เพื่อเป็นกําร ปรับอินทรีย์ของเรํา แล้วยิ่งปฏิบัติมํากขึ้น ๆ อิริยําบถย่อยยิ่งเป็นตัวสําคัญ บํางครั้งนั่งอย่ํางเดียวไม่พอ เพรําะสมําธเิ ยอะไป สตไิ มพ่ อ สภําวธรรมทลี่ ะเอยี ดกไ็ มป่ รํากฏใหเ้ หน็ รแู้ ตว่ ํา่ วํา่ ง ๆ ไมม่ อี ะไรเลย นงั่ แลว้ ก็ ว่ํางเงียบ ว่ํางเงียบ ว่ํางเงียบ... ส่วนใหญ่ก็ว่ําง ๆ เงียบ ๆ เรื่อย ๆ ตรงที่ “เรื่อย ๆ” เพรําะอะไร ? ที่เรื่อย ๆ เพรําะสติอ่อน มีสมําธิแต่สติอ่อนไปก็กลํายเป็นเรื่อย ๆ เรื่อย ๆ เพรําะฉะนั้น ต้องเพิ่มกําลังให้กับสติของ เรําด้วยกํารกําหนดต้นจิตอิริยําบถย่อยให้เพิ่มมํากขึ้น นี่อย่ํางหนึ่ง
ทนี อี้ ยํา่ งทบี่ อกแลว้ วํา่ ถํา้ มบี รรยํากําศรองรบั เวลําอํารมณเ์ ขํา้ มํากระทบเขํารบกวนจติ ใจเรําหรอื เปลํา่ เขํา้ ถงึ จติ ใจ มําปรงุ แตง่ จติ เรําไดไ้ หม อนั นคี้ อื กํารสงั เกต สงั เกตอยํา่ งนเี้ พอื่ อะไร ? จรงิ ๆ แลว้ กํารสงั เกตใน ลกั ษณะอยํา่ งนี้ ถํา้ เรําเหน็ วํา่ กํารมบี รรยํากําศรองรบั แบบนดี้ ตี อ่ ชวี ติ เรําอยํา่ งไร และถํา้ เรําเหน็ ถงึ คณุ คํา่ ตรงนี้ ควํามเพียรจะเกิดขึ้นเองโดยอัตโนมัติ ทําอะไรแล้วรู้สึกดีก็จะขยันที่จะทํา-ที่จะใช้-ที่จะสังเกต สติเรายิ่งใช้ ยิ่งแกร่ง ปัญญายิ่งใช้ก็ยิ่งคม มีสติอยู่กับปัจจุบันมําก ๆ สมําธิก็ดีขึ้น เพรําะฉะนั้น ต้องพอใจพอใจที่จะทํา
ทีนี้ ถ้ําเกิดว่ําพอกําหนดไปแล้ว บํางครั้งบรรยํากําศหํายไป จิตที่เคยว่ํางเคยกว้ํางหํายไป เหลือแต่ อํากํารทปี่ รํากฏอยเู่ ฉพําะหนํา้ แตพ่ อสงั เกตจรงิ ๆ อํากํารทปี่ รํากฏอยเู่ ฉพําะหนํา้ เขํากเ็ กดิ อยใู่ นทวี่ ํา่ ง ๆ เกดิ อยู่ในควํามสงบ แต่ไม่ได้ดูกว้ํางแค่นั้นเอง นั่นก็คือยังเกิดอยู่ในบรรยํากําศ ไม่ว่ําบรรยํากําศเฉพําะหน้ําจะ เป็นบรรยํากําศของควํามสงบหรือควํามสว่ํางหรือควํามใสก็ตําม นั่นก็คือยังมีบรรยํากําศรองรับ ถ้ําอยํากรู้ ว่ําบรรยํากําศที่รองรับนั้นกว้ํางแค่ไหนก็แค่สังเกตดูว่ําบรรยํากําศที่กว้ํางที่ใสที่สงบข้ํางหน้ํามีขอบเขตไหม พอสังเกตแบบนี้ จิตเขําก็จะสํารวจดูว่ํากว้ํางแค่ไหน มีขอบเขตหรือไม่มีขอบเขต พอไม่มีขอบเขต เขํากว้ําง หรือแคบ ? อันนี้จะเป็นคําตอบให้กับตัวเอง
นี่คือวิธีการสังเกตดูสภาพจิตของเรา ให้สังเกตเป็นระยะ ๆ ไม่ใช่ว่ําดูทีเดียวแล้วทิ้งไปสักสองสําม ชั่วโมง แล้วค่อยมําดูอีกครั้งหนึ่ง อ้าว! บรรยากาศหายไปแล้ว ต้องหมั่นคอยสังเกตใส่ใจอยู่ในเนือง ๆ นั่น