Page 15 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การกำหนดต้นจิตอิริยาบถย่อย
P. 15
133
พอวางสติหรือมีเจตนาที่จะรู้อยู่ที่มือ หรืออยู่ที่ปลายไม้กวาด หรือจะอยู่ที่ไหล่ที่มีอาการขยับ หรือจะอยู่ ตาแหน่งไหนของรูปที่มีอาการขยับเคลื่อนไหว ให้รู้ชัดแบบนั้น ตรงนี้การกาหนดอาการเกิดดับในอิริยาบถ ย่อยก็จะชัด สติก็จะอยู่กับอารมณ์ปัจจุบันไปเรื่อย ๆ นี่คือการกาหนดอิริยาบถย่อย
นอกจากการที่เรามีเจตนาที่ให้มีบรรยากาศรองรับ ในอิริยาบถย่อยอีกอย่างหนึ่ง สังเกตดูว่าขณะที่ เราเคลื่อนไหวหรือทาอะไรอยู่ในความว่าง การกระทาอันนั้นเป็นอย่างไร... การกระทานั้นมีน้าหนักมีความ หนัก มีความเบา มีความคมชัด หรือโปร่ง ๆ ใส ๆ ว่าง ๆ ไป ? อันนี้คือต้องมีเจตนาที่จะสังเกตผลที่ตาม มาว่าเมื่อมีความว่างรองรับหรือมีความสงบรองรับ อาการเคลื่อนไหวนั้นเป็นอย่างไร ยกตัวอย่าง เวลาเรา กวาด... เรากไ็ มไ่ ดก้ วาดจรงิ ๆ เรานงั่ อยนู่ !ี่ พอยกตวั อยา่ งเมอื่ ไหรก่ ็ เอ! ตอ้ งยอ้ นไปเมอื่ ตอนกลางวนั กวาด ไหม เมื่อตอนเย็นเราแค่เดินผ่าน ไม่ได้กวาด จะกวาดยังไงนะ!?
เอาเป็นว่าตอนนั่งนี่นะ ลองดูนะ เอาจิตที่ว่าง ๆ เบา ๆ ไปที่มือ บริเวณมือรู้สึกเป็นไง... หนัก เบา ? เบา เวลาเรายกของ เรายกมือขึ้นมา ความเบาห่อหุ้มมือ อาการของมือรู้สึก ? เบา ๆ เวลาเราเคลื่อน ? เบา ๆ มีรูปร่างของมือไหม ? ไม่มี แต่รู้สึกถึงอาการ เห็นไหม เขาเคลื่อนอยู่ในที่ว่าง ๆ เบา ๆ แต่ชัดเจน ว่าเขาเคลื่อนแบบนี้ ๆ เพราะฉะนั้น เวลายกของหนักก็เอาจิตที่ว่างเบาไปคลุมของที่หนักแล้วยก แค่นิ่ง นิดหนึ่งแล้วเอาความว่างความเบาไปคลุมแล้วยก น้าหนักเขาจะเบาขึ้นเยอะเลย อันนี้ต้องลองดูนะ ถ้าเรา ไม่มีของหนักให้ยกก็ยกตัวเองก็ได้ ใครรู้สึกตัวหนัก ๆ เอาความเบาคลุมตัวแล้วก็ยกตัวขึ้น ลองดูว่ารู้สึก ยังไง ?
ทีนี้เวลาเรากวาด แทนที่จะใช้ความเบาอย่างเดียวหรือความว่างอย่างเดียว ใช้จิตที่มีความสุขไปห่อ หุ้มอาการที่เราจะกาหนดรู้ได้เลย ลองดู เคลื่อนไหวไปมีความสุขห่อหุ้มหรือมีความนุ่มนวลห่อหุ้ม อาการ เคลื่อนไหวรู้สึกสบายไหม ? ถ้าเราเคลื่อนไหวแล้วรู้สึกสบายความขี้เกียจจะน้อยลง ถ้าเคลื่อนไหวแล้ว รู้สึกไม่สบายเราก็ไม่อยากจะทาแล้ว จริง ๆ แล้วการทาแบบนี้เราใช้กับชีวิตประจาวันเราที่บ้านได้ เดินออก กา ลงั กายหรอื ทา อะไรในอริ ยิ าบถยอ่ ยทงั้ หมด ถามวา่ การเดนิ ออกกา ลงั กายเปน็ อริ ยิ าบถยอ่ ยไหม ? ถา้ เรา กาหนดอาการเดนิเปน็หลกักเ็ปน็อริิยาบถหลักได้เพยีงแตว่า่จงัหวะในการเดินมนัเรว็ขนึ้ใหม้เีจตนาเอาจติ ที่ว่างจิตที่สงบที่เบาเข้าไปคลุม แล้วสังเกตว่าอาการเดินเกิดดับในลักษณะอย่างไร
ทีนี้ลองดู พอเรามีความว่างคลุมปุ๊บ เวลากระพริบตาเขามีอาการดับแบบแว็บมืดไป พอเกิดใหม่ รู้สึกสว่างขึ้นมา ถ้าเราสังเกต “ก่อน” ที่จะกระพริบ เขาเรียก “ต้นจิต” ก่อนที่จะกระพริบตาจิตสั่งก่อนไหม รู้สึกก่อนไหมว่าอยากกระพริบ ? รู้สึกนิดหนึ่งเหมือนต้องกระพริบ ไม่กระพริบไม่ได้ ทาไมถึงไม่ได้ ? อัน นี้แหละที่ต้องสังเกต ทีนี้ลองดู เวลาหันหน้า สังเกตอาการเคลื่อนไหว รู้สึกเขาเป็นยังไง... เป็นเส้นหรือเป็น ขณะ ๆ ? นี่คืออาการเกิดดับของการเคลื่อนไหวในอิริยาบถย่อย ตอนนี้เราหันช้า ๆ เพื่อที่จะสังเกตอาการ เกิดดับ ต่อไปพอหันเร็วขึ้น ลองดูว่า เขามีอาการตรงไหนชัดที่สุด ฟื่บ...จุดจบดับปึ๊บตรงนี้จิตดับด้วย ไหม ? ดบั ปบ๊ึ ตอ่ จากนนั้ รสู้ กึ มนั เบาขนึ้ โลง่ ขนึ้ หรอื วา่ จติ เรานงิ่ ขนึ้ สงบมากขนึ้ ? นคี่ อื สงั เกตอาการในอริ ยิ าบถ ย่อย
