Page 186 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การพิจารณาสภาวธรรม
P. 186
494
เป็นทุกขเวทนาขึ้นมานี่นะ ให้กาหนดรู้ถึงอาการเกิดดับของเวทนานั้นทันที ไม่ใช่ดูห่าง ๆ นะ เวลามีเวทนา ทางจิตขึ้นมา ให้มีสติเข้าไปให้ถึงอาการนะ เข้าไปกาหนดรู้ให้ชัดแล้วดับอย่างไร เข้าไปกาหนดรู้แล้วเขาดับ อย่างไร กาหนดรู้ถึงการเกิดการดับของเวทนาอันนั้นทันที หรือถ้าสามารถดับได้นะ ดับได้ก็ดับเลย...ดับ อย่างไร
การดับทุกขเวทนาทางจิตมี ๒ อย่าง หนึ่ง คือสามารถ...ถ้าเวทนานั้นยังไม่มีกาลังมาก สามารถเอา จิตเข้าไปกาหนดรู้ หรือชนแล้วทาให้เวทนานั้นสลายไป หรือแตกดับไปได้ทันที ตามกาลังของสติของสมาธิ สามารถทาได้เลย อันนี้อย่างหนึ่ง อีกอย่างหนึ่งก็คือ เมื่อเวทนานั้นมีกาลัง หรือกว้างคลุมรูป อยู่ข้างในรูป อยู่ในตัว มีอาการแน่นเป็นก้อนขึ้นมา ก็ให้ขยายจิตให้กว้างออก จิตที่แน่นที่อึดอัดนั้น ทาให้กว้างออกไป ให้ขยายให้กว้างออกไป ขยายออกไป ๆ ขยายไปเรื่อย ๆ จนความแน่นที่บริเวณหน้าอก หรือหทยวัตถุนั้น หายไปว่างไป จนกว่าความทุกข์นั้นจะหมดไป เกลี้ยงไป ดับความทุกข์ให้เร็ว
เมื่อดับความทุกข์หมดแล้ว ก็ให้นิ่ง...เพิ่มกาลัง พลังสติสมาธิให้มากขึ้นให้กับตนเอง เพื่อพิจารณา อาการทปี่ รากฏตอ่ ไป วา่ มกี ารเกดิ ดบั อยา่ งไร อนั นคี้ อื ถา้ เปน็ เวทนาในลกั ษณะอยา่ งนี้ ใหก้ าหนดรทู้ นั ที แต่ อย่างหนึ่ง เวทนาทางจิต ที่ไม่ได้อาศัยอารมณ์ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ อยู่ ๆ เกิดความรู้สึกไม่สบายใจ ขึ้นมา รู้สึกเบื่อ รู้สึกห่อเหี่ยว รู้สึกแห้งแล้งขึ้นมา เหมือนกับไม่เกี่ยวอารมณ์ภายนอกเลย อยู่ ๆ ก็ปรากฏ เกิดขึ้นมานะ
อยู่ ๆ ก็ปรากฏเกิดขึ้นมา นั่นคือธรรมที่เกิดกับใจ เป็นเวทนาที่ปรากฏเกิดขึ้นมา ถ้าเป็นแบบนั้น ให้ สังเกตดูว่า เวทนาแบบนั้นที่เกิดขึ้นน่ะ เกิดอยู่ที่ไหน เกิดอยู่ในตัว หรือเกิดอยู่ในที่ว่าง ๆ เกิดอยู่ในความ สงบ อันนี้อย่างหนึ่งที่พึงพิจารณา เมื่อเห็นว่าเวทนานั้นปรากฏอยู่ในที่ว่าง ๆ เดี๋ยวเกิดอยู่ในความสงบ เป็นกลุ่ม เป็นจุด เป็นดวงขึ้นมา หรือเป็นหมอก เป็นควันขึ้นมา ถ้าเป็นแบบนั้น สาหรับผู้ปฏิบัติแล้ว ให้มี สติเข้าไปกาหนดรู้ ถึงการเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไปของเวทนานั้น
ใช้หลักการเดียวกันทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นเวทนาทางกาย หรือเวทนาทางจิตก็ตาม คือหลักการการ กาหนดรู้ถึงกฎไตรลักษณ์ การกาหนดรู้ถึงการเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป เป็นหลัก อันนี้คือการกาหนดรู้เวทนา ถ้าตามกาหนดรู้อาการเปลี่ยนแปลง ตามกาหนดรู้อนิจจลักษณะ ทุกขลักษณะ อนัตตลักษณะ ของเวทนา ที่ปรากฏเกิดขึ้นมา รู้ถึงการเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไปของเวทนา นั่นคือการยกจิตข้ึนสู่วิปัสสนา ที่เรียกว่า เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน มีสติตามกาหนดรู้อาการของเวทนา ที่กาลังปรากฏเกิดขึ้นมานั้น มีความเปลี่ยน ไปอย่างไร เกิดดับอย่างไร
การที่กาหนดรู้ถึงความแตกต่างตรงนี้ เป็นสิ่งสาคัญอย่างยิ่ง สาคัญอย่างไร เพราะโดยปกติสภาว ธรรมที่ปรากฏขึ้นมา ก็มีอารมณ์ ๆ หลัก ๔ อย่างนี่แหละ ที่จะวนเวียนสลับกันมา แต่ ๔ อย่างที่สลับกัน มาในแต่ละรอบ แต่ละขณะนั้น จะมีความแตกต่างกันไป เมื่อสติ สมาธิมีกาลังมากขึ้น ลักษณะอาการเกิด ดับของลมหายใจก็จะเปลี่ยนไป ลักษณะอาการเกิดดับของเวทนาก็เปลี่ยนไป ลักษณะอาการเกิดดับของ อารมณ์ต่าง ๆ ทางกาย หรือเวทนานี่นะจะเปลี่ยนไป เพราะฉะนั้น การที่สนใจถึงความเปลี่ยนแปลง ความ
