Page 30 - end

Özgür İrade

Burnuna dokunur musun?
..
Burnuna dokunur musun dedim ve burnuna dokundun. İradi olarak mı dokundun? Dokunmaya da bilirdin. Dokunmayı neden seçtin?
Dokunmayı tercih ettiğin için. Peki ben söylemeseydim burnuna dokunur muydun? Muhtemelen o anda dokunmazdın. imdi varsayalım
ba ka birine daha dedim fakat dokunmadı. İradi olarak mı dokunmadı? Hayır. Ben ona söyledim, burnuna dokunma kri var, özgür irade
tartı ıyoruz '' Dokunmayayım bari çünkü biraz önce burnuna dokunma konusu geçti '' diye dü ündü. Her ey aslında bir etki-tepki sistemi
içerisinde oluyor. Karnımız acıkır, çünkü midemiz belli bir seviyeden daha fazla ve uzun süre bo kalırsa beynimize sinyaller göndermeye
ba lıyor. A ık oluruz, çünkü ziksel görünümü ve ondan aldığımız i itsel veriler bizim geli imimiz boyunca bize uygun olan kar ı cins tanımı-
na uygundur ve beynimiz a ık olmamızı sağlayan kimyasallar salgılar. A k gibi kutsal görünen bir duygu bile, açlık gibi sıradan bir his ile aynı
derecede kontrolümüz dı ındadır. Özgür irade, etki-tepkilerden bağımsız olarak karar verip uygulamayı gerektirir.

Siz bu yazıyı görmeseydiniz sinirbilimle veya felsefeyle ilgilenmiyor olmasaydınız, bu yazıyı buraya kadar okuma kararı alamazdınız. Bir
dü ünün aldığınız istisnasız tüm kararlar, bir sorunla kar ıla tığınızda aklınıza gelen tüm çözümler.. Beynimiz bunları otomatik olarak uyaran-
lara bağlı olarak yapıyor, ancak siz kararı kendiniz aldınız sanıyorsunuz. Beyin ne biz neyiz? Beyin benim değil mi? diyebilirsiniz. Aslında ben
ve beyin diye bir ayrım yapamayız. Sadece beyin vardır. u anda bu yazıyı kendi iradenizle okuduğunuzu hissetmenizi sağlayan benlik algısı,
beynimizdeki sinir aktivitesinin bir ürünü. Belli sinirler uyutulduğunda ki inin benliğini tamamen yitirdiği dolayısıyla bu hissin mekanik bir
his olduğu anla ılıyor. Muhtemelen her hayvanda bulunuyor, ancak insanda çok karma ık ve geli mi bir halde. Bu sebeple her eyin
kontrolünün elimizde olduğunu hissediyoruz ve bizden daha dü ük zekalı olan hayvanların otomatik makinalar gibi davrandıklarını
dü ünüyoruz. Halbuki muhtemelen bizden daha zeki bir varlık var olsaydı, bizim tüm karma ık görünen davranı larımız da ona otomatik bir
makine gibi gelecekti.

Özgür irade üzerine birçok bilimsel çalı mada yapılmı tır. Bunlardan biri libet deneyidir. Libet’ in deneyinde deneye katılan ki iler, üzerinde
sayılar yazan dönen bir çark benzeri bir aletin önüne oturtulur ve onlardan parmaklarını oynatmak gibi basit bir hareket yapmaları istenir. Bu
hareketi ne zaman yapacaklarının seçimi onlara aittir. Tüm bunlar olurken deneklerin beyin ve kaslarındaki sinirsel aktiviteler kaydedildi.
Deneğin parmağını kaldırmaya karar verdiği andan yakla ık 350 milisaniye öncesinde beyinde elektriksel bir hareket tespit edilmi ti. Yani,
denek karar vermeden önce beyinde karar verilmi ti bile. Muhtemelen kararlar içerde bir yerde veriliyor. Bize de ayıp olmasın diye ‘’ Sen aldın
kararı aslansın! Koçsun! ‘’ gibi bir ey yapılıyor. Bu kandırma bizim dünyayı rahat ya amamız için yapılan bir ey. Beynimiz saniyede milyonlar-
ca i le uğra ıyor. Bilinç ise birçok deği kenle uğra ınca çabuk yorulan bir yapı.

Tabii ki tüm bunlar özgür iradenin olmadığının kanıtı değildir. İçerde ba ka bir mekanizma tarafında yönetildiğimizi dü ünmek zor. Özgür
iradenin var olmadığının kabulü yanında birçok toplumsal sorunu da meydana getirir. Bu kaderle insanın kendi kararlarını kendi verme yetisi
arasındaki çatı ma yüzyıllardır bilim insanları, lozo ar ve din adamları tarafından tartı ılagelen bir mevzu. Bilimin takipçisi olacağız.

Burnuna neden Özgür İrade

dokundun?
Nedir?

DOkunmayadabilirdin! Sen aldın kararı aslansın! Benlik

Koçsun!
algısı
nedir?
Etki

tepki Neden?

Halil Öztekin Karar ver!
Kaynakça
https://evrimagaci.org/ozgur-bir-iradeye-sahip-miyiz-284
http://www.informationphilosopher.com/freedom/libet_experiments.html