Page 30 - LSDB huyen Xuan Truong

xây dựng nên các làng xã như Xuân Hy , Hạc Châu, Lạc Nghiệp,
(1)
Kiên Lao, Trà Lũ, Bình Cư (An Cư), Hành Cung, Cát Xuyên... và
xây dựng cuộc sống mới.
Thời Trịnh - Nguyễn, nhịp độ khai hoang, lấn biển diễn ra
nhanh hơn. Vùng đất Xuân Trường được mở rộng, dân cư ngày
càng đông đúc, ý thức cộng đồng gắn bó hơn.
Dưới triều Nguyễn, chính quyền phong kiến tiến hành cải cách
hành chính, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc trị vì đất nước.
Năm 1822, vua Minh Mệnh lập trấn Nam Định; năm 1831, lập
tỉnh Nam Định gồm 4 phủ, Xuân Trường thuộc phủ Thiên Trường.
Năm 1833, phủ Thiên Trường gồm 5 huyện: Giao Thủy, Nam
Chân, Chân Ninh, Mỹ Lộc, Thượng Nguyên.
Đầu thế kỷ XIX, huyện Giao Thủy gồm 9 tổng là: Trà Lũ, Hành
Cung, Hà Cát, Hộ Xá, Thủy Nhai, Hoành Nha, Đỗ Xá, Kiên Lao,
Cát Xuyên, với 86 xã, thôn, phường, trang .
(2)
Năm 1862, vua Tự Đức đổi tên phủ Thiên Trường thành phủ
Xuân Trường, gồm 12 tổng. Lỵ sở đóng tại xã Kênh Đào, sau đó
rời đến xã Tương Đông. Năm Thành Thái thứ 4 (1892) chuyển
đến Ngọc Cục (Xuân Tiên - Xuân Hồng).
Năm 1888, tổng Kiên Lao (của Xuân Trường) được tách ra
làm hai, một nửa hợp với phủ Tân Khai và tổng Quần Phương
để thành lập huyện Hải Hậu. Nửa còn lại vẫn thuộc phủ Xuân
Trường. Cuối thế kỷ XIX, phủ Xuân Trường gồm 11 tổng, 110 xã,
thôn, phường . Đầu thế kỷ XX, sau một số biến đổi, phủ Xuân
(3)
Trường có 9 tổng, với 111 xã, trang, ấp, thôn; gồm: Cát Xuyên 16
xã, Lạc Thiện 16 xã, Hoành Thu 14 ấp, Hoành Nha 14 xã, trang;
Hành Thiện 8 xã; Thủy Nhai 15 xã; Hà Cát 6 xã, ấp; Kiên Lao
10 xã, thôn và Trà Lũ 12 xã . Lúc đó, địa bàn Xuân Trường có
(4)
các tổng Cát Xuyên, Hành Thiện, Kiên Lao, Thủy Nhai, Trà Lũ.

(1) Gồm Xuân Hy Thượng, Xuân Hy Hạ, Xuân Hy Hạ Tân.
(2) Tương đương với các huyện Xuân Trường, Giao Thủy và một phần Nam Trực,
Hải Hậu ngày nay. Thuộc địa phận Xuân Trường ngày nay có các tổng Trà Lũ,
Hành Cung, Cát Xuyên và một phần Kiên Lao. Địa chí Nam Định, sđd, tr.44.
(3) Địa chí Nam Định, sđd, tr.45.
(4) Khiếu Năng Tĩnh: Tân biên Nam Định tỉnh địa dư chí lược, Nam Định,
2007, tr.10-11.
29