Page 8 - Sandhan June 2021
P. 8
(স ম পৃ াৰ পৰা)
গেৱষণা মূলক িত ানৰ - Indian Association for
Cultivation of Science - যাৰ লগত িচৰযুগমীয়া হ িজিলিক থািকব নােবল িবজয়ী চাৰ িচ.িভ. ৰমণৰ নাম। উনিবংশ শিতকাৰ শষৈল দশত িব ান চচ াৰ বােব মা ৬খন সিমিত আিছল। ১৮০৪ চনত ািপত এিচয়া ক চাছাই এৱ বা াইেক আিদ কিৰ ১৮২০ চনত ািপত ভাৰতীয় কৃিষ আ উদ ানশস সিমিত আ ১৮৮৩ চনত ািপত বা াই নচােৰল িহ চছাই ।
এফােল বৃ ছৰ আিধপত বজাই ৰখাৰ ৃহা আ ভাৰতৰ াকৃিতক স দ আহৰণৰ দূব াৰ েচ া, আ আনফােল জাতীয়তাবাদী েদশী সকলৰ িনজা য়াসৰ ফলত িব ান- যুি ৰ বহল আ গণতাি ক সাৰৰ হঁপাহ সমা ৰালভােৱ আগবােঢ়। মু েময় বৃ ছ- মী এচাম ভাৰতীয়ৰ কৱলৰ পৰা িব ানক মু কিৰ আিন সমাজত ব ািনক, মানিসকতা াপন কৰাৰ েচ া এই সময়েছাৱাৰ এক িবেশষ বিশ আিছল।
কৱল বংগেদশ আ উওৰ ভাৰতত সীিমত িব ান িশ া আ চচ াৰ ব নী ভািঙ িবংশ শিতকাৰ আৰ ণীৰ পৰা সম দশৰ বােব িচ া কৰাৰ য়াস দখা যায়। েদশী আে ালেন অনান িবষয়ৰ লগেত িব ান আ যুি ৰ ওপৰেতা যেথ আেৰাপ কেৰ। ১৯১৫ চনৰ পৰা ১৯২১ চনৈল আচায জগদীশ চ বসু, আচায ফু চ ৰষ, চাৰ িচ.িভ. ৰমণ, সেত নাথ বাস আ মঘনাদ সাহাই কিলকতাক ইউেৰাপৰ বািহৰৰ এক সৱল িব ানৰ ক িহছােপ গিঢ় তােল। সমাজ সং াৰক ৰাজ ৰামেমাহন ৰেয় িব ানৰ গিতৰ সেত দশৰ আ িনভ ৰশীলতাক সাঙ িৰ মতবাদ িত া কেৰ। এইসকল িব ানীৰ েচ াৰ ফল িতত িব ান িশ ণ- গেৱষণা আ উদ িমতাৰ নত ন িচ া ভাৰতত গা কিৰ উেঠ। জগদীশ চ বসুেৱ আ ঃশাখা গেৱষণাৰ (interdisciplinary research) বাট মুকিল কেৰ, ফু চ ৰােয় ৰাসায়িনক উেদ াগ াপন কেৰ, সেত নাথ বােস কাৱা াম বলিব ানৰ অিত উ ৰৰ গেৱষণাৰ জিৰয়েত এলবাট আইন াইনৰ লগত সঁত িনম াণ কেৰ, অসীমা চটাজ েয় পূণ ৰাসায়িনক যৗগ আ ফাইট’ মিডিচনৰ সংে ষণৰ পথ দশ ন কেৰ, চাৰ ৰমেণ পদাথ িব ানৰ নােবল পুৰ াৰ লাভ কিৰ ভাৰতীয় িব ানীৰ িশৰ িব ৰ দৰবাৰত উ কিৰ তােল। িক অকল িব ানৰ ছা -ছা ী
বা িশ ক-গেৱষেকই য ভাৰতীয় িব ানৰ িবকাশৰ অংশীদাৰ আিছল এেন নহয়। িশ ী, সািহিত ক আ উেদ াগপিত সকলৰ অৱদােনা আিম পাহিৰব নাৱােৰা। কিব ৰবী নাথ ঠাকুৰ দশৰ থম নােবল বঁটােৰ িবভ িষত সািহিত ক আ গিতবাদী িচ ানায়ক। িক তেখতৰ আধুিনক িচ া আ দূৰদৃ আিছল বংগীয় িব ান যা াৰ ডাঙৰ মাগ দশ ক। কৃিষ আ াম অথ নীিতৰ ত তওঁৰ আিছল অসাধাৰণ ান, ামীণ উেদ াগ াপন আ সামিজক পুনৰ গঠনৰ িদশত ৱল মতামত। তেখতৰ সই সময়ৰ িচ াই আিজও ভাইৰাছ আ া পৃিথৱীৰ ব সমস া
সমাধাণৰ ত আমাক পথৰ স ান িদব পােৰ। ১৯১৪ চনত ভাৰতীয় িব ান কংে ছৰ জ হিছল। চৰকােৰ বুিজ পাইিছল য ইংেল ৰ ওপৰত ভাৰতৰ িনভ ৰশীলতা কমাই আিন দশত এটা উেদ ািগক পিৰকাঠােমা তয়াৰ কৰাৰ সময় সমাগত। ভাৰতীয় িব ানী সকলৰ দীঘিলয়া সং াম আ সমতাৰ যুজঁ লােহ লােহ ফল সূ হ’বৈল ধিৰেল। মঘনাদ সাহাৰ অনুেৰাধত সই সময়ৰ কংে ছ অধ নতাজী সুভাষ চ বসুেৱ মূল অিধেবশনত ৰা য় পিৰ না আ উেদ াগীকৰণক আেলাচ িবষয়ৰ মাজত ান িদিছল। ১৯৩৮ চনত পি ত নহ ৰ অধ তাত ৰা য় পিৰক না সিমিত গঠন কৰা হিছল। মুঠ ২৯টা পিৰক না উপ-সিমিতৰ িভতৰত উেদ াগ, জন া , জলিস ন, িশ া, যুি ৰ দেৰ িবষেয় ান পাইিছল। মঘনাদ সাহাৰ কািৰকৰী িশ া সিমিতৰ কইগৰাকীমান সদস আিছল বীৰবল সাহনী, জগদীশ চ বসু, জ.এন.মুখাজ , নীলৰতন ধৰ, নািজৰ আহেমদ, শাি প ভাটনগৰ আ আৰ.এ.এইচ. পাি য়া। াধীনতাৰ পৰৱ কালত এেন ব েতা িব ানী আ িব ান- শাসেক দশৰ নত ন ভ িনম াণ কিৰিছল।
ি তীয় িব যু ৰ ফলত ভাৰত আ ইংেল ৰ মাজৰ সাগৰীয় পথত ব াঘাত জ াৰ ফলত বৃ ছ চৰকােৰ ভাৰতত ঔেদ ািগক িবকাশ ী কৰাৰ মত পাষণ কেৰ। ১৯৪২ চনত ভাৰতৰ ব ািনক আ উেদ ািগক পিৰষদ াপন কৰা হয়। আিজ এই পিৰষদৰ অধীন চি শটা উ মানদ ৰ গেৱষণা িত ােন পৃিথৱীৰ ব ািনক মানিচ ত ভাৰতক এক সুকীয়া আসন িদবৈল সমথ হেছ। পৰৱ সংখ া সমূহত আিম াধীনতা লাভ আ তাৰ পৰৱ কালৰ িব ান- যুি - উ াৱনৰ িবিভ িদশৰ ওপৰত আেলাকপাত কৰাৰ য়াস কিৰম।
০৮
স ান | JUNE 2021
