Page 10 - Sandhan June 2021
P. 10
(নৱম পৃ াৰ পৰা)
এিতয়া দশ নীৰ মজৈল কাব ন-ডাই-অ াইড পূণ ঢাকিনযু িগলাছ ‘খ’ টা আিন ল মমবািতেকইটা লাই ল’ম ৷ মমবািতেকইটা ভালদেৰ িল উঠাৰ িপছত িগলাছ ‘খ’ ৰ ঢাকিনখন আঁ তৰাই মমবািতেকইটাৰ িতেটা িশখাৰ ওপৰত িগলাছেটােৰ পানী বািক িদয়াৰ দেৰ অলপ হলনীয়া কিৰ বািক গ থািকেল এটা এটা ক িতেটা মমবািত নুমাই যাব ৷
মূল ৰাসায়িনক িবি য়া তথা অ িন িহত িব ান
িভেনগাৰ হেছ এেচ ক এিচড (CH3COOH) নামৰ এক জৱ অ ৰ লঘু ৱ ৷ খাদ সংৰ ণৰ কামত িভেনগাৰ ব ৱ ত হয় ৷ আনহােত বিকং চ’ডাৰ ৰাসায়িনক নাম হেছ ছ’িডয়াম বাইকাব েনট (NaHCO3) ৷ সাধাৰণ উ তাত এেচ ক এিচড আ বাইকাব েনটৰ িবি য়াৰ ফলত ছ’িডয়াম এিচেটট, কাব ন ডাই অ াইড আ পানী উৎপ হয়৷
CH3COOH+ NaHCO3 -> CH3COONa+CO2+H2O
লবলগীয়া সাৱধানতা
ৰাসায়িনক িবি য়াৰ স' ত খলা কিৰেল সাধাৰণেত চকু িনৰাপেদ ৰখাৰ বােব লবলগা সাৱধানতাই হেছ অিতশয় পূণ কথা ৷ কাব ন ডাই-অ াইড গছ িতৰ সময়েছাৱাত চকু ত এেযাৰ চশমা িপি লাৱােটা অিতশয় বা নীয় ৷ গছিখিন ত হাৱাৰ িপছত িগলাছত ৰ যাৱা ব িখিন (ছ’িডয়াম এিচেটট) িনৰাপদ ানত পলাব লােগ ৷
(২) জুইশলা বাকচৰ ঘষ ণপৃ ৰ পাৰা ছঁাইৰ পৰা ধঁাৱা িনগ মণ
দুই আঙ িলৰ মাজত জুইশলা বাকচৰ ঘষ ণপৃ ৰ পাৰা ছঁাই ল আঙ িলদুটা ঘঁিহ ধঁাৱা উিলওৱা এই সৰল খলােটা এক সঁচা যাদুেখল যন লােগ ৷ ঘষ ণপৃ ৰ পাৰা ছঁ াইৰ ক তলেত ঘনীভ ত হাৱা আলকতৰা হন ক’লা ব িখিন দুই আঙ িলৰ মাজত ল আঙ িলদুটা িকছ সময় লােহ লােহ িপছলাই থািকেল আঙ িলমুৰৰ পৰা অলপ অলপ ক ধঁাৱা িনগ ত হ থািকব ৷
েয়াজনীয় সাম ী/সৰ াম/উপাদান: (ক) দুই বা িতিনটা খািল জুইশলা বাকচ (খ) এটা কা থকা জুইশলা বাকচ
(গ) এখন ট
পৰী া প িত (কায িবিধ)
থেম খািল জুইশলা বাকচেকইটাৰ িতেটােৰ কাষৰ
ফােল থকা
আিন এটা লা ৰ আকাৰ িদ ল লা েটা টখনত থাৱা হ’ল ৷ এিতয়া কা যু জুইশলা বাকচ এটাৰ পৰা কা এটা উিলয়াই কাষৰ ঘষ ণপৃ ৰ সহায়ত লাই ল টখনত থকা লা েটাত জুই লগাই িদেল ই লােহ লােহ িলবৈল আৰ কিৰব ৷ লা েটা স ূণ েপ িল ছঁাইত পিৰণত হাৱাৰ িপছত আিম টখনত লা ৰ ছঁাইৰ ক তলেত আলকতৰাৰ দেৰ ক’লা এক ঘনীভ ত তৰল পদাথ অথবা ব দিখবৈল পাম ৷ এিতয়া ছঁ াইৰ লা েটা লােহৈক মুেখেৰ ফু ৱাই আঁ তৰাই ল এই ব িখিন চঁ িচ আিন তজ নী আ বুঢ়াআঙ িলৰ মূৰত লব লােগ ৷ এিতয়া আঙ িলমূৰদুটা লােহ লােহ িপছলাই ঘঁিহ থািকেল খে ক সময়ৰ পাছেত আঙ িলদুটাৰ পৰা অলপ অলপৈক ধঁাৱা ওলাবৈল আৰ কিৰব ৷ এইদেৰ ঘঁিহ থািকেল আঙ িলমূৰৰ তৰলিখিন কাই নােযাৱা পয ধঁাৱা িনগ ত হেয় থািকব ৷ অিধক সংখ ক জুইশলা বাকচৰ ঘষ ণপৃ ৰ বঙ নীয়া কাগজিখিনেৰ লা েটা ডাঙৰ কিৰ ল এই খলােটা দশ ন কিৰেল অিধক পিৰমাণৰ ধঁাৱা অিধক সময়ৰ বােব িনগ ত হ’ব পােৰ আ খলেটাও বিছ মেনাৰ ক হ পেৰ৷
অ িন িহত িব ান
ত আলকতৰাজাতীয় ৰাসায়িনক পদাথ ৰ আঙ িলমূৰৰ ঘষ ণৰ ফলত এই ধঁাৱাৰ সৃ হ’য় ৷ জুইশলা বাকচৰ ঘষ ণপৃ ত থকা ৰাসায়িনক পদাথ িখিন আচলেত অিত সূ কাচৰ িড় আ ৰ ফছফৰাছ আ এই পদাথিখিন িজেল নৰ আঠােৰ লািগ থােক ৷ এইিখিন পদাথ ৰ লনৰ অ ত শীতল টখনত ৰ যাৱা অৱিশ ব ত ইউিৰয়া-ফেম লিডহাইড, ত আ ৰ ফছফৰাছ থােক ৷ দৰাচলেত আঙ িলৰ ঘষ ণৰ ফলত উৎপি হাৱা তােপ এই ত ফছফৰাছিখিন বা ীভ ত হাৱাত সহায় কেৰ আ এই বা ীভ ত ত ফছফৰাছিখিনেকই আিম বগা ধঁাৱা েপ দিখবৈল পাওঁ ৷
লবলগীয়া সাৱধানতা
এই খলােটা দখুওৱাৰ সময়ত আঙ িলেকইটাত লািগ থকা ত ফছফৰাছিখিন অিত কম পিৰমাণৰ হেলও আমাৰ শৰীৰৰ বােব অিতশয় িবষা পদাথ ৷ সেয়েহ খলােটা দখুওৱাৰ িপছত হাতখন ভালদেৰ ধুই লাৱােটা িনতা ই আৱশ ক ৷ পৰী াত সৃ ইউিৰয়া-ফেম লিডহাইড আচলেত এিবধ কািচ েনােজিনক অথবা কনছাৰ ৰাগ সৃ কাৰী পদাথ ৷ আনহােত ছঁাই আ টৰ অৱিশ ব ত থকা ৰ ফছফৰাছিখিন ঘষ ণৰ তাপত পুনৰ িবষা ত ফছফৰাছৈল পা িৰত হয়৷গিতেক সাৱধানতাৰ দৃ েকাণৰ পৰা হাতত াভছ িপি ল এই খলােটা দখুৱাব পািৰেল ভাল ৷
১০
স ান | JUNE 2021
ঘষ ণপৃ ৰ
বঙ নীয়া
কাগজিখিন
যতেনেৰ
ফািল আঁ তৰাই
